• Το μάθημα επικεντρώνεται στα εξής θέματα:
  • 1. Τι είναι η ηθική; Τι είναι η ηθική φιλοσοφία;
  • 2. Το πρόβλημα της ηθικής συνείδησης. Το ζήτημα της ελευθερίας
  • 3. Γιατί η ηθική φιλοσοφία ενδιαφέρει την πολιτική;
  • 4. Ποιες είναι κύριες σχολές ηθικής σκέψης και οι βασικοί τύποι επιχειρηματολογίας; Όχι περιγραφή των θεωριών κατά σειρά εμφάνισης (αρχαία- νεότερη-σύγχρονη), αλλά ανάπτυξη τύπων προσέγγισης: αρετολογία- δεοντοκρατία- ωφελιμισμός και συνεπειοκρατία- μηδενισμός- συναισθηματοκρατία- συμβολαιοκρατία.
  • 5. Κρίσιμες διακρίσεις: i) ηθική και θρησκεία ii) ηθική και δίκαιο
  • 6. Σύγχρονες ηθικές προκλήσεις και ‘εφαρμογές’: i) η ανθρώπινη κατάσταση υπό τις νέες επιστήμες και τεχνολογίες ii) βιοηθική iii) φύλο iv) οικολογία v) οικονομικές ανισότητες vi) δεοντολογία (επαγγελματική, επιστημονική, πολιτική)

Το μάθημα στοχεύει να εισαγάγει τις φοιτήτριες και τους φοιτητές στο επιστημολογικό υπόβαθρο και στα βασικά ζητήματα των Ποιοτικών Μεθόδων Κοινωνικής Έρευνας. Βασικός του στόχος είναι η επεξήγηση των ποιοτικών μεθόδων της κοινωνικής έρευνας και της εφαρμογής τους στην κοινωνική πραγματικότητα. Στο πλαίσιο του μαθήματος, οι φοιτήτριες/φοιτητές καλούνται να εξοικειωθούν με τις βασικές αρχές, τις θεωρητικές έννοιες, τα αναλυτικά εργαλεία, τις ερευνητικές μεθόδους και τις τεχνικές της ποιοτικής έρευνας. Αναδεικνύεται έτσι η ερμηνευτικότητα της κοινωνικής ζωής και ανιχνεύονται προνομιακοί τόποι εμπειρικής ποιοτικής έρευνας σε μια περιοχή λειτουργίας του τμήματος, η οποία παρουσιάζει υψηλό κοινωνικό και πολιτισμικό πλούτο.

Παράλληλα στο μάθημα συζητιούνται σημαντικές ποιοτικές μελέτες και ερευνητικά παραδείγματα που επικεντρώνονται στην ελληνική και στη διεθνή πραγματικότητα, ειδικότερα σε ζητήματα ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής. Παρουσιάζεται έτσι μια παραδειγματική διασύνδεση των θεωρητικών εργαλείων με την ερευνητική πρακτική σε μια περιοχή όπου τα θέματα αυτά είναι άμεσου ενδιαφέροντος και επιδίωξης. Ακόμα, παρουσιάζονται διεξοδικά τα ηθικά, δεοντολογικά, επιστημολογικά, πολιτικά και ηθικά ζητήματα που εγείρονται στις ποιοτικές έρευνες. Στις διαλέξεις, γίνεται εκτενής χρήση έντυπου, οπτικού και ακουστικού υλικού από πεδία έρευνας, ανάλογα με το υπό διερεύνηση θέμα. Παράλληλα πραγματοποιείται προσομοίωση έρευνας πεδίου μέσω επίσκεψης σε χώρο ενδιαφέροντος. Μέσα από τη δημιουργία ομάδων εργασίας οι φοιτήτριες/φοιτητές καλούνται να σχεδιάσουν μια προσομοίωση ποιοτικής έρευνας.

