Το μάθημα παρέχει μια πρώτη γνωριμία και εξοικείωση με τους τομείς της φιλοσοφίας, αισθητικής και ερμηνευτικής της μουσικής. Η μέθοδος διδασκαλίας είναι εν μέρει σεμιναριακή και βασίζεται στην ανάπτυξη τεχνικών συζήτησης και μεθοδευμένης επιχειρηματολογίας, βάσει της οποίας θα προσεγγίσουμε ερωτήματα όπως: - Τι μπορεί να θεωρηθεί μουσική και τι όχι; Με ποια κριτήρια προσδιορίζεται η μουσική οντότητα, και πόσο ελαστικά είναι αυτά τα κριτήρια; - Πως ορίζεται και αναγνωρίζεται ένα μουσικό έργο; Πόσο αντικειμενικά και σταθερά είναι τα «συστατικά» του; - Πως και από ποιους συγκροτείται η ιστορία των μουσικών έργων; Πως διαφυλάσσεται και πως εξελίσσεται; - Πως γίνονται αισθητές οι έννοιες του χώρου και του χρόνου στη μουσική; - Πως γίνεται αντιληπτή η μουσική οντότητα στο χώρο και στο χρόνο; - Τι εκφράζει η μουσική, και πως το εκφράζει; - Ποια είναι η σχέση της μουσικής με το λόγο και τη γραφή; - Κατά πόσον μπορεί η μουσική να θεωρηθεί μια αυτόνομη γλώσσα; Παράλληλα, θα αναφερθούμε σε σημαντικά μουσικο-φιλοσοφικά κειμένα όπου τίθενται και εξετάζονται ανάλογα ζητήματα, και θα σκιαγραφήσουμε την εξέλιξη των προβληματισμών αυτών σε συνδιασμό με την εξέλιξη της μουσικής ιστορίας και επιστημολογίας.

To μάθημα διερευνά το ιστορικό, μουσικό και κοινωνικό πλαίσιο στο οποίο εμφανίζεται το μουσικό θέατρο στη σύγχρονη δημιουργία. Στο πλαίσιο αυτό, θα μελετηθούν έργα μουσικού θεάτρου τόσο της πρώιμης μεταπολεμικής περιόδου (Kagel, Stockhausen, Goebbels, Aperghis, Cage) όσο και της νεότερης γενιάς (Stehen-Andersen, Walshe, Prins), ως προς το περιεχόμενο, τη συνθετική διαδικασία και τη μουσική σημειογραφία. Στόχος του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών και φοιτητριών με τον χώρο του μουσικού θεάτρου και βασικές έννοιες όπως δραματουργία, αφηγηματικότητα, σύνθεση, σωματικότητα, χειρονομία, τόσο σε αναλυτικό όσο και σε συνθετικό επίπεδο. Η διαδικασία μέσα από την οποία θα επιτευχθούν οι στόχοι περιλαμβάνει α) πρακτική επαφή με τα εξεταζόμενα αντικείμενα (ακροάσεις/προβολές και συζήτηση), β) εξοικείωση με τη σχετική βιβλιογραφία και γ1) κριτική ανάλυση μέσα από εργασίες ή γ2) δημιουργική εμβάθυνση μέσα από σύντομες συνθέσεις. Το μάθημα απευθύνεται στο σύνολο των φοιτητών και φοιτητριών του ΤΜΣ, αλλά ενθαρρύνεται ιδιαίτερα η παρακολούθηση α) από φοιτητές και φοιτήτριες της κατεύθυνσης της σύνθεσης και β) από φοιτητές και φοιτήτριες του τμήματος Θεάτρου.

