Ο καταιγισμός των πληροφοριών που δέχεται ο δημοσιογράφος απαιτεί την ανάπτυξη νέων εργαλείων και προσεγγίσεων προκειμένου να ανταποκριθεί στο νέο περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί ειδικά με την έκρηξη των τεχνολογιών πληροφόρησης και επικοινωνίας. Το μάθημα πραγματεύεται το θέμα της έρευνας και επαλήθευσης δημοσιογραφικού υλικού στο διαδίκτυο. Αρχικά γίνεται μια θεωρητική εισαγωγή στην εξεύρεση δημοσιογραφικού υλικού, στα είδη αλλά και στις σύγχρονες εξελίξεις στη δημοσιογραφία και ειδικά στον τρόπο που επηρεάζεται και αλλάζει με την έλευση του διαδικτύου. Το μάθημα περιλαμβάνει πρακτική εφαρμογή πάνω σε προηγμένες δεξιότητες έρευνας, την αποτελεσματική χρήση βάσεων δεδομένων, ειδησεογραφικών πηγών καθώς και άλλων σύνθετων πληροφοριών. Σημαντικό τμήμα του μαθήματος περιλαμβάνουν οι τεχνικές επαλήθευσης του περιεχομένου της είδησης που είναι και ένα από τα κύρια ζητούμενα σήμερα.

Περιγραφή Μαθήματος: Το μάθημα εισάγει στη ‘φιλοσοφία’ και το ήθος της κριτικής ‘ερευνητικής δημοσιογραφίας’. Εξηγεί την έξαρσή της, αναδεικνύοντας με παραδείγματα (CIMA, ‘ICIJ’ κ.α.) το μαχητικό της χαρακτήρα. Εστιάζει στις προϋποθέσεις τελέσφορης άσκησης της δημοσιογραφίας που αφορά: [α] ανίχνευση και αποκάλυψη υποθέσεων διαφθοράς, παράνομων ενεργειών οικονομικού ή πολιτικού ενδιαφέροντος με ήθος και επαγγελματισμό, [β] την ανάγκη δημόσιας, μη-κερδοσκοπικής χρηματοδότησής της, [γ] την προσήλωση στη διερεύνηση γενικότερων δομικών μορφών άσκησης εξουσίας  με αδιαφάνεια, ιδίως στο παγκοσμιοποιημένο πλαίσιο, [δ] έλεγχο/διακρίβωση επιμελώς συγκαλυμμένων πηγών ισχύος, με γνώμονα: διαφάνεια, εκδημοκρατισμό, ισοπολιτεία. Πρόκειται για μια εναλλακτική δημοσιογραφία η οποία απαιτεί επαγγελματικό ήθος και σθένος αντιμετώπισης πολύπλοκων συγκρουσιακών ζητημάτων. Στο μάθημα αναλύονται τα ανατρεπτικά πρόσφατα αποτελέσματα της ερευνητικής δημοσιογραφίας, ιδίως σε θέματα διαφθοράς. Αναδεικνύεται η δυναμική των διεισδυτικών, ψηφιακών, διαδικτυακών εργαλείων της ‘παγκοσμιοποίησης’ και των συστηματικών δημοσιογραφικών συνεργιών. Συνδυάζονται: θεωρητική πλαισίωση, μεθοδολογία ‘pro et contra ανάλυσης’ και ασκήσεις προσομοίωσης. Στόχοι Μαθήματος: Το μάθημα στοχεύει:       Στη διάκριση των επίμαχων δημοσίων υποθέσεων και τη συστηματική ιεράρχησή τους, στο πλαίσιο πολυδιάστατων υπερσυνοριακών κρίσεων

-              Στην αντιμετώπισή τους, με τη βοήθεια νέων ψηφιακών διευκολύνσεων για αποκαλυπτική δημοσιογραφία,

-              Στη συνειδητοποίηση της σπουδαιότητας της προστασίας των πηγών στην άσκηση κριτικής ερευνητικής δημοσιογραφίας,

-              Στην ανάδειξη της αξίας της μαχητικών αποκαλυπτικής δημοσιογραφίας, υπέρ του δημοσίου συμφέροντος και της επίτευξης ‘πολιτικής γνώσης’, ως ‘παγκόσμιο δημόσιο αγαθό’ (global public good).

-              Στην ταυτοποίηση των πλέον πρόσφορων προσεγγίσεων και μεθόδων της μαχητικής ερευνητικής δημοσιογραφίας,

-              Στην υπέρβαση αποσπασματικών προσεγγίσεων, αντιπαραγωγικών για την  πολιτική ενημέρωση, με έμφαση στην ικανότητα συνδυασμού περιπτωσιολογίας με μακροσκοπικά επίπεδα-πλαίσια.