 

Εισαγωγή στις βασικές έννοιες, ζητήματα και μοντέλα της θεωρίας της επικοινωνίας. Εξετάζονται οι διαφορετικές μορφές επικοινωνίας καθώς και οι ποικιλόμορφοι παράγοντες που τις επηρεάζουν, όπως αυτοί αναδεικνύονται από τα διαφορετικά επικοινωνιακά μοντέλα. Η δομική διάκριση ανάμεσα σε γραμμικά και κυκλικά μοντέλα επικοινωνίας. Οι διαφορές μεταξύ αμφίδρομης και μονοδρομικής, μαζικής και οργανωσιακής επικοινωνίας. Η λογική κατασκευής θεωριών, η χρησιμότητά τους στην κατανόηση των επικοινωνιακών φαινομένων και τεχνολογικών αλλαγών του 20ού αιώνα. 

Βασικός στόχος του μαθήματος είναι να προσφέρει μια εισαγωγή στις διάφορες μορφές του πολιτικού φαινομένου. Αντικείμενο του μαθήματος είναι η κριτική παρουσίαση βασικών εννοιών και υποδειγμάτων της Πολιτικής Επιστήμης, ώστε οι φοιτητές/τριες να μυηθούν σε βασικές κατηγορίες της πολιτικής ανάλυσης, στην κατανόηση και εξήγηση πλευρών του πολιτικού φαινομένου εν γένει. Μετά από μια εισαγωγή στο κεντρικό ερώτημα «τι είναι πολιτική; επιλέγεται η εξέταση εννοιών όπως η «εξουσία», το «πολιτικό σύστημα», το «κράτος», η «κοινωνία των πολιτών», η «ιδεολογία/ες», το «έθνος» και ο «εθνικισμός». Αυτές αποτελούν βασικούς άξονες του μαθήματος. Έμφαση επίσης δίνεται στη μελέτη των κομμάτων και των κομματικών συστημάτων. 

Το μάθημα αποτελεί συνέχεια του αντίστοιχου μαθήματος του Α΄ εξαμήνου. Έχοντας εξοικειωθεί οι φοιτήτριες/τες στο προηγούμενο εξάμηνο με βασικά εννοιολογικά ζητήματα του κλάδου της Πολιτικής Επιστήμης, βασικός στόχος του μαθήματος του Β’ εξαμήνου είναι να γνωρίσουν το εύρος και το γνωστικό βάθος της Πολιτικής Επιστήμης τόσο μέσω μιας συνοπτικής παρουσίασης των υποπεδίων της, όσο και μέσα από την ανάλυση διαφορετικών πλευρών του πολιτικού φαινομένου. Βασικές θεματικές του μαθήματος είναι οι τυπολογίες των πολιτικών καθεστώτων και των κομματικών συστημάτων. Επίσης, έμφαση δίνεται στην απόκτηση γνώσεων αναφορικά τόσο με την εκτελεστική εξουσία. Σειρά μαθημάτων εστιάζεται στην πολιτική συμπεριφορά, επικεντρώνοντας στην εκλογική συμπεριφορά και σε ζητήματα πολιτικής κουλτούρας. Εξετάζονται και οι μη συμβατικές μορφές πολιτικής συμπεριφοράς, με έμφαση στις ομάδες πίεσης/συμφερόντων και στα κοινωνικά κινήματα. Τέλος, το μάθημα πλαισιώνεται και από τη θεματική της πολυεπίπεδης και παγκόσμιας διακυβέρνησης, στοχεύοντας να προσφέρει μια ολοκληρωμένη και πολύπλευρη προσέγγιση της πολιτικής ανάλυσης.

Βασικός στόχος του μαθήματος είναι να προσφέρει μια εισαγωγή στο αντικείμενο της Πολιτικής Κοινωνιολογίας. Έμφαση δίνεται στην απόκτηση γνώσεων αναφορικά με μια σειρά σύγχρονων ερευνητικών πεδίων του συγκεκριμένου επιστημονικού κλάδου. Μετά από μια εισαγωγή στο αντικείμενο του μαθήματος, επιλέγεται η εξέταση σειράς εννοιολογικών ζητημάτων και βασικών θεωρητικών υποδειγμάτων που εντάσσονται στον τομέα της Πολιτικής Κοινωνιολογίας.  Αναλύονται οι έννοιες της πολιτικής, της εξουσίας, της κυριαρχίας και της γραφειοκρατίας και δίνεται έμφαση στις θεωρίες των ελίτ. Στη συνέχεια, ο κύκλος των μαθημάτων  αρθρώνεται σε τρεις κύριες θεματικές ενότητες. Αρχικώς, διερευνώνται εκφάνσεις τόσο της «συμβατικής», όσο και της «μη συμβατικής» πολιτικής συμμετοχής και τίθεται υπό συζήτηση η κρίση πολιτικής αντιπροσώπευσης.  Η δεύτερη κύρια θεματική εστιάζεται στις θεωρίες του κράτους. Τέλος, η τρίτη αφορά τη μελέτη των εκφάνσεων της παγκοσμιοποίησης σε περιβάλλοντα που συσχετίζονται τόσο εθνικά, όσο και μη εθνικά στοιχεία.

