Το μάθημα εξετάζει τις πολιτικές και πρακτικές καταστολής στο σύγχρονο κόσμο από τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο έως τις μέρες μας. Ενδεικτικό σχεδιάγραμμα μαθημάτων:

1.     Θεωρίες περί κράτους. Το κρατικό μονοπώλιο βίας.  Κρατική καταστολή

2.     Από την αποικιοκρατία στη ναζιστική βία. Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης

3.  Θεσμικός αντικομμουνισμός Ι. Το παράδειγμα του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου   (Έκτακτα στρατοδικεία, τόποι εξορίας, Μακρόνησος)

4.    Θεσμικός αντικομμουνισμός ΙΙ. Μαλαισία, Ινδονησία

5. Τα βασανιστήρια στο σύγχρονο κόσμο Ι.  Νομοθεσία. Πρακτικές. Δικτατορία συνταγματαρχών (Ελλάδα)

6. Τα βασανιστήρια στο σύγχρονο κόσμο ΙΙ.  Νομοθεσία. Πρακτικές. Χούντα Πινοσέτ (Χιλή), αντιαποικιακά κινήματα (Αλγερία)

7.  Καταστολή στη φιλελεύθερη δημοκρατία.  Πολιτική καταστολή, αντιτρομοκρατική νομοθεσία.  Τα «λευκά κελιά».

8. Το αίτημα για εσωτερική ασφάλεια. Πολιτικές ιδιωτικοποίησης και εμπορευματοποίησης της ασφάλειας. Η στρατιωτικοποίηση της αστυνομίας. Η διεύρυνση του κοινωνικού ελέγχου

9. Ποινικές πολιτικές. Δικαστική καταστολή. Η νομοθεσία εξαίρεσης

10. Σωφρονιστική πολιτική. Η ιδιωτικοποίηση των φυλακών. Παγκόσμιες στατιστικές φυλακών. Μαζικός εγκλεισμός. Ο φόβος του εγκλήματος.

11. Κρατική (αντι)τρομοκρατία:  Γκουαντάναμο – Ιράκ

12. «Ανοιχτά» στρατόπεδα συγκέντρωσης. Μπατουστάν και Γάζα. 

13. MME και καταστολή. Λογοκρισία

Αντικείμενο του μαθήματος αποτελούν οι διαφορετικές πολιτικές τις οποίες υιοθετεί και εφαρμόζει η Ευρωπαϊκή Κοινότητα / Ευρωπαϊκή Ένωση από τη Συνθήκη της Ρώμης (1957) μέχρι σήμερα. Αναλύεται το περιεχόμενο και η σημασία των πολιτικών αυτών στην πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και, παράλληλα, παρουσιάζονται οι διαδικασίες διαμόρφωσης, υλοποίησης και ελέγχου εφαρμογής τους. Ιδιαίτερη έμφαση αποδίδεται στη μελέτη των αλληλεπιδράσεων ανάμεσα στο Ευρωπαϊκό και το εθνικό επίπεδο διακυβέρνησης, καθώς και στην εξέταση του ρόλου του ευρύτερου διεθνούς περιβάλλοντος. εδία δημόσιων πολιτικών: α) στην κοινωνική πολιτική και πολιτική απασχόλησης (με έμφαση στην εξέταση της κρίσης του ελληνικού κοινωνικού κράτους) και β) την εξειδίκευση και υλοποίηση της πολιτικής συνοχής της ΕΕ από το ελληνικό σύστημα διαμόρφωσης και εφαρμογής δημόσιων πολιτικών.