-              Στην εξοικείωση των φοιτητών με το θεωρητικό και θεματικό ρεπερτόριο των δημοσιογραφικών εφαρμογών και της σημαντικής ανάπτυξής τους.

Μετά την ολοκλήρωση του εργαστηριακού μαθήματος, οι φοιτητές θα πρέπει να είναι εξοικειωμένοι με όλες τις βασικές έννοιες της ηλεκτρονικής επεξεργασίας εντύπου. Οι γνώσεις που θα έχουν αποκτήσει θα τους έχουν καταστήσει ικανούς να εργάζονται με τις δημοφιλέστερες εφαρμογές ηλεκτρονικής επεξεργασίας εντύπου (Desktop Publishing).  Επίσης θα έχουν εξοικειωθεί με συστήματα ηλεκτρονικής αρχισυνταξίας.

Το μάθημα διαπραγματεύεται το θέμα της κοινωνικής δικτύωσης. Αρχικά γίνεται μια θεωρητική εισαγωγή στην κοινωνική δικτύωση, στα είδη αλλά και στην εξέλιξη που παρουσίασε στο σύντομο χρόνο ζωής της. Επίσης μελετούνται ειδικές περιπτώσεις κοινωνικής δικτύωσης,  το θέμα του παραγόμενου υλικού από χρήστες (user generated content), η οικοδόμηση και διαχείριση (moderation) της κοινότητας, καθώς και η περίπτωση των forums . Το κύριο μέρος του μαθήματος περιλαμβάνει πρακτική εφαρμογή σε γνωστές εφαρμογές κοινωνικής δικτύωσης (Twitter, Facebook, Google+,  Linkedin, Youtube, Flickr, Instagram, κ.α.) με έμφαση στη χρήση τους για τη εμπλουτισμό των παραγόμενων ειδήσεων, την αύξηση της διείσδυσης τους στο κοινό και την παρακολούθηση του κοινωνικού τους αντικτύπου.

Το μάθημα επικεντρώνεται στην ιστορία, τη θεωρία και τη σκηνοθεσία του Ντοκιμαντέρ, ενός ασαφούς κινηματογραφικού είδους του οποίου η μορφή και ο τρόπος παραγωγής και διάχυσης μετασχηματίζεται διαρκώς από την αρχή του κινηματογράφου κάτω από ποικίλες τεχνολογικές, αισθητικές, ιδεολογικές και πολιτικές αλληλεπιδράσεις. Θα διατρέξουμε μέσα από μια μορφολογική ανάλυση τις κυριότερες τάσεις της ντοκιμενταρίστικης κινηματογραφίας: της εποχής του βωβού κινηματογράφου, τον κινηματογράφο-αλήθεια, τον άμεσο! και εθνογραφικό κινηματογράφο, τα ντοκιμαντέρ προπαγάνδας, τα τηλεοπτικά ψευδό-ντοκιμαντέρ (mockumentary, docudrama, docufiction), τις ακτιβιστικές ταινίες και τις οπτικοακουστικές αυτοβιογραφίες. Ωστόσο, στη θέση μιας χρονολογικής και γραμμικής περιοδολόγησης της παραγωγής του προηγούμενου αιώνα, θα οργανώσουμε τα κείμενα μας μέσα από διάφορες κρίσιμες θεματικές. Επιχειρούμε να υπερβούμε μια φορμαλιστική προσέγγιση της κινηματογραφικής εικόνας και να συνδέσουμε ενδογενή χαρακτηριστικά της (αφήγηση, λήψη, πλάνο, κάδρο, μοντάζ, ήχος) με εξωγενή, τα οπο! ία σχετίζονται με το ευρύτερο κοινωνικό-ιστορικό πλαίσιο. Στόχος μας είναι η εισαγωγή στην κριτική προσέγγιση του ντοκιμαντέρ μέσα από την εξοικείωση με τη φιλμική γλώσσα και ορολογία. Τα βασικά ερωτήματα που θα μας απασχολήσουν είναι: πως κατασκευάζεται το πραγματικό, η αλήθεια, το τεκμήριο και η άποψη, ποια είναι η σχέση τέχνης, δημιουργικότητας και της παραγωγής και κατανάλωσης ντοκιμαντέρ, ποια είναι τα ηθικά και πολιτικά ζητήματα της οπτικοακουστικής αναπαράστασης όταν κάποιος μιλάει και δείχνει για κάποιον άλλον, οι ταινίες ντοκιμαντέρ αποκαλύπτουν ή συγκαλύπτουν, σε τι συνίσταται η αντικειμενικότητα στην κινηματογραφική καταγραφή.

Αγαπητοί/ες φοιτητές και φοιτήτριες,

Σας καλωσορίζω στο μάθημα "Η Γλώσσα του Ντοκιμαντέρ"!