Το μάθημα έχει εισαγωγικό χαρακτήρα και απευθύνεται  σε φοιτητές/φοιτήτριες του τέταρτου εξαμήνου σπουδών. Παρέχει το βασικό πλαίσιο γνώσεων για την ιστορία και την ιστοριογραφία της νεοελληνικής μουσικής και λειτουργεί ως βάση και για άλλα μαθήματα του πεδίου Ιστορία-Πολιτισμός τα οποία προσφέρονται στο πρόγραμμα σπουδών του Τμήματος. 
Πιο συγκεκριμένα, στο μάθημα εξετάζεται η πορεία της νεοελληνικής έντεχνης μουσικής από το 19ο αιώνα, δηλ. από σύστασης του νεοελληνικού κράτους, έως και τις μέρες μας. Δίνεται έμφαση στις σημαντικότερες φάσεις της, την Επτανησιακή Σχολή, τη μετάβαση στην αθηναϊκή μουσική ζωή και την Εθνική Σχολή αλλά και τους νεωτεριστές συνθέτες πριν το Β΄ παγκόσμιο πόλεμο, την άνοδο της γενιάς της μεταπολεμικής πρωτοπορίας (1950-1980), καθώς και φαινόμενα του τέλους του 20ου και των αρχών του 21ου αιώνα
Η πραγμάτευση του αντικειμένου λαμβάνει υπόψη τη ζεύξη και τις αλληλοεξαρτήσεις της μουσικής με ρεύματα κοινωνικά, πολιτικά, οικονομικά, πολιτισμικά και εκπαιδευτικά που καθορίζουν εν γένει τη νεώτερη ελληνική ιστορία και ειδικότερα τη νεοελληνική μουσική ιστοριογραφία. Το περιεχόμενο αφορά σε συνθέτες και έργα, σε ιστορικές φάσεις και αισθητικά ρεύματα, σε ζητήματα μουσικής ζωής και μουσικών θεσμών, καθώς και στις μεθόδους έρευνας, εξέτασης πηγών, συλλογής γνώσεων και πληροφορίας, αλλά και κριτικής αποτίμησης των παραπάνω ζητημάτων.
Οι διαλέξεις στην τάξη διανθίζονται από πλούσιο οπτικό υλικό, ντοκουμέντα, μουσικές ακροάσεις και αναλύσεις έργων, ενώ οι φοιτητές/-τριες έρχονται σε συνεχή επαφή με τη διαρκώς εμπλουτιζόμενη βιβλιογραφία της νεοελληνικής μουσικής και εμβαθύνουν στη μεθοδολογία έρευνας της ιστοριογραφικής της καταγραφής. 
 Ως προς τη βιβλιογραφία, τα συγγράμματα και τις πηγές μελέτης για μάθημα, ο διδάσκων ενθαρρύνει σημαντικά την αναζήτηση πληροφοριών και υλικού όχι από μία μόνο πηγή (λ.χ. ένα και μοναδικό σύγγραμμα). Για το λόγο αυτό, σε κάθε μάθημα (αλλά και συνολικά για όλα τα μαθήματα στο τέλος) θα δίνονται αναλυτικές οδηγίες για αναζήτηση των ιστορικών ζητημάτων που αναλύονται στο μάθημα σε διαφορετικές πηγές, οι οποιες καλύπτουν τα συγγράμματα, τις επιπλέον βοηθητικές πηγές στο e-learning, αλλά και ηλεκτρονικές πηγές προσβάσιμες σε όλους. 
Επισημαίνεται, και πάλι, ότι το συγκεκριμένο μάθημα αποτελεί πεδίο βασικών γνώσεων επάνω στο αντικείμενο και θα πρέπει να προηγείται, στην  παρακολούθηση και περάτωση από τους φοιτητές, μαθημάτων ειδικότερου περιεχομένου (επιλογής και σεμιναρίων) που αφορούν στη νεοελληνική μουσική και τα οποία επίσης προσφέρονται στο Πρόγραμμα Σπουδών του Τμήματος, είτε από τον Γ. Σακαλλιέρο, είτε από άλλους διδάσκοντες/διδάσκουσες.

(Ελεύθερη επιλογή κυρίως από το 6ο εξάμηνο και μετά)

Στο παρόν μάθημα παρουσιάζονται τα μακάμ της τουρκικής και αραβικής μουσικής καθώς και ελληνικοί λαϊκοί δρόμοι, μέσα από μια ιστορική σκοπιά και την διάδοσή τους ανά περιοχή (ιστορικά και γεωγραφικά κριτήρια).

Σκοπεύει στην επέκταση της μουσικής αντίληψης μέσα από την τροπική μονοφωνική παράδοση των μακάμ και την πιο σύγχρονη τροπική -με συγχορδιακή συνοδεία- Ελληνική παράδοση των λαϊκών δρόμων.