Το μάθημα εξετάζει ιστορικά την γένεση και εξέλιξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου ως παραμέτρου της παγκοσμιοποίησης. Η σύγχρονη παγκοσμιοποίηση περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, δύο στοιχεία που εξετάζονται στο παρόν μάθημα: την ανάδειξη μιας οικουμενικής κουλτούρας δικαιωμάτων του ανθρώπου και μια πορεία τυπικού ή ουσιαστικού εκδημοκρατισμού. Το μάθημα εξετάζει, μετά από μια ιστορική ανασκόπηση της γένεσης και των χαρακτηριστικών των δικαιωμάτων του ανθρώπου, τα κύρια διεθνή κείμενα που κατοχυρώνουν τα ανθρώπινα δικαιώματα στο διεθνές πλαίσιο (τόσο σε ευρωπαϊκό όσο και σε παγκόσμιο και περιφερειακό επίπεδο), τα εργαλεία και τους μηχανισμούς προστασίας των δικαιωμάτων αυτών και τις πραγματικές δυνατότητες εφαρμογής των αποφάσεων των μηχανισμών στο πλαίσιο του σημερινού ατελούς διεθνούς συστήματος. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην κατανόηση και τα διαφορετικά χαρακτηριστικά των διαφόρων γενεών ανθρωπίνων δικαιωμάτων (αστικά, πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά) και στην εφαρμογή και λειτουργία των μεγάλων διεθνών κειμένων των δικαιωμάτων του ανθρώπου (Οικουμενική Σύμβαση ΟΗΕ, Διεθνές Σύμφωνο Αστικών και Πολιτικών Δικαιωμάτων, Διεθνές Σύμφωνο Οικονομικών, Κοινωνικών και Πολιτισμικών Δικαιωμάτων, Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε.). Σκοπός του μαθήματος είναι να καταστήσει σαφή τη διασύνδεση της διεθνούς προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων με την εθνική πορεία εκδημοκρατισμού και την διαμόρφωση μιας διεθνούς, παγκοσμιοποιημένης, κοινωνίας στην αντιμετώπιση των παραβιάσεων των δικαιωμάτων του ανθρώπου.

Μετά το τέλος του μαθήματος οι φοιτητές θα είναι σε θέση:

• να κατανοούν την διάπλαση των θεμελιωδών δικαιωμάτων σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο.
• να γνωρίζουν την εξελικτική πορεία της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων
• να αξιολογούν την σχέση του Χάρτη Θεμελιωδών δικαιωμάτων με την ΕΣΔΑ
• να γνωρίζουν το περιεχόμενο βασικών θεμελιωδών δικαιωμάτων όπως η ελευθερία της έκφρασης και η θρησκευτική ελευθερία.

Το μάθημα στοχεύει παράλληλα και στην ανάπτυξη της κριτικής ικανότητας των φοιτητών έτσι ώστε να είναι σε θέση:

• να αναπτύξουν την ερευνητική τους ικανότητα και την ανεξάρτητη κριτική νομικοπολιτική σκέψη
• να παρουσιάζουν συνεκτικά νομικά επιχειρήματα σε σύγχρονα κοινωνικά πλαίσια

• να συνδέουν τη θεωρητική συζήτηση με την πολιτική της πραγματικότητα

• να επεξεργάζονται με κριτικό πνεύμα τις νομοθετικές και νομολογιακές εξελίξεις, καθώς και την αντιμετώπισή τους από θεωρητικό και αναλυτικό πρίσμα.

Το μάθημα εξετάζει τις πολιτικές διαστάσεις του θρησκευτικού φαινομένου στην Ελλάδα και την ΕΕ. Στόχος του μαθήματος είναι η κριτική διερεύνηση του ηγεμονικού ρόλου της θρησκείας στην διαμόρφωση της πολιτικής κουλτούρας και συμπεριφοράς. Επίσης, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος βρίσκεται η εξέταση των ερμηνευτικών σχημάτων σχετικά με τη διαδικασία εκκοσμίκευσης, καθώς και η εκμάθηση των βασικών ιστορικών γνώσεων σχετικά με τις σχέσεις κράτους-εκκλησίας. Στο πλαίσιο αυτό, έμφαση δίνεται στην ανάλυση της σχέσης θρησκείας και εθνικισμού, στην κατανόηση του θρησκευτικού φονταμενταλισμού, στην εξέταση της επιρροής της θρησκευτικής διαιρετικής τομής, καθώς και στην διασαφήνιση της σημασίας του θρησκευτικού παράγοντα στη χάραξη της δημόσιας πολιτικής. Τέλος, αναπτύσσεται η πολιτική των εκκλησιών αναφορικά με την οικονομική και προσφυγική κρίση, καθώς και η στρατηγική που ακολουθούν απέναντι στην άνοδο της ακροδεξιάς. Τμήμα: Πολιτικών Επιστημών

