Στόχος του συγκεκριμένου μαθήματος είναι οι φοιτητές και οι φοιτήτριες να εξοικειωθούν με τις βασικές παραμέτρους που επηρεάζουν τη διαμόρφωση και τη διαχείριση της εκπαιδευτικής και να καταστούν ικανοί για μια αρτιότερη ανάλυσή της. Ενδεικτικά περιεχόμενα: Ιστορικός και Κοινωνικός Τόπος της Εκπαιδευτικής Πολιτικής. Η έννοια του εκπαιδευτικού σχεδιασμού και της εκπαιδευτικής πολιτικής Τα χαρακτηριστικά της εκπαιδευτικής πολιτικής . Εκπαιδευτική πολιτική και εκπαιδευτική μεταρρύθμιση Εκπαίδευση και εκσυγχρονισμός. Εκπαίδευση και ανθρώπινο κεφάλαιο. Οι κυριότεροι συντελεστές της εκπαιδευτικής πολιτικής. Ο ρόλος των Διεθνών Οργανισμών στην εκπαιδευτική πολιτική Συγκεντρωτισμός και αποκεντρωτισμός στην εκπαίδευσης Το νεοφιλελεύθερο μοντέλο . Τύπος και εκπαιδευτική πολιτική. Η πολιτική του αναλυτικού προγράμματος Σχολική ηγεσία και διοίκηση της εκπαίδευσης. Διαπολιτισμική εκπαιδευτική πολιτική. Ερμηνευτικά σχήματα της εκπαιδευτικής πολιτικής. Η έρευνα της εκπαιδευτικής πολιτικής. 

Ο Επίκουρος επιστρέφει στον κατεξοχήν τόπο της φιλοσοφίας, στην Αθήνα, όταν αρχίζουν οι ελληνι­στικοί χρόνοι. Αγνοεί επιδεικτικά τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη και ξαναπιάνει το νήμα της ιωνι­κής και της δημοκρίτειας παράδοσης. Αναπτύσσει μια θεωρία για τη φύση και για τη γνώση, στην οποία θεμελιώνει την ηθική σκέψη του. Δεν επεξεργάζεται τόσο μια θεωρία της πράξης, αλλά εστιάζει σε ζητήματα που αφορούν τον ίδιο τον πράττοντα άνθρωπο. Η φιλοσοφία νοείται όχι απλώς ως ένα σύνολο γνώσεων αλλά ασκείται ως ένας θεραπευτικός τρόπος ζωής μέσα στην κοινότητα των φίλων ή στον κόσμο. Με γλώσσα σκοπίμως απλή ξαναθέτει και απαντά σε βασικά ερωτήματα: τι είμαι; ποια είναι η θέση μου μέσα στο σύμπαν; πώς αντιμετωπίζω τους θεούς και τον θάνατο; γιατί να υπάρχει το κακό; πώς μπορώ να ευτυχήσω; είμαι ελεύθερος; γιατί να νοιάζομαι για τους άλλους; Και όλα αυτά μέσα σ’ έναν κόσμο που σταδιακά εγκαταλείπει το άτομο μόνο του στην ελληνορωμαϊκή οικουμένη, να βρει τις απαντήσεις και να ­ζήσει –­όπως μπορεί– με αυτές.

Η διδασκαλία του μαθήματος αποσκοπεί στο να παρουσιαστούν οι βασικές αρχές, οι έννοιες, τα μοντέλα και οι υπηρεσίες της ειδικής αγωγής και εκπαίδευσης σύμφωνα με τα σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα, τη σχετική νομοθεσία και την εκπαιδευτική πράξη στο γενικό και στο ειδικό σχολείο. Ακολούθως θα παρουσιαστούν τα σύγχρονα ψυχοεκπαιδευτικά μοντέλα διαχείρισης και παρέμβασης στο σχολικό πλαίσιο για τους βασικούς τομείς ανάπτυξης (βλ γνωστικό, κοινωνικό, συναισθηματικό, κινητικό κ.α.) επικεντρωμένα, στις δυνατότητες και τις δυσκολίες α) του μαθητή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες β) της τάξης φοίτησης του μαθητή με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες γ) του σχολικού πλαισίου και της οικογένειάς του. Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές/τριες εμπλουτίζουν τις γνώσεις τους σχετικά με τις υπηρεσίες και τις μεθόδους παρέμβασης που προσφέρονται από την ειδική αγωγή ως υποστηρικτικό σύστημα της γενικής εκπαίδευσης και ως ξεχωριστή εκπαιδευτική δομή