Η σχέση εκπαίδευσης και διαμόρφωσης της πολιτικής ταυτότητας του υποκειμένου. Η εκπαίδευση εκλαμβάνεται με την ευρύτερη έννοια της κοινωνικοποίησης. 

Το μάθημα σκιαγραφεί τα χαρακτηριστικά του μακρόχρονου πολέμου για την ελληνική Ανεξαρτησία (1821-1828)

Το μάθημα αποτελεί συνέχεια και εμβάθυνση του υποχρεωτικού μαθήματος του Β’ εξαμήνου «Εισαγωγή στη Συγκριτική Πολιτική. Τα πολιτικά συστήματα της Δυτικής Ευρώπης». Επιδιώκει να εμβαθύνει την μελέτη συγκεκριμένων πολιτικών συστημάτων που θα εναλλάσσονται από έτος σε έτος. Κατά το ακαδημαϊκό έτος 2014-5 το μάθημα θα εξετάσει το πολιτικό σύστημα των ΗΠΑ και της Ρωσίας. 

Οι σύγχρονοι εμφύλιοι πόλεμοι αποτελούν συχνά σταθμό στην διαδικασία της «εθνογένεσης», της διαμόρφωσης δηλαδή των εθνικών κρατών και του προσδιορισμού των βασικών χαρακτηριστικών τους. Εκεί όπου οι διαδικασίες αυτές βρίσκονται σε εξέλιξη (σήμερα κυρίως στην Αφρικανική ήπειρο) τέτοιου είδους πόλεμοι βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη. Στην παρούσα παράδοση θα μελετήσουμε αυτό το είδος πολέμου όπως εμφανίστηκε στο δυτικό κόσμο με στόχο να προσδιορίσουμε μερικά από τα βασικά χαρακτηριστικά των εν λόγω συγκρούσεων. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος θα εξετάσουμε συγκριτικά τέσσερις από τους πλέον σημαντικούς εμφυλίους πολέμους της σύγχρονης εποχής: τον Αμερικανικό εμφύλιο (1861–1865), τον Ρωσικό εμφύλιο (1918–1922), τον Ισπανικό εμφύλιο (1936–1939) και τον Ελληνικό εμφύλιο πόλεμο (1946–1949). Η τοποθέτηση αυτών των πολέμων στο ιστορικό πλαίσιο μέσα στο οποίο ξεσπούν, η αναζήτηση των αιτίων που τους προκαλούν και των μηχανισμών που οδηγούν στη ρήξη, η διαμόρφωση των κοινωνικών, πολιτικών, οικονομικών, στρατιωτικών συσχετισμών που καθιστούν δυνατή την πολεμική αναμέτρηση, η θεσμική συγκρότηση των αντίπαλων στρατοπέδων, ο ρόλος των ιδεολογιών, οι όροι διεξαγωγής, ο αντίκτυπος που έχουν στο γύρω από αυτούς κόσμο αποτελούν ξεχωριστές ενότητες στις οποίες θα σταθούμε στη διάρκεια της παράδοσης. Εξυπακούεται ότι ο ελληνικός εμφύλιος πόλεμος θα μας απασχολήσει ειδικότερα, καθώς αποτελεί τη βάση για τη διαμόρφωση του ειδικού καθεστώτος στη χώρα μας στα μεταπολεμικά χρόνια, ως το 1974. 