Το μάθημα αυτό ασχολείται με την ιστορική εξέλιξη της πολιτικής οικονομίας της χώρας μας μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Πρόκειται για μια σύνθετη θεωρητική προσέγγιση, που συνδυάζει τις αναλύσεις της οικονομικής και της πολιτικής επιστήμης για να ερμηνεύσει τη μεταπολεμική πορεία της Ελληνικής οικονομίας, την παρούσα κατάσταση και τις μελλοντικές προοπτικές. Βασικός άξονας της ανάλυσης είναι η διερεύνηση των σχέσεων που συνδέουν: α) το κράτος και την αγορά στο εσωτερικό της χώρας, β) το εθνικό και το διεθνές πολιτικοοικονομικό περιβάλλον, γ) την οικονομική θεωρία και την οικονομική ιστορία της χώρας. Η ολοκληρωμένη αυτή προσέγγιση επικεντρώνει την προσοχή της και εξετάζει ξεχωριστά ευδιάκριτες ιστορικές φάσεις, με τα δικά τους ιδιαίτερα πολιτικοοικονομικά χαρακτηριστικά και τη δική τους ιδιαίτερη πολιτικοοικονομική δυναμική. Προφανώς, όσο πλησιέστερα βρίσκεται η ιστορική φάση την οποία αναλύει τόσο περισσότερο εμφιλοχωρούν αξιολογικές κρίσεις ιδεολογικού και πολιτικού χαρακτήρα, που επηρεάζουν σε μεγάλο βαθμό τα πορίσματα της επιστημονικής έρευνας. Ιδιαίτερη έμφαση δίδεται στις επιπτώσεις της μεγάλης διεθνούς οικονομικής κρίσης του 2008-09, στην προσφυγή της χώρας στην ΕΕ και το ΔΝΤ και στην περιοριστική οικονομική πολιτική που οι οργανισμοί αυτοί μάς επέβαλαν για να μας δανειοδοτήσουν.

Μελέτη της πολιτικής φιλοσοφίας στην Αρχαία Ελλάδα μέσα από έγκριτες μεταφράσεις επιλεγμένων κειμένων

Το μάθημα στοχεύει στην κατανόηση και τη χρήση ποσοτικών μεθόδων ανάλυσης. Χωρίς μαθηματικές λεπτομέρειες περιγράφονται μέθοδοι πολυμεταβλητής ανάλυσης δεδομένων. Οι μέθοδοι αυτές είναι ιδιαίτερα προσανατολισμένες σε ποιοτικές μεταβλητές. Παρουσιάζονται μέθοδοι που στοχεύουν στο σχηματισμό ομάδων μεταβλητών ή/και περιπτώσεων με κοινά χαρακτηριστικά (Ανάλυση κατά συστάδες), μέθοδοι που αναζητούν δομές σε πολυμεταβλητά δεδομένα (Πολυδιάστατη κλιμάκωση), μέθοδοι που στοχεύουν στην περιγραφή πινάκων συνάφειας δύο ή περισσότερων μεταβλητών (Ανάλυση αντιστοιχιών) και στην περιγραφή με λιγότερες μεταβλητές άξονες της πολυπλοκότητας αρχικών μεταβλητών (Ανάλυση κυρίων συνιστωσών, Παραγοντική ανάλυση). Έμφαση δίνεται στις προϋποθέσεις εφαρμογής των μεθόδων, στην αξιοπιστία και την ισχύ τους ανάλογα με τα διαθέσιμα παραδείγματα και δεδομένα.Μέρος του μαθήματος περιλαμβάνει την εξοικείωση με τη διαδικασία σχεδιασμού και υλοποίησης δειγματοληπτικής έρευνας ή της συλλογής στοιχείων από διαθέσιμες πηγές. Σε αυτό το μέρος δίνεται έμφαση στις δειγματοληπτικές διαδικασίες, στη σύνταξη ερωτηματολογίου, στον έλεγχο και τη μηχανογράφηση των στοιχείων, στην ανάλυση και την παρουσίαση αποτελεσμάτων.Το μάθημα προϋποθέτει την εξοικείωση με τις έννοιες και τις τεχνικές που διδάσκονται στο μάθημα «Κοινωνική Στατιστική» του τρίτου εξαμήνου σπουδών.