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το δημοκρατικό έλλειμμα, δηλαδή η διάσταση που υπάρχει μεταξύ του τρόπου λειτουργίας των σύγχρονων δημοκρατιών και των αντίστοιχων προσδοκιών των πολιτών, αποτελεί γεγονός. Το ερώτημα που τίθεται είναι εάν η πολιτική φιλοσοφία μπορεί να συμβάλει με τις προτάσεις και τις θεωρήσεις της στη μείωση αυτού του ελλείμματος. Η πρόσφατη βιβλιογραφία αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς, κάποιες προτάσεις φαίνεται να ανοίγουν καινούργιους δρόμους, ενώ κάποιες άλλες μάλλον προωθούν την απίσχνανη της δημοκρατίας και όχι την ενδυνάμωσή της. Ξεκινώντας από τη θέση ότι η λαϊκή κυριαρχία αποτελεί το θεμέλιο και τη νομιμοποιητική αρχή της δημοκρατίας, θα εξετάσουμε, μεταξύ άλλων, ζητήματα που σχετίζονται με την κρίση της αντιπροσώπευσης, τον ρόλο των τεχνοκρατών, τη λογιζόμενη ανεπάρκεια των πολιτών, τη διαβουλευτική δημοκρατία, την άμεση δημοκρατία, την πολυπολιτισμικότητα και την επαναφορά της κλήρωσης ως μεθόδου λήψης πολιτικών αποφάσεων.

Στις σύγχρονες επιταγές που απευθύνονται στα εκπαιδευτικά συστήματα συγκαταλέγονται βασικοί σκοποί, όπως η ανάπτυξη των νέων ανθρώπων σε ενεργούς πολίτες που σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και έχουν τα εφόδια για να ζήσουν με επιτυχία σε ανοιχτές, δημοκρατικές και πλουραλιστικές κοινωνίες. Το ζήτημα αυτό εξελίσσεται σε μείζον, εάν λάβει κανείς υπόψη την ενίσχυση φαινομένων εθνικισμού, μισαλλοδοξίας και ρατσισμού κατά την τελευταία δεκαετία, αλλά και τις προκλήσεις που θέτει η έλευση μεγάλου αριθμού μεταναστών και προσφύγων στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Τα παραπάνω νοούνται καταρχήν στο επίπεδο μιας εκπαιδευτικής πολιτικής που θα διαπνέεται από την προσήλωση στις δημοκρατικές αρχές και τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά παράλληλα προϋποθέτουν τη συστηματική διδασκαλία τους στο σχολείο. Το μάθημα εστιάζει σε βασικές παραμέτρους αυτού του εγχειρήματος (Πρόγραμμα Σπουδών, εξωδιδακτικές δραστηριότητες, ανάπτυξη του σχολείου ως κοινότητας, κτλ.) ως προϋποθέσεις μιας αποτελεσματικής εκπαίδευσης για τη δημοκρατία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, με στόχο οι μαθητές να αναδειχθούν σε «καταλύτες» που θα επιφέρουν την αλλαγή στο κοινωνικό τους περιβάλλον. Πλαίσιο ανάπτυξης των θεμάτων αποτελούν τα πεδία «Εκπαίδευση για τη δημοκρατική ιδιότητα του πολίτη» και «Εκπαίδευση για τα/στα ανθρώπινα δικαιώματα».

Το θέμα του Ολοκαυτώματος επηρέασε πολλούς συγγραφείς από πολλές χώρες, Εβραίους και μη, και γονιμοποίησε με εξαιρετικό τρόπο τη δουλειά τους. Έχουν γραφτεί για το θέμα και πολλά νεανικά και παιδικά βιβλία που είναι τόσο ποιοτικά και θέτουν τόσο βαθείς προβληματισμούς ώστε να μπορούν να διαβαστούν και από ενηλίκους. Τα αυτοβιογραφικά κείμενα και μάλιστα τα ημερολόγια είναι τα αυθεντικότερα κείμενα σχετικά με το θέμα μας. Εκεί η «φωνή» είναι αυθεντική και όχι πεποιημένη, χωρίς βεβαίως αυτό να σημαίνει ότι η μυθοπλασία δεν έχει προσφέρει εξαιρετικά κείμενα. Ο σκοπός διδασκαλίας κειμένων που έχουν σχέση με το Ολοκαύτωμα δεν είναι πρωτίστως να μάθουν οι μαθητές και οι μαθήτριες για το οριακό αυτό ιστορικό γεγονός. Αυτό είναι καθήκον του μαθήματος της Ιστορίας. Σκοπός μας είναι μέσω της λογοτεχνίας που έχει —ούτως ή άλλως— γραφτεί με θέμα το Ολοκαύτωμα να διαβάσουν τα παιδιά «καλή λογοτεχνία» και να δουν τον τρόπο με τον οποίο έχει αποτυπωθεί μέσω των ηρώων των βιβλίων η φρίκη του πολέμου, η αδικία, ο πόνος... Τα αυτοβιογραφικά κείμενα είναι αδιάψευστοι μάρτυρες των γεγονότων και οι μυθοπλασίες (άλλοτε βασισμένες σε εμπειρίες του συγγραφέα, άλλοτε όχι) φτιάχνουν τον κόσμο του πολέμου φέρνοντάς τον στο επίπεδο των παιδιών. Παράλληλα με αυτά, τα κείμενα μυθοπλασίας, γραμμένα είτε από Εβραίους και μη Εβραίους συγγραφείς, κατασκευάζουν τη «φωνή» Εβραίου που είτε μιλά από το παρελθόν είτε μιλά τώρα για το παρελθόν.