Οι φοιτητές θα μάθουν και  θα μπορούν να αναγνωρίζουν μακάμ και ελληνικούς λαϊκούς δρόμους μέσα από  γραπτό και ακουστικό υλικό.

“I like living, breathing better than working....Each second, each breath is a work which is inscribed nowhere, which is neither visual nor cerebral, it's a sort of constant euphoria.”
― Marcel Duchamp

“Μου αρέσει να ζω, να αναπνέω περισσότερο από το να εργάζομαι ... Κάθε δευτερόλεπτο, κάθε αναπνοή είναι ένα έργο που δεν είναι χαραγμένο πουθενά, που δεν είναι ούτε εικαστικό ούτε εγκεφαλικό, που δεν είναι ούτε εικαστικό ούτε εγκεφαλικό, είναι ένα είδος σταθερής ευφορίας.”

― Marcel Duchamp

Το μάθημα αυτό έχει ως στόχο να δώσει την ευκαιρία στις φοιτήτριες και τους φοιτητές να προβληματιστούν και να διεξάγουν οι ίδιες και οι ίδιοι πρωτότυπες επιστημονικές έρευνες για ενδιαφέρουσες και ιδιόμορφες διαστάσεις της εμπειρίας του χρόνου.

Σκοπός του μαθήματος είναι να προσφέρει μία ιστορική επισκόπηση της δημιουργίας των Ελλήνων συνθετών στον ειδικό τομέα της όπερας, της οπερέτας και του μουσικού θεάτρου αλλά και στα διάφορα είδη των παραστατικών τεχνών, όπως το χοροθέατρο και τη σκηνική μουσική για το θέατρο από τον 19ο αιώνα έως και σήμερα. Το μάθημα εστιάζει στη διακαλλιτεχνική προσέγγιση των ανωτέρω ειδών καλλιτεχνικής δημιουργίας, επιδιώκοντας να παρουσιάσει την ιστορική εξέλιξη και των επιμέρους παραμέτρων, όπως, μεταξύ άλλων, της μουσικής υφής, του ποιητικού - σκηνικού κειμένου (λιμπρέτου), του δράματος, της σκηνογραφίας, στοιχείων που συμβάλλουν στη σκηνική παραγωγή των έργων που θα παρουσιαστούν στο πλαίσιο του μαθήματος. Το μάθημα θα υποστηριχθεί από μουσικό υλικό (παρτιτούρες), ηχητικά αποσπάσματα, φωτογραφικό υλικό από διάφορες σκηνοθεσίες των υπό μελέτη έργων, καθώς και από βιντεοσκοπημένα αποσπάσματα. Εκτός από μία γενική ιστορική επισκόπηση της δημιουργίας των Ελλήνων συνθετών στον τομέα της όπερας και του μουσικού θεάτρου, στόχος του μαθήματος είναι η παρουσίαση στοιχείων της οπτικής-εικαστικής σκηνικής πραγμάτωσης των έργων που θα συμπληρώσουν έννοιες, όρους, διακαλλιτεχνικές παραμέτρους και δομικά στοιχεία των επιμέρους παραστατικών τεχνών.

Το μάθημα είναι εισαγωγικό, απευθύνεται κυρίως σε φοιτητές/τριες του δεύτερου εξαμήνου σπουδών και παρέχει βασικές προκαταρκτικές γνώσεις για τα μουσικά όργανα και για την ανάγνωση παρτιτούρας, που χρειάζονται σε διάφορα άλλα μαθήματα του προγράμματος σπουδών του Τμήματος.

Mε άξονα την εξέταση της ιστορίας, κατασκευής και τεχνικής των οργάνων της συμφωνικής ορχήστρας και με αναφορές σε όργανα λαϊκών και εξωευρωπαϊκών μουσικών πολιτισμών, στο μάθημα δίνονται επίσης εισαγωγικές γνώσεις σε βασικά θέματα της οργανολογίας, όπως λειτουργία και περιγραφή μουσικών οργάνων, ταξινομήσεις και τα κριτήριά τους, κ.ά. Εξετάζεται επίσης ο τρόπος γραφής μερών διαφόρων μουσικών οργάνων και άλλες προϋποθέσεις για την γνώση και ανάγνωση παρτιτούρας.

