Η διδασκαλία του μαθήματος εστιάζει στη μορφή και την εξέλιξη του ταφικού και του θρησκευτικού τελετουργικού κατά την 3η και τη 2η χιλιετία π.Χ. σε δύο καίριες περιοχές του ελλαδικού νησιωτικού χώρου, τις Κυκλάδες και την Κρήτη, με αναφορές και στα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου. Μετά από μια σύντομη εισαγωγή στους δύο πολιτισμούς του Αιγαίου και συζήτηση των δυνατοτήτων και περιορισμών στην προσέγγιση των ιδεών και των αντιλήψεων μιας κοινωνίας, οι παραδόσεις του μαθήματος θα εστιάσουν στην παρουσίαση και ανάλυση των δεδομένων από τους χώρους ενταφιασμού των νεκρών και τους χώρους λατρείας, καθώς και στις αντίστοιχες πληροφορίες που προέρχονται από την εικονογραφία, την τυπολογία της κεραμικής και τα γραπτά τεκμήρια της περιόδου. Ιδιαίτερες αναφορές θα γίνουν, επίσης, στη σχέση μεταξύ λατρευτικής και οικονομικής δραστηριότητας, καθώς και στις αλληλεπιδράσεις με την ηπειρωτική Ελλάδα και την ανατολική Μεσόγειο που διαμόρφωσαν πτυχές της ιδεολογίας στο Αιγαίο κατά την 3η και τη 2η χιλιετία π.Χ.

Στόχος του μαθήματος είναι να συζητήσει τις υλικές όψεις των αντιλήψεων και ιδεών που συγκροτούν αυτό που συμπεριληπτικά ονομάζουμε ιδεολογία και προσδιορίζουν τις συνυφασμένες με νοήματα συμπεριφορές των ανθρώπων της Εποχής του Χαλκού στο Αιγαίο. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στη σημασία της υλικότητας των πραγμάτων και της ενσώματης εμπλοκής των ανθρώπων (α) στην παραγωγή αντιλήψεων, συμβολισμών και ιδεών και (β) στη διαμόρφωση στρατηγικών κοινωνικών συμμαχιών, επιβολής ιδεολογιών και (επανα)προσδιορισμού μορφών πολιτικής δύναμης. Μέσα από την παρουσίαση των υλικών ιχνών των συστημάτων πρακτικών της 3ης και 2ης χιλιετίας π.Χ από διαφορετικές περιοχές του Αιγαίου, τα βασικά ερωτήματα που θα συζητηθούν είναι: α) πώς τα αντικείμενα, το περιβάλλον και οι πράξεις των ανθρώπων συνυφαίνονται με θρησκευτικές και πολιτικές ιδεολογίες· (β) πώς οι ‘ιδεολογικές’ δομές επενεργούν στη συγκρότηση και συνεχή διαπραγμάτευση ταυτοτήτων, κοινωνικών σχέσεων και ρόλων, αλλά και έμφυλων προτύπων· και (γ) πώς οι ποικίλες μορφές ιδεολογικής συγκρότησης συμμετέχουν στην πολιτική και κοινωνική οργάνωση, και ως εκ τούτου στη ρύθμιση κοινωνικών εντάσεων και σχέσεων εξουσίας.

Στόχος του μαθήματος είναι η εξοικείωση με τα ιδιαίτερα ζητήματα και τις θεματικές της ανθρωπολογικής μελέτης του βαλκανικού χώρου, στη διάρκεια του 20ου και 21ου αιώνα. Ο χώρος αυτός αντιμετωπίζεται υπό το πρίσμα των κοινωνικο-πολιτισμικά και πολιτικά προσδιορισμένων διαδικασιών που οδήγησαν στην ‘βαλκανιοποίησή’ του, από τον 19ο αι., και έθεσαν το ερευνητικό πλαίσιο συγγενών επιστημών όπως η λαογραφία, η ανθρωπολογία και η ιστορία. Οι θεματικές που εξετάζονται στις παραδόσεις (φύλα, πολιτισμικές και εθνοτικές ταυτότητες, διαπολιτισμικές σχέσεις, οικονομία, σχέσεις εξουσίας, εθνικισμός, μετα-σοσιαλιστικές αγορές, μετανάστευση και «μετάβαση» κλ.π.) είναι αντιπροσωπευτικές της εποχής, καθώς και των θεωρητικών και ιδεολογικών θέσεων των ερευνητών.

 

Το μάθημα αποσκοπεί στην εξοικείωση των φοιτητών και των φοιτητριών με τις σύγχρονες μεθόδους διδακτικής του μαθήματος της Ιστορίας στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση.