Το μάθημα εισάγει τους/τις φοιτητές/φοιτήτριες σε θεμελιώδη ζητήματα της πλατωνικής οντολογίας μέσα από τη ανάγνωση εκτενών αποσπασμάτων από πλατωνικούς διαλόγους όπου διατυπώνεται η θεωρία των Ιδέων (Φαίδων), διακρίνονται τα επίπεδα της γνώσης και εξετάζεται η σχέση τους με την πραγματικότητα (Πολιτεία), και αναλύεται η δημιουργία του φυσικού κόσμου ως έργου τέχνης (Τίμαιος). Σκοπός του μαθήματος είναι οι φοιτητές/φοιτήτριες (1) να κατανοήσουν βασικές έννοιες της πλατωνικής σκέψης (αθανασία ψυχής, θεωρία Ιδεών, θεός δημιουργός), (2) να εξοικειωθούν με τις κύριες τεχνικές γραφής που χρησιμοποιεί ο Πλάτων στους διαλόγους του (ειρωνεία, αλληγορία, διαλεκτική αναζήτηση αλήθειας), και (3) να συλλάβουν τη βαθιά ενότητα της πλατωνικής σκέψης (οντολογία, ψυχολογία, γνωσιοθεωρία, ηθική).

Σκοπός του μαθήματος είναι οι φοιτητές και οι φοιτήτριες να κατανοήσουν τη θέση και τη σημασία της Συγκριτικής Παιδαγωγικής στο πλαίσιο της Παιδαγωγικής Επιστήμης, να εξοικειωθούν με τη συγκριτική ερευνητική διαδικασία, να κατανοήσουν τις διεθνείς εκπαιδευτικές τάσεις και τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν τα εθνικά εκπαιδευτικά συστήματα, καθώς και θέματα πολιτισμικού πλουραλισμού και διεθνοποίησης στην εκπαίδευση. 

Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΩΝ ΣΤΩΙΚΩΝ

Η παράδοση αποτελεί μια εισαγωγή στη στωική φιλοσοφία, την πορεία της από την Αρχαία έως τη Νέα Στοά, και τις κεντρικές θεματικές της, με αναφορά στους κύριους εκπροσώπους της Στοάς (Ζήνωνα, Χρύσιππο, Ποσειδώνιο, Σενέκα, Μουσώνιο Ρούφο, Επίκτητο, Μάρκο Αυρήλιο κ.ά) και σε θεμελιώδη κείμενα της στωικής φιλοσοφίας.

Θεματικές του μαθήματος:

1. Λογική / Γνωσιολογία: η προτασιακή λογική των Στωικών, η θεωρία της γνώσης.

2. Φυσική / Κοσμολογία: Ύλη, Θεός, Ειμαρμένη.

3. Ηθική: Αξίες και αρετές, ευδαιμονία, πάθη, άσκησις. 