Το παρόν μάθημα χωρίζεται σε δεκατρείς (13) διδακτικές ενότητες, στις οποίες θα παρουσιασθεί η ιστορική, θεωρητική, τεχνική κι αισθητική διάσταση των ταινιών ντοκιμαντέρ. Θα εστιάσει σε ζητήματα ειδολογικού προσδιορισμού και διαφοροποιήσεών του, σε θέματα που σχετίζονται με τις αναπαραστάσεις που παράγονται, ειδικότερα τη σχέση τους με την αντικειμενική καταγραφή της πραγματικότητας και τη ρεαλιστική κατασκευή και τις συμβάσεις της. Περαιτέρω, θα περιστραφεί γύρω από την παραγωγή και την πρόσληψη του ντοκιμαντέρ, την ιδεολογική, κοινωνική ή πολιτική στράτευσή τους, καθώς και νεότερες υποκατηγορίες του είδους. Τέλος, το μάθημα δεν θα περιοριστεί αυστηρά στην αμερικανική, ευρωπαϊκή ή ασιατική  εμπειρία, αλλά θα εξερευνήσει το ασιατικό και το ελληνικό ντοκιμαντέρ και την ιστορία του. 

Καλή παρακολούθηση,

Δρ. Ορσαλία-Ελένη Κασσαβέτη

Η προβληματική της κριτικής των τεχνών στο πλαίσιο της αρθρογραφίας γνώμης (βιβλίο/λογοτεχνία, θέατρο, κινηματογράφος, εικαστικά, μουσική, χορός, αρχιτεκτονική, τηλεόραση). Η πνευματική δημιουργία ως επικοινωνιακό γεγονός. Παρουσία, θέση και λειτουργία της κριτικής στα ΜΜΕ και ειδικότερα στον έντυπο Τύπο. Οι θεράποντες και οι αποδέκτες της. Θεωρητική προσέγγιση, είδη, γλωσσική μελέτη και ανάλυση των δομών που χαρακτηρίζουν τα κριτικά κείμενα. Όροι άσκησης της δημοσιογραφικής κριτικής των τεχνών. Το ζήτημα των κριτηρίων. Άσκηση των φοιτητών στη σύνταξη κριτικών σημειωμάτων. 

Εισαγωγή στα Ηλεκτρονικά ΜΜΕ και στις τεχνολογίες του ήχου και της εικόνας, ξεκινώντας από την περιγραφή και πρόσληψη των οπτικοακουστικών φαινομένων και ερεθισμάτων (φυσιολογία όρασης – ακοής), τη «σύλληψη» αυτών των φαινομένων για τη δημιουργία των ηλεκτρικών σημάτων (ηλεκτρακουστική και φωτοηλεκτρική μετατροπή), την καταγραφή, επεξεργασία και μετάδοση των ραδιοτηλεοπτικών σημάτων (διαδικασίες επεξεργασίας-συναρμογής κατά τις φάσεις παραγωγής / μετα-παραγωγής, τεχνικές μετάδοσης - διαμόρφωσης, ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί πομποί και δέκτες). Επίσης παρουσιάζονται οι λειτουργικές και τεχνικές προδιαγραφές των χώρων (στούντιο), του οπτικοακουστικού εξοπλισμού, αλλά και οι ειδικότητες προσωπικού που συναντώνται στα Ηλεκτρονικά ΜΜΕ.

Το μάθημα περιλαμβάνει τη διδασκαλία τεχνικών δημιουργίας και διαχείρισης ηλεκτρονικών εκδόσεων και ολοκληρωμένων δικτυακών τόπων. Ειδικότερα, η ύλη του μαθήματος περιλαμβάνει:

• (Α) Εισαγωγή στις Ηλεκτρονικές Εκδόσεις: Έκδοση ηλεκτρονικών κειμένων, Οργάνωση περιεχομένου για ευέλικτη και επαναλαμβανόμενη χρήση, Ηλεκτρονική διανομή κειμένων, Σχεδίαση ηλεκτρονικών κειμένων για εγγυημένη ευχρηστία, Προοπτικές για τις ηλεκτρονικές εκδόσεις στο μέλλον.
• (Β) Σχεδίαση Ιστοσελίδων και Ανάπτυξη Δικτυακών Τόπων: Εισαγωγή, Η γλώσσα επισήμανσης HTML και η δομή της ιστοσελίδας, Λογισμικό ανάπτυξης ιστοσελίδων και δικτυακών τόπων, Η τεχνολογία CSS και η εμφάνιση της ιστοσελίδας, Δημιουργία γραφικών για τον παγκόσμιο ιστό, Η γλώσσα σεναρίων JavaScript και η αλληλεπίδραση, Η διαδικασία ανάπτυξης δικτυακού τόπου.
• (Γ) Σχεδίαση Ηλεκτρονικών Εγγράφων και Βιβλίων: Το πρότυπο Portable Document Format (PDF), Ανάγνωση αρχείων PDF, Δημιουργία αρχείων PDF, Δομή αρχείων PDF, Επεξεργασία αρχείων PDF, Αρχεία PDF και ο παγκόσμιος ιστός. 