Το μάθημα εξετάζει τη στρατηγική σημασία των ενεργειακών πόρων για τα σύγχρονα κράτη και τη διεκδίκησή τους από τον 19ο έως τον 21ο αιώνα. Παρακολουθείται η μετάβαση από την εποχή του άνθρακα σε αυτή του πετρελαίου, η προσπάθεια της Ευρώπης για ενεργειακή αυτάρκεια και οι ανταγωνισμοί στην Ευρώπης και ΗΠΑ για την αξιοποίηση των πετρελαϊκών πηγών στην Ανατολή και την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Διερευνάται πώς η αναζήτηση πετρελαίου επηρέασε τη στρατηγική των εμπολέμων στον Β ΠΠ, η μεταπολεμική παρουσία των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, η πετρελαϊκή κρίση της δεκαετίας του '70 και οι συνέπειές της. Εξετάζεται η αναλογία κάρβουνου – πετρελαίου στην Ευρώπη και η αναζήτηση νέων πηγών υδρογοναθράκων αλλά και εναλλακτικών λύσεων στο ενεργειακό παζλ (πυρηνική, αιολική, ηλιακή ενέργεια). Αναλύονται οι πολιτικές των πετρελαιοπαραγωγικών χωρών, καθώς και η γεωπολιτική των αγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου. Διερευνώνται η εξάρτηση της Ευρώπης από τη Ρωσία στους υδρογονάνθρακες, το ουκρανικό ζήτημα, η θέση της Τουρκίας και η έναρξη νέων πετρελαϊκών πολέμων στη Μέση Ανατολή. Αναφορικά με την ελληνική περίπτωση εξετάζεται η ενεργειακή εξάρτηση της Ελλάδας, η αξιοποίηση λιγνιτικών και πετρελαιικών κοιτασμάτων, καθώς και ζητήματα σχετικά με την ΑΟΖ και την ενεργειακή πολιτική σε σχέση με τη σημασία της Ανατολικής Μεσογείου για την Ευρώπη. Το μάθημα ολοκληρώνεται με αναφορές στους σημερινούς παγκόσμιους ανταγωνισμούς και την ενεργειακή πολιτική των ΗΠΑ και της Κίνας. 

Το μάθημα πραγματεύεται τις διεργασίες-πολιτικές, οργανωτικές πρωτοβουλίες που οδήγησαν στο ξέσπασμα της Ελληνικές Επανάστασης και την φάση της εξέγερσης μέχρι την καταστροφή της οθωμανικής εξουσίας και κοινωνίας στον Μοριά (άλωση Τριπολιτσάς)

Το μάθημα ξεκινά με την μακρόχρονη σχέση του Ελληνισμού με την Μικρά Ασία, εξετάζει τις εξελίξεις στον 19ο αιώνα, τα κοινωνικά δεδομένα και την πολιτική του ελληνικού κράτους (Μεγάλη Ιδέα). Παρακολουθεί τις εξελίξεις και τα γεγονότα από τους Βαλκανικούς Πολέμους ως και τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, τον λεγόμενο "Διχασμό" και τις αιτίες του, την επικράτηση του Βενιζέλου και τον σχεδιασμό των ελληνικών διεκδικήσεων στην Συνδιάσκεψη της Ειρήνης. Εξετάζονται οι εσωτερικές αντιθέσεις της εποχής και η βασανιστική επανασύσταση του ελληνικού στρατού και του ελληνικού κράτους μετά το 1917. Το πρώτο μέρος του μαθήματος κλείνει με την εντολή για την Σμύρνη και την απόβαση του ελληνικού στρατού εκεί. Το δεύτερο μέρος αναφέρεται στην ελληνική διοίκηση της ζώνης της Σμύρνης, τα ζητήματα της κατοχής, την διεύρυνση της ελληνικής ζώνης, την τουρκική αντίδραση, την Συνθήκη των Σεβρών και τα όριά της, την πτώση του Βενιζέλου, την πανστρατιά του 1921 και την αποτυχία της εκστρατείας προς την Άγκυρα. Εξετάζονται οι οικονομικοί, κοινωνικοί, πολιτικοί όροι σε κάθε φάση της ελληνικής παρουσίας και η προοδευτική διαμόρφωση μιας προβληματικής κατάστασης που τελικά υπονόμευε το όλο εγχείρημα.