Αντικείμενο του μαθήματος είναι μία σειρά ζητημάτων που βρίσκονται στο μεταίχμιο μεταξύ πρακτικής και θεωρητικής φιλοσοφίας. Η πρώτη ενότητα εστιάζει στο ζήτημα της προσωπικής ταυτότητας. Πού στηρίζεται η αίσθηση της συνέχειας του εαυτού σε βάθος χρόνου; Ποιος είναι ο ρόλος της μνήμης και της συνείδησης στη συγκρότηση της προσωπικής ταυτότητας; Βάσει ποιων τεκμηρίων αναγνωρίζεται η ταυτότητα ενός προσώπου από τρίτους, τόσο συγχρονικά όσο και διαχρονικά; Στην δεύτερη ενότητα θα ασχοληθούμε με κάποια προβλήματα που αφορούν τον εαυτό και την αυτογνωσία. Ένα ζήτημα αφορά τον σκεπτικισμό έναντι του εαυτού ως διακριτής οντολογικής κατηγορίας. Θα εξετάσουμε επίσης ζητήματα που περιβάλλουν τη γνώση των ίδιων μας των νοητικών καταστάσεων. Η τρίτη ενότητα αφορά τη φιλοσοφία των συναισθημάτων. Εδώ θα εξετάσουμε τις διαφορετικές απόψεις για τη φύση του συναισθήματος, με έμφαση σε ερωτήματα όπως τα ακόλουθα. Ποια είναι η σχέση του συναισθήματος με άλλες νοητικές καταστάσεις, όπως η πεποίθηση, η επιθυμία, ή αισθήματα όπως ο πόνος; Είναι τα συναισθήματα κατ’ ανάγκην συνειδητά φαινόμενα; Ποια είναι η σχέση μεταξύ των συναισθημάτων και του λόγου; Υπό ποιες συνθήκες τα συναισθήματα περιορίζουν την ελευθερία μας; Στην τέταρτη ενότητα θα ασχοληθούμε με το ζήτημα της ελεύθερης βούλησης. Θα εξετάσουμε τόσο τα μεταφυσικής υφής επιχειρήματα βάσει των οποίων αμφισβητείται η θέση ότι διαθέτουμε ελεύθερη βούληση, όσο και ορισμένα πρόσφατα επιστημονικά πορίσματα που έχει θεωρηθεί ότι υπονομεύουν τη θέση αυτή. Θα εξετάσουμε τις εναλλακτικές αναλύσεις της ελευθερίας ως ικανότητας να πράξουμε αλλιώς. Θα αντιπαραβάλουμε τις προσεγγίσεις που συνδέουν την ελεύθερη βούληση με τη δομή της ανθρώπινης πράξης με τις προσεγγίσεις που τη συνδέουν με την έννοια του προσώπου. Τέλος, θα διερευνήσουμε τις συνέπειες των θέσεων που λαμβάνονται ως προς τα παραπάνω ζητήματα για τη σχέση μεταξύ ελεύθερης βούλησης και ηθικής ευθύνης. 

Γλώσσα και Αλήθεια στη Φαινομενολογία και την Ερμηνευτική. ο μάθημα θα ασχοληθεί με τους κυριότερους εκπροσώπους της αποκαλούμενης «ηπειρωτικής» φιλοσοφίας του 20ου αιώνα εστιάζοντας στις έννοιες της αλήθειας και της γλώσσας στην ευρύτερη φαινομενολογική παράδοση. Πηγές μας θα είναι οι Λογικές Έρευνες και οι Ιδέες Ι του Ε.Husserl, το Είναι και Χρόνος και η Προέλευση του Έργου Τέχνης του Μ. Heidegger, το Αλήθεια και Μέθοδος του H-G. Gadamer και επιλεγμένα τμήματα από έργα του J. Derrida. Έμφαση θα δοθεί αφενός στα βασικά στοιχεία της σκέψης των φιλοσόφων αυτών, αφετέρου στη σύνδεση, τις κοινές αφετηρίες και τις διαφορετικές προσεγγίσεις στα ερωτήματα που από κοινού τους απασχολούν.

Το μάθημα εστιάζει σε ζητήματα Γνωσιοθεωρίας του 20ου αιώνα, κάνει μια σύντομη ιστορική επισκόπηση της συζήτησης ενώ ρίχνει φως στις σύγχρονες εξελίξεις αυτής.

Αντικείμενο της παράδοσης αποτελεί η παρουσίαση και μελέτη των βασικών κατευθύνσεων της θεωρητικής φιλοσοφίας που αναπτύσσεται κατά των 19ο αιώνα στην Ευρώπη, καθώς και η μετάβαση στους προβληματισμούς της θεωρητικής φιλοσοφίας των αρχών του 20ου αιώνα. Η φιλοσοφία του 19ου αιώνα αναπτύσσει περαιτέρω την κριτική φιλοσοφία, όπως αυτή είχε εκφραστεί στις φιλοσοφικές αναζητήσεις του 18ου αιώνα με αποκορύφωμα την καντιανή φιλοσοφία. Πέρα όμως από την αξιοποίηση της νεωτερικής κριτικής στην μεταφυσική και τον δογματισμό, η θεωρητική φιλοσοφία του 19ου αιώνα τροφοδοτείται επίσης από την αναζήτηση μιας σύνθετης μορφής λόγου ως θεμελίου της σχέσης μεταξύ γνώσης και αλήθειας. Οι αναζητήσεις αυτές πολλές φορές διχάστηκαν γύρω από το ερώτημα της δυνατότητας της συστηματοποίησης στοιχείων της δυνατής εμπειρίας. Τα διλήμματα αυτής της προβληματικής συνοδεύουν τη μετάβαση στη θεωρητική φιλοσοφία του 20ου αιώνα. Στις παραδόσεις θα θίξουμε ζητήματα της μετακαντιανής ιδεαλιστικής φιλοσοφίας, θα συζητήσουμε περιπτώσεις της κριτικής στο σύστημα, και την αναδιατύπωση των θεωρητικών διλημμάτων του 19ου αιώνα στο φιλοσοφικό ρεύμα της φαινομενολογίας, στις αρχές του 20ου αιώνα.