Το μάθημα θα εξετάσει την περιφερειακή οργάνωση του βυζαντινού κράτους κατά την περίοδο από τον 4ο έως τον 7ος αιώνα. Συγκεκριμένα, μετά την ανάλυση των μεταρρυθμίσεων του Διοκλητιανού και του Μεγάλου Κωνσταντίνου στην επαρχιακή διοίκηση, θα περιγραφεί το σύστημα της τριπλής διαβάθμισης της διοίκησης (επαρχίες, διοικήσεις, επαρχότητες) και η λειτουργία του. Θα μελετηθεί επίσης διεξοδικά, μέσα από την ανάλυση των νομικών και αφηγηματικών πηγών, η περιφερειακή αναδιοργάνωση της αυτοκρατορίας από τον Ιουστινιανό Α΄ (527-565). Ο αυτοκράτορας εισήγαγε νέες επαρχότητες, κατήργησε τις διοικήσεις και εφάρμοσε μεταρρυθμίσεις σε πολλές επαρχίες ορίζοντας νέους πολιτικούς διοικητές και παραχωρώντας σε αυτούς και στρατιωτική δικαιοδοσία. Τέλος, θα αναζητηθούν οι λόγοι και οι στόχοι των συγκεκριμένων αλλαγών και η διάρκειά τους. 

"Θέματα της Ιστορίας του Ελληνισμού της Ανατολής. Η περίοδος των μεταρρυθμίσεων και της ευρωπαϊκής οικονομικής διείσδυσης στον Πόντο (19ος - αρχές 20ού αι.)" Το μέλλον και η τύχη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ουσιαστικά καθορίστηκαν στον 19ο αιώνα, όταν οι Μ. Δυνάμεις επέβαλαν στον σουλτάνο την εφαρμογή ενός φιλόδοξου προγράμματος διοικητικών μεταρρυθμίσεων και ρηξικέλευθων αλλαγών (Τανζιμάτ). Οι μεταρρυθμίσεις αυτές ήταν ευνοϊκές για το χριστιανικό στοιχείο της Αυτοκρατορίας, επειδή, παρά τις αντιδράσεις της μουσουλμανικής ελίτ, δημιουργήθηκαν συνθήκες για οικονομική και κοινωνική άνοδο. Στόχος του μαθήματος είναι να εξετάσει τη ζωή του Ελληνισμού του Πόντου κατά την περίοδο εκείνη στις ποικίλες εκφάνσεις του.

Στο πρώτο μέρος του μαθήματος εξετάζονται οι βασικοί θεσμοί της ρωμαϊκής Res Publica με έμφαση στην περίοδο της σταδιακής κατάρρευσής τους από τον ύστερο 2ο αιώνα π.Χ. και εξής. Στο δεύτερο μέρος του μαθήματος εξετάζονται θεσμοί πολιτικής και κοινωνικής οργάνωσης των ελληνικών πόλεων υπό ρωμαϊκή κυριαρχία. Το μάθημα βασίζεται στην επεξεργασία επιλεγμένων ιστορικών πηγών

Το μάθημα πραγματεύεται την πορεία ανάπτυξης της Λαογραφίας και της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στην Ελλάδα από τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα και μέχρι τις μέρες μας. Σκοπός του μαθήματος είναι η κατανόηση του ιστορικού συγκείμενου και των κοινωνικο-πολιτικών επιταγών που οδήγησαν στην ανάπτυξη της Λαογραφίας και της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας.

Το περιεχόμενο του μαθήματος αφορά στον καθορισμό του αντικειμένου της Ιστορίας της Τέχνης, στην παρουσίαση των υλικών και των τεχνικών των εικαστικών προϊόντων, στην ανάδειξη τρόπων τεκμηρίωσής τους, στην ανάλυση των παραγόντων διαμόρφωσης και εξέλιξης του στυλ, καθώς και στην παρουσίαση των κυριότερων μεθόδων ανάλυσης του καλλιτεχνικού έργου όπως αυτές διατυπώθηκαν κατά τον 20ό αιώνα (Μορφολογικές μέθοδοι, Εικονολογική μέθοδος,– Κοινωνική ιστορία της Τέχνης– Αισθητική της Πρόσληψης – Ψυχαναλυτική Προσέγγιση, Φεμινιστική Ιστορία της Τέχνης). Στόχος του μαθήματος είναι ο φοιτητής να γνωρίσει το αντικείμενο του γνωστικού πεδίου της Ιστορίας της Τέχνης και να εξοικειωθεί με τις κυριότερες μεθόδους ανάλυσης και ερμηνείας των έργων τέχνης.