Στο πλαίσιο του μαθήματος «Πρακτική Άσκηση» προβλέπεται η απασχόληση των φοιτητών του Τμήματος σε ιδιωτικές εταιρίες κοινωνικής και πολιτικής έρευνας ή σε φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης

Ιστορικά, πολιτικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του ελληνικού εργατικού κινήματος 

Εαρινό Μάθημα Γενικής Επιλογής.

Το μάθημα χωρίζεται σε δύο κύριες ενότητες. Στην πρώτη ενότητα αναλύουμε αρχικώς δύο σύγχρονες θεωρίες της δημοκρατίας, τα πρότυπα της διαβουλευτικής δημοκρατίας (Γ. Χάμπερμας, Τζ. Ρωλς κ.α.) και της αγωνιστικής δημοκρατίας (Σ. Μουφ, Ζ. Ρανσιέρ κ.α.) και εξετάζουμε την κριτική που ασκούν στη θεωρία και την πράξη της νεότερης δημοκρατίας: στο φιλελεύθερο, το ρεπουμπλικανικό και το αθροιστικό μοντέλο δημοκρατίας, καθώς και στη σύγχρονη δημοκρατική πολιτική. Εν συνεχεία θα πραγματευθούμε τις θεωρίες της μεταδημοκρατίας (Κ. Κράουτς, Σ. Μουφ κ.α.) και της βιοεξουσίας (Τζ. Αγκάμπεν) που παρέχουν θεωρητικά σχήματα για την κριτική κατανόηση και αξιολόγηση της σημερινής κατάστασης της δημοκρατίας υπό συνθήκες κρίσης. Στη δεύτερη ενότητα θα μελετήσουμε τον σύγχρονο στοχασμό γύρω από τις διάφορες μορφές συλλογικών υποκειμένων που αναλαμβάνουν, ή μπορούν να αναλάβουν, πολιτική δράση στην εποχή μας με στόχο την προαγωγή της δημοκρατίας. Θα επικεντρώσουμε: 1) Στις έννοιες του λαού και του πλήθους στη σκέψη του Eρνέστο Λακλάου και των Mάικλ Χαρντ και Aντόνιο Νέγκρι∙ 2) Στις κοινωνικές τάξεις υπό τις σημερινές συνθήκες: πώς διαρθρώνονται και ποιον ρόλο μπορούν ή πρέπει να παίξουν στην πολιτική δομή και κινητοποίηση; Πώς εννοούν τις κοινωνικές τάξεις η κλασσική κοινωνιολογία της νεωτερικότητας (Καρλ Μαρξ και Μαξ Βέμπερ), η σύγχρονη πολιτική κοινωνιολογία (Goldthorpe) και οι θεωρίες του «πρεκαριάτου» (Guy Standing); 3) Στο έθνος και τον εθνικισµό. Ποια σηµασία έχει η αναφορά στο έθνος για τη συγκρότηση των σύγχρονων πολιτικών κοινοτήτων αλλά και για τη διαµόρφωση ισχυρών συλλογικών ταυτοτήτων; Θα ασχοληθούμε με βασικά προβλήματα της ερμηνείας του έθνους, την ανάλυση του εθνικισμού ως πολιτικής ιδεολογίας, τη σχέση του έθνους µε τη δηµοκρατία και τη δικαιοσύνη.