Αντικείμενο του μαθήματος είναι η συγκρότηση της ιδεολογίας της εθνικοφροσύνης από το Μεσοπόλεμο έως τις μέρες μας μέσα από την εξέταση του τρόπου ανάπτυξής της, των κοινωνικών της βάσεων και των ιδεολογικών της χαρακτηριστικών. Αρχικά αναλύονται οι ορισμοί του «έθνους» στη γαλλική και γερμανική εκδοχή καθώς και το περιεχόμενο της έννοιας του εθνικισμού. Γίνεται ο διαχωρισμός πατριωτισμού και εθνικισμού και διερευνώνται οι όροι εθνική συνείδηση και μεγαλοϊδεατισμός. Μέσα από συγκεκριμένα παραδείγματα της ελληνικής ιστορικής πραγματικότητας εξετάζεται η έννοια του λαού και του έθνους στο Μεσοπόλεμο, ιδιαίτερα κατά τη δικτατορία του Μεταξά, η κατοχική «εθνικοφροσύνη», όπως εκφέρεται στο λόγο και τις πρακτικές των Ταγμάτων Ασφαλείας και των εθνικιστικών οργανώσεων, καθώς και η πολιτική χρήση και η εξέλιξη της έννοιας στην εμφυλιακή και μετεμφυλιακή Ελλάδα. Εξετάζονται επιπρόσθετα οι περιπέτειες της έννοιας ‘εθνικοφροσύνη’ τον καιρό της κρίσης με αφορμή την οικονομική και πολιτική συγκυρία. Το μάθημα ολοκληρώνεται με τη μελέτη της σχέσης εθνικισμού και εθνικοφροσύνης στις ΗΠΑ και την Ευρώπη τον 21ο αιώνα.

το μάθημα εξετάζει την διαδικασία συγκρότησης και ανάπτυξης των σύγχρονων πολιτικών θεσμών στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής. Στόχος του μαθήματος είναι η διερεύνηση της πολιτικής κουλτούρας, ο ρόλος της αποικιοκρατίας στη διαμόρφωση των πολιτικών δομών, και η επίδραση της θρησκείας στην πολιτική λειτουργία. Επίσης, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρίσκεται η εκμάθηση βασικών ιστορικών γνώσεων για το κάθε επιμέρους κράτος της υπό εξέταση περιοχής. Στο πλαίσιο αυτό, έμφαση δίνεται στην ανάλυση της σχέσης θρησκείας και εθνικισμού, στην κατανόηση του ισλαμικού φονταμενταλισμού, στην εξέταση του Παλαιστινιακού ζητήματος, καθώς και στην ανάμιξη του μεγάλων δυνάμεων. Τέλος, εξετάζεται η λεγόμενη «Αραβική Άνοιξη».

Το μάθημα έχει ως στόχο την εισαγωγή των φοιτητών στην έννοια και το περιεχόμενο της «πολιτικής θρησκείας» έτσι όπως αυτή ορίσθηκε από τον Ζαν Ζακ Ρουσώ και επανήλθε στο ακαδημαϊκό προσκήνιο από τον Ρόμπερτ Μπέλλα και άλλους κοινωνιολόγους και πολιτικούς επιστήμονες πιο πρόσφατα (Hvithamar et al., eds. 2009). Ως «πολιτική θρησκεία» ορίζουμε τις άρρητες θρησκευτικές αξίες ενός έθνους όπως αυτές εκφράζονται μέσω δημόσιων τελετών, συμβόλων και εκδηλώσεων, καθορίζοντας με αυτό τον τρόπο το ιερό και το βέβηλο έτσι όπως αυτό εκδηλώνεται στην εκκοσμικευμένη δημόσια σφαίρα. Όμως, ο όρος επίσης δηλώνει την κυρίαρχη διάταξη των ηθικών αξιών έτσι όπως αυτή διαμορφώνεται μέσα από κοινωνικά δίκτυα εξουσίας, την ιστορική ενδεχομενικότητα, και το διεθνές περιβάλλον. Το θέμα αφορά λοιπόν στη διαμόρφωση του «ηθικού» στη δημόσια σφαίρα ως την διάδραση και την αλληλεπίδραση εμπροθετικών εξουσιαστικών δράσεων και διάχυτων πολιτισμικών πεποιθήσεων. Η διάδραση αυτή καθορίζει τόσο τα πολιτικά λογοπλαίσια όσο και τη νομιμοποίησή τους.