     Στο συγκεκριμένο Υποχρεωτικό μάθημα (ιστορικής) Ειδίκευσης (ΥΕΙΔ) εξετάζεται αναλυτικά ο σταδιακός μετασχηματισμός του Ρωμαϊκού κράτους της ύστερης αρχαιότητας (αρχές 4ου - αρχές 7ου αι.) στη χριστιανική Ανατολική / Βυζαντινή αυτοκρατορία των μεσαιωνικών χρόνων («Ρωμανία» ή «Ρωμαίων πολιτεία») με τη νέα θεσμική οργάνωση και τα καινούρια επιμέρους οργανωτικά, κοινωνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά (μέσα 7ου - τέλη 11ου αι.). Επίσης, αναλύονται οι βασικές πολιτικές και στρατιωτικές εξελίξεις αλλά και οι σημαντικές πολιτισμικές και οικονομικές μεταβολές που σημειώθηκαν στο εσωτερικό (Χερσόνησος του Αίμου, Μικρά Ασία) και στις γεωγραφικές παρυφές (Μέση Ανατολή, Ιταλία) του Βυζαντίου κατά τους 4ο - 11ο αι., δηλαδή κατά –τις προσδιορισθείσες από τη σύγχρονη έρευνα– «Πρώιμη» (324-641) και «Μέση» (641-1081) βυζαντινές περιόδους. Τέλος, πραγματοποιείται μεθοδολογική προσέγγιση και ανάλυση βασικών πηγών της εποχής.

     Βασικοί μαθησιακοί στόχοι του μαθήματος είναι οι εξής: Καταρχάς, οι φοιτητές /-ήτριες θα κατανοήσουν τις αιτίες και την πορεία της μετάβασης από την ενιαία ύστερη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία στη μεσαιωνική Ρωμανία της Ανατολής, δηλαδή στη Βυζαντινή αυτοκρατορία (τέλη 3ου - 7ος αι.) καθώς και τις ποικίλες (οικιστικές, οικονομικές, πολιτικές, θρησκευτικές κ.ά.) διαφορές των ανωτέρω κρατών (ή ακριβέστερα του ίδιου κράτους) και των κοινωνιών του(ς) ανάμεσα στους ύστερους αρχαίους και τους πρώιμους μεσαιωνικούς χρόνους· επιπρόσθετα, οι συμμετέχοντες θα αφομοιώσουν τις μεταγενέστερες μεταβολές που σημειώθηκαν στα Βαλκάνια, την Ιταλία, την Εγγύς και Μέση Ανατολή και την Αίγυπτο κατά τους 7ο - 11ο αι., καθώς αυτές μετέβαλλαν δραστικά και μόνιμα το διεθνές περιβάλλον και τις ευρύτερες συνθήκες στην ευρύτερη περιοχή της κεντρικής και ανατολικής Μεσογείου· τέλος, οι φοιτητές /-ήτριες θα εξοικειωθούν κατά την πορεία των παραδόσεων του μαθήματος με το πολίτευμα και την πολιτική ιστορία (αυτοκράτορες και δυναστείες), τη διοικητική, στρατιωτική, εκκλησιαστική και οικονομική οργάνωση αλλά και την οικιστική και κοινωνική δομή του Βυζαντίου (πόλεις, πληθυσμιακές, εθνικές και φυλετικές ομάδες, ιδεολογία και δογματικές αντιπαραθέσεις κλπ.) καθώς και με τις βασικές πηγές και τα ερευνητικά εργαλεία της πρώιμης και της μέσης βυζαντινής περιόδου.

     Σημ.: Ελεύθερη πρόσβαση στο υλικό του μαθήματος παρέχεται για τους φοιτητές και κάθε ενδιαφερόμενο στην επίσημη (ιδρυματική) Πλατφόρμα Τηλεκπαίδευσης opencourses.auth / Ανοικτά Ακαδημαικά Μαθήματα ΑΠΘ: https://opencourses.auth.gr/courses/OCRS403/

ΛΕΒΕΝΙΩΤΗΣ, ΙΒΥ 651 601 (Περιεχόμενο και ύλη μαθήματος).pdfΛΕΒΕΝΙΩΤΗΣ, ΙΒΥ 651 601 (Περιεχόμενο και ύλη μαθήματος).pdf

Σκοπός του μαθήματος είναι να κατανοήσουν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες τον μετασχηματισμό της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε Βυζαντινή, να παρακολουθήσουν τις κυριότερες πολιτικές εξελίξεις της περιόδου (324-1081) και να διακρίνουν τα χαρακτηριστικά και τις δομές του πρώιμου και του μέσου βυζαντινού κράτους. Η παρουσίαση και ανάλυση των συναφών πρωτογενών, άμεσων και έμμεσων, πηγών κρίνεται απαραίτητη για τη διαπίστωση της αιτιώδους σχέσης των γεγονότων και την κατανόηση των ιστορικών φαινομένων.