Το μάθημα επικεντρώνεται σε σημαντικές στιγμές της πολιτικής σκέψης που αποκρυσταλλώθηκαν κυρίως στη συζήτηση φιλελευθερισμού και κοινοτισμού και δευτερευόντως σε άλλες εκδοχές της σύγχρονης πολιτικής φιλοσοφίας όπως ο πολιτειακός ρεπουμπλικανισμός και ουμανισμός. Oι εξισωτικές θεωρίες της δικαιοσύνης, ο ελευθερισμός/ «νεοφιλελευθερισμός» και οι θεωρίες της ιδιότητας του πολίτη καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος των παραδόσεων. Η λογική που προεξάρχει στην οργάνωση του μαθήματος είναι θεματική, προσανατολισμένη σε επιμέρους «κεφάλαια» αυτών των διαλόγων όπως αυτοί εντάσσονται σε συγκεκριμένους ιστορικοπολιτικούς κύκλους. Οι άξονες του μαθήματος περιλαμβάνουν το ζήτημα του ατομισμού και της κοινωνικά εδραιωμένης ατομικότητας, τις φιλοσοφικές διαμάχες αναφορικά με την επίτευξη της δίκαιης ή της αγαθής και ενάρετης κοινωνίας, τις ανταγωνιστικές θεωρήσεις για την ελευθερία και τα ατομικά/ συλλογικά δικαιώματα, τις αντιλήψεις για την κρίση της πολιτικής συνείδησης και την απάθεια στις κοινωνίες του προηγμένου φιλελεύθερου καπιταλισμού. Ιδιαίτερη έμφαση αποδίδεται επίσης στη θεωρητική προσέγγιση της προβληματικής για την πολυπολιτισμικότητα κυρίως σε σχέση με το θέμα της πολιτικής ταυτότητας αλλά και της εμφάνισης νέων μορφών κοινωνικής απόταξης και αποκλεισμού. Σκοπός του μαθήματος είναι μια επαρκής κατανόηση των κανονιστικών θεωριών της πολιτικής και η γνωριμία με σημαντικά θεωρητικά επιχειρήματα που απασχολούν τη διεθνή κοινότητα φιλοσόφων και κοινωνικών επιστημόνων τις τελευταίες δεκαετίες. 

Η ύστερη νεωτερικότητα συνδέεται με μια σειρά από μετασχηματισμούς της κοινωνικής και πολιτικής ζωής, που δεν θα μπορούσαν να παραμείνουν εκτός της αναλυτικής ματιάς του πολιτικού επιστήμονα. Παράλληλα, κατά την ίδια περίοδο, η πολιτική θεωρία έχει συγκροτήσει νέα εργαλεία ανάλυσης των μετασχηματισμών αυτών. Σκοπός του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με νέες προσεγγίσεις που αναπτύχθηκαν τις τελευταίες δύο με τρεις περίπου δεκαετίες στον πολιτικό στοχασμό και οι οποίες φωτίζουν με έναν ιδιαίτερο τρόπο κομβικές διαστάσεις του πολιτικού φαινομένου στις σύγχρονες κοινωνίες. Οι διαστάσεις αυτές είναι:

1. Η εξουσία και το πολιτικό. Εδώ ιδιαίτερο βάρος θα δοθεί στην διεύρυνση των αντιλήψεων περί εξουσίας που επιφέρει η προσέγγιση του Φουκώ και στην ανάλυση των νέων μορφών «βιοπολιτικής» στο έργο συγγραφέων όπως ο Αγκάμπεν.

2. Το υποκείμενο και η ιδεολογία. Σε αυτό το τμήμα του μαθήματος θα μελετηθεί η συμβολή ψυχαναλυτικών θεωρήσεων, με κεντρικό άξονα το έργο του Φρόυντ και του Λακάν, όπως έχει μεταγγισθεί στην πολιτική θεωρία μέσα από τις παρεμβάσεις του Ζίζεκ και άλλων.