Το μάθημα ασχολείται με την ιστορία της Διδακτικής Βυζαντινής Μουσικής και με μεθόδους διδασκαλίας αυτής. Περιέχει πολλές πρακτικές ασκήσεις για δημιουργία διδακτικού υλικού, εκμάθηση τροπαρίων και ζητήματα διεύθυνσης βυζαντινών μουσικών κομματιών.

Αντικείμενο του συγκεκριμένου μαθήματος είναι η ζωή, η δημιουργική και η ευρύτερη καλλιτεχνική πορεία του συνθέτη Γιάννη Κωνσταντινίδη (1903 – 1984). Η εξέταση, πέραν των βασικών παραμέτρων της βιογράφησης και εργογραφίας, υπεισέρχεται και σε ειδικότερα ζητήματα όπως: η διπλή καλλιτεχνική ταυτότητα και ανάλογη δημιουργική πορεία του συνθέτη (ως Κωνσταντινίδης – Γιαννίδης), οι επιρροές που δέχτηκε από την ελληνική δημοτική παράδοση αλλά και από τις ιμπρεσιονιστικές και νεο-φολκλορικές εκφάνσεις της λόγιας δυτικοευρωπαϊκής μουσικής, σε συνδυασμό και με την εξέλιξη της εθνομουσικολογικής έρευνας κατά την περίοδο του μεσοπολέμου, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους οι παραπάνω επιδράσεις μετουσιώνονται και αναγνωρίζονται ως χαρακτηριστικά συνθετικού ύφους.

Το συγκεκριμένο μάθημα αποτελεί μία εισαγωγή για τις επιδράσεις των διαφόρων ρευμάτων της ευρωπαϊκής μουσικής πρωτοπορίας του 20ου αιώνα στη νεοελληνική έντεχνη μουσική, σε διαφορετικές χρονολογικές φάσεις, πριν και μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η διαδικασία του μαθήματος περιλαμβάνει, μέσω της ιστορικής εξέτασης της κάθε περιόδου, την ανάδειξη των κοινωνικών-ιδεολογικών-πολιτισμικών ζυμώσεων ως αφορμές για τη δημιουργία νέων καλλιτεχνικών και μουσικών τάσεων (τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό) και τους τρόπους που αυτές αφομοιώνονται και εκφράζονται ως καλλιτεχνική δημιουργία και έργο από τους Νεοέλληνες συνθέτες. Η εξέταση περιλαμβάνει – πέρα από το ιστορικό και θεωρητικό πλαίσιο – αναλυτικές προσεγγίσεις αντιπροσωπευτικών έργων των τεσσάρων παραπάνω συνθετών σε ρεπερτόριο συμφωνικής μουσικής, μουσικής δωματίου, έργων για πιάνο, φωνητικής μουσικής και έργων μεικτών μέσων, με εξέταση παρτιτούρας και υποχρεωτικές ακροάσεις.

Στο μάθημα αυτό εξετάζεται η εξέλιξη της σημειογραφίας της βυζαντινής μουσικής από την εμφάνισή της στην πρώτη χιλιετηρίδα και μέχρι την εφεύρεση του μουσικού τύπου το 1820. Τα επιμέρους θέματα είναι τα εξής: 1. Τα χειρόγραφα της βυζαντινής μουσικής: τυπολογία, καταλογογράφηση 2. Τα κύρια βοηθήματα - instrumenta studiorum 3. Στοιχεία παλαιογραφίας της ελληνικής γλώσσας - χρονολόγηση χειρογράφων 4. Η εκφωνητική σημειογραφία 5. Πρωτοβυζαντινές σημειογραφίες 6. Παλαιοβυζαντινές σημειογραφίες (αθωνική/Chartres και αγιοπολίτικη/Coislin) 7. Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στην κατανόηση της λογικής της μεσοβυζαντινής σημειογραφίας (πρώιμη, εξελιγμένη και πλήρως εξελιγμένη, όψιμη, εξηγητική) και της οκταηχίας κατά τη βυζαντινή και μεταβυζαντινή περίοδο. Συζητούνται τα ερμηνευτικά μοντέλα των Ελλήνων ερευνητών και της σχολής των Monumenta Musicae Byzantinae της Κοπεγχάγης όπως και οι αναθεωρήσεις του προβληματισμού των παλαιών σημειογραφιών κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου και αρχές του 21ου αι. 8. Νεοβυζαντινή σημειογραφία: Τα επιτεύγματα της Μεταρρύθμισης του 1814. Τάσεις εξέλιξης της βυζαντινής παρασημαντικής κατά τον 20ο αι. Κάθε μάθημα συνοδεύεται από ασκήσεις μεταγραμματισμού/μεταγραφής ή και εκτέλεσης αντιπροσωπευτικών παραδειγμάτων. Προβλέπεται επίσης μια επίσκεψη στη βιβλιοθήκη και στη συλλογή χειρόγραφου υλικού του Πατριαρχικού Ιδρύματος Πατερικών Μελετών στηn I. Μονή Βλατάδων.

Στο μάθημα αυτό εξετάζονται βασικοί σταθμοί στην εξέλιξη της σημειογραφίας της ευρωπαϊκής μουσικής (νεύματα, τετράγωνη γραφή, γοτθική γραφή, τροπική γραφή, φρανκονική σημειογραφία και ιδιαίτερα μετρική σημειογραφία). Μελετάται επίσης ένα άλλο σημαντικό μέρος της σημειογραφίας για την ανάπτυξη και εξέλιξη της οργανικής μουσικής, που είναι οι ταμπουλατούρες (ταμπουλατούρες για πληκτροφόρα, διάφορα είδη ταμπουλατούρας για λαουτοειδή όπως ιταλική, γαλλική, γερμανική κ.λπ.). Κατά τη διάρκεια του εξαμήνου ολοκληρώνεται ένας ικανός αριθμός φύλλων εργασίας με μεταγραφές χειρογράφων και έντυπων πηγών.

Με αφετηρία τον ορισμό της πειραματικής μουσικής από τον John Cage κατά τη δεκαετία του 1950, το μάθημα διερευνά τον μουσικό πειραματισμό τόσο ως ιστορικό είδος όσο και ως σύγχρονη, ζωντανή και μεταβαλλόμενη πρακτική. Μέσα από ομαδικό διάβασμα αλλά και πρακτικές ασκήσεις θα εστιάσουμε:

  • στη γνωριμία με επιμέρους ρεύματα και μουσικά είδη που συνέβαλαν στην εξέλιξη της πειραματικής αισθητικής (απροσδιοριστία, ηλεκτρονική μουσική, μινιμαλισμός, ελεύθερος αυτοσχεδιασμός κ.α.)
  • σε σημεία σύγκλισης και απόκλισης της πειραματικής μουσικής με την ευρωπαϊκή μουσική πρωτοπορία, τη free jazz, τη δημοφιλή ηλεκτρονική μουσική κ.α.
  • στις συνδέσεις και αντιπαραθέσεις της πειραματικής μουσικής με τη μουσική βιομηχανία, τους πολιτιστικούς θεσμούς και τα ακαδημαϊκά ιδρύματα
  • σε σύγχρονες και τοπικές τάσεις και μορφές των πειραματικών μουσικών πρακτικών μετά το 1970

Το μάθημα της Αντίστξης είναι ένα εργαστηριακό μάθημα στο οποίο οι φοιτητές έρχονται σε επαφή με τις τεχνικές σύνθεσης της εποχής της Αναγέννησης. Το μάθημα πλαισιώνεται από μια σειρά ασκήσεων σύνθεσης δίφωνων έργων μικρής διάρκειας (ασματικές φούγκες, κανόνες, αναστρεφόμενη αντίστιξη) καθώς και από αναλύσεις έργων της συγκεκριμένης ιστορικής περιοδου. Mέσα από αυτή την εκπαιδευτική διαδικασία οι φοιτητές θα αποκτήσουν δεξιότητα στην διαχείριση τουλάχιστον δύο ηχητικών επιπέδων (audio streams) και θα κατανοήσουν καλύτερα την μουσική πάνω στην οποία βασίστηκε όλη η μετέπειτα, εντυπωσιακή, εξέλιξη της πολυφωνίας στη Δυτική Ευρώπη. 