 3. Η φύση της δημοκρατίας. Έμφαση θα δοθεί στην συζήτηση περί κρίσης του φιλελεύθερου δημοκρατικού μοντέλου και περί της «μετα-δημοκρατικής» του μετάλλαξης, καθώς και στις διάφορες λύσεις που έχουν προταθεί (από το διαβουλευτικό πρότυπο μέχρι τη λεγόμενη «ριζοσπαστική δημοκρατία»).

Η παράδοση διατρέχει την ιστορία του εικοστού αιώνα με επίκεντρο την ευρωπαϊκή ήπειρο. Στόχος της είναι η επισκόπηση των κυριότερων γεγονότων που οδήγησαν στην ανατροπή της παντοκρατορίας των ευρωπαϊκών δυνάμεων, όπως αυτή παρουσιαζόταν στις αρχές του αιώνα, και στη διαμόρφωση του σημερινού κόσμου. Η προσέγγιση είναι αφηγηματική και ταυτόχρονα αναλυτική. Πρώτος στόχος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με τα μεγάλα γεγονότα του αιώνα: την Ευρώπη του αποικισμού, τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, το εργατικό κίνημα, τις κοινωνικές επαναστάσεις και τον κομμουνισμό, τον μεσοπόλεμο και τη «μεγάλη κρίση», την άνοδο του ναζισμού και των δικτατοριών, τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, τη «Νέα Ευρώπη» και το εβραϊκό ολοκαύτωμα, την αντιφασιστική αντίσταση και τη γέννηση των συσχετισμών και των θεσμών του μεταπολεμικού κόσμου, τον ψυχρό πόλεμο και την κατάλυση της αποικιοκρατίας, την κατάρρευση του «ανατολικού συνασπισμού» και τη μονοκρατορία των ΗΠΑ, τις σημερινές πολιτικές ισορροπίες και τα όρια της Ενωμένης Ευρώπης. Δεύτερος στόχος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με τις μεθόδους ανάλυσης των γεγονότων αυτών και την επεξεργασία ερμηνευτικών σχημάτων που θα ταξινομούν, συσχετίζουν και εξηγούν τα ίδια τα γεγονότα και τις ιστορικές εξελίξεις.

Στο μάθημα εξετάζουμε τους εννοιολογικούς και ερμηνευτικούς νεωτερισμούς που εισάγουν σύγχρονα ρεύματα της κοινωνικής θεωρίας. Στο επίκεντρο της διδασκαλίας και της συζήτησης θα τεθούν το επιχείρημα της κοινωνικής κατασκευής της πραγματικότητας, οι θεωρήσεις των κοινωνικών ταυτοτήτων και των όρων συγκρότησής τους, η προβληματική της ύστερης νεωτερικότητας και της μετα-νεωτερικότητας. Η προσέγγισή μας στις θεματικές που θα εξεταστούν θα επιχειρήσει να αναδείξει τις πολιτικές συνεπαγωγές της σύγχρονης κοινωνικής θεωρίας και τη σημασία της για την ανάπτυξη της πολιτικής θεωρίας και ανάλυσης. Ειδικότερα Θα εστιάσουμε στην ανάλυση και την κριτική των βασικών ιδεών για την κοινωνική κατασκευή όπως αυτές αναπτύσσονται (α) στο έργο-σταθμό στη σχετική βιβλιογραφία, των Berger και Luckmann. Θα προχωρήσουμε στην εξέταση ενός συγγενούς επιχειρήματος (β) του Κ. Καστοριάδη, το οποίο θα αποτελέσει ένα πρώτο εφαλτήριο για την πραγμάτευση των πολιτικών προεκτάσεων αυτής της κοινωνικής θεωρίας. Θα εμβαθύνουμε στη μελέτη των σύγχρονων προσεγγίσεων στην κοινωνική κατασκευή διερευνώντας (γ) τη θεωρία περί πρακτικής του Pierre Bourdieu και την κριτική του ανάλυση για τις δομές κυριαρχίας, καθώς και (δ) τη θεωρία για το κοινωνικό φύλο της Judith Butler σε συνδυασμό με τoν προβληματισμό που εισάγει για τα όρια της κοινωνικής κατασκευής.