Το μάθημα διερευνά τις κύριες συνθετικές τεχνικές που αναπτύχθηκαν κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα, εστιάζοντας στις τεχνικές εκείνες που συνέβαλαν αποφασιστικά στη δημιουργία της νεωτεριστικής μουσικής γλώσσας. Στόχος του μαθήματος είναι η κατανόηση θεωρητικών μοντέλων και εφαρμογών όσον αφορά στην αρμονική γλώσσα, το ρυθμό, τη μελωδία, τη φόρμα, κλπ, αλλά και των αισθητικών και φιλοσοφικών τους καταβολών, που οδήγησαν αρχικά στην «κρίση της τονικότητας» και οδήγησαν στη συνέχεια στην ανάπτυξη της μη-σειραϊκής και σειραϊκής ατονικότητας και του ολοκληρωτικού σειραϊσμού. Οι στόχοι του μαθήματος επιτυγχάνονται μέσω της ισοβαρούς έμφασης σε τρεις παράγοντες: α) βιωματικό στοιχείο (επαναλαμβανόμενη και καθοδηγούμενη κριτική ακρόαση, οπτικοακουστική παρουσίαση), β) αναλυτική προσέγγιση (μελέτη θεωρητικών κειμένων και ανάλυση αντιπροσωπευτικών έργων των Debussy, Mahler, Scriabin, Stravinsky, Ives, Cowell, Varése, Bartok, Schönberg, Berg, Webern, Messiaen, κ.α.) και γ) πρακτική άσκηση (σύνθεση σύντομων ασκήσεων εφαρμογής των υπό συζήτηση τεχνικών). Παράλληλα, το μάθημα προσφέρεται ως Ε.Ε. και για τους φοιτητές της Κατεύθυνσης Μουσικολογίας που επιθυμούν να εμβαθύνουν στις συνθετικές τεχνικές αυτής της μουσικής περιόδου. Για τους φοιτητές που παρακολουθούν το μάθημα ως Ε.Ε. η πρακτική άσκηση, αν και ενθαρρύνεται, δε θεωρείται ως υποχρεωτική.

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ Ι - περιγραφή μαθήματος 2014-15.pdfΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ Ι - περιγραφή μαθήματος 2014-15.pdf

Στο εργαστηριακό αυτό μάθημα γίνεται η συνθετική προσέγγιση των βασικών αρχών της οργανικής πολυφωνίας του 17ου-18ου αιώνα (ευρωπαϊκό μπαρόκ) με άξονα τη φούγκα ως την αντιπροσωπευτικότερη συνθετική πρακτική της εποχής. Ειδικά εξετάζονται με μορφή ασκήσεων τα εξής: θεωρία και βασικές αρχές τονικής-αρμονικής αντίστιξης, είδη αντίστιξης, τεχνικές διανθισμού, είδη μίμησης, σύνθεση θέματος φούγκας, μελέτη της πραγματικής και τονικής απάντησης, σύνθεση αντιθέματος με διπλή αντίστιξη, οργάνωση και ανάπτυξη των επιμέρους στοιχείων της δομής της φούγκας (επεισόδιο, γέφυρα, έκθεση, ενότητα, stretto, κα). Για την κατανόηση των παραπάνω αναλύονται αντιπροσωπευτικά έργα ή αποσπάσματα έργων της εποχής. Στόχος του μαθήματος είναι η σύνθεση μιας τρίφωνης ολοκληρωμένης ενότητας φούγκας ή μιας πλήρους τρίφωνης οργανικής φουγκέτας. Το μάθημα είναι εργαστηριακό με υποχρεωτική παρακολούθηση και υποχρεωτική παράδοση των ασκήσεων-εργασιών σε κάθε μάθημα.

Μελέτη ιστορικά σημαντικών μουσικών στυλ μέσα από την ανάλυση αντιπροσωπευτικών έργων. Αναλυτική προσέγγιση και κατανόηση των συνθετικών συστημάτων και των δομικών χαρακτηριστικών τους. Επιβεβαίωση της κατανόησης μέσα από τη σύνθεση μικρών έργων δεδομένου ύφους. Σταθμοί στη μελέτη: κλασικισμός (παραλλαγές, μορφή σονάτας), ρομαντισμός (κομμάτι χαρακτήρα, lied), πρώιμος 20ος αιώνας (πολυτροπικό ή δωδεκάφθογγο ή ατονικό έργο).