Σύντομη περιγραφή μαθήματος:

Το μάθημα στοχεύει στην παροχή γνώσεων και ικανοτήτων που απαιτούνται για τον εντοπισμό των κατάλληλων πληροφοριών, για επιστημονική μελέτη και έρευνα. Επιπρόσθετα, θα αναδειχθούν εργαλεία που θα φανούν χρήσιμα στη μελλοντική επαγγελματική τους καριέρα. Κυρίως όμως παρέχει, σε βάθος εμπειρία τεχνικών αναζήτησης ώστε να καταλήγουν σε επιτυχείς έρευνες από άποψη εξαντλητικότητας και συνάφειας αποτελεσμάτων. Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές θα μπορούν να διακρίνουν τα διαφορετικά είδη πληροφοριακών πηγών, θα αναπτύξουν δεξιότητες αποτελεσματικής αναζήτησης και εντοπισμού βιβλιογραφίας σε καταλόγους βιβλιοθηκών και βάσεις δεδομένων, θα διαχειρίζονται βάσεις δεδομένων ανοικτής πρόσβασης και μη, θα γνωρίζουν να χρησιμοποιούν προγράμματα βιβλιογραφικής διαχείρισης (π.χ. Mendeley). Όλα τα παραπάνω θα τους επιτρέψουν, στο υπόλοιπο των σπουδών τους, να ανταπεξέλθουν με ευχέρεια στις εργασίες που τους ανατίθενται αφού θα έχουν κατακτήσει το βασικό ζητούμενο που είναι ο εντοπισμός της κατάλληλης κάθε φορά βιβλιογραφίας.

Το διαδίκτυο και άλλες τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνίας παρέχουν στις εταιρείες και τους επαγγελματίες εργαλεία μάρκετινγκ και συνεπώς ευκαιρίες για τη δημιουργία αξίας για τους πελάτες τους.

Σκοπός του μαθήματος είναι να αναπτύξει τις ικανότητες των φοιτητών για την κατανόηση και την εξοικείωσή τους με τις συνεπαγόμενες αλλαγές στις αγορές και τις στρατηγικές μάρκετινγκ των επιχειρήσεων μέσα από την παρουσίαση των τάσεων της τεχνολογίας.

Οι προσφερόμενες θεματικές ενότητες θα δώσουν τη δυνατότητα στους συμμετέχοντες να αποκτήσουν επικοινωνιακές και διαχειριστικές δεξιότητες γαι να μπορούν να αναπτύξουν εκστρατείες μάρκετινγκ με πραγματικά αποτελέσματα.

Το μάθημα είναι εισαγωγικό. Εστιάζει στους στόχους, τους τρόπους και τους πολυποίκιλους ρόλους των ατόμων στις επικοινωνιακές λειτουργίες. Οι θεωρίες αναλύουν και επικεντρώνονται στο ανθρώπινο 'επικοινωνιακό σύμπαν': τόσο στις βασικές, προφανείς και θεμελειώδεις λειτουργίες, όσο και στις πολύ σύνθετες και τεχνολογικά προηγμένες μορφές επικοινωνιακών λειτουργιών της ψηφιακής εποχής. Ανατέμνονται και αναλύονται οι ανθρώπινες σχέσεις βάσει των επικοινωνιακών επιλογών και πρακτικών, τόσο στη διαπροσωπική, άμεση όσο και στη δια-μεσο-λαβημένη επικοινωνία. Παρουσιάζονται οι κυριότερες θεωρίες και τα μοντέλα επικοινωνίας που αναπτύχθηκαν κατά τον εικοστό αιώνα, ειδικότερα, μέσα από το πρίσμα των εφαρμογών που πυροδότησαν και διευκόλυναν οι θεωρίες. Γνώμονας είναι επομένως οι μορφές της έμπρακτης, πρακτικής αξιοποίησης των θεωριών στο δημόσιο και τον ιδιωτικό βίο. Το κεντρικό μαθησιακό ζητούμενο είναι να κατανοήσουν οι πρωτοετείς φοιτητές [α] γιατί είναι "ανέφικτο να μην επικοινωνούμε" και [β] τί απίστευτα πολλά είναι εφικτό να κατορθώνουμε επικοινωνώντας συνετά, αποτελεσματικά και επωφελώς, τόσο ατομικά, όσο και υπέρ του δημοσίου συμφέροντος.

Το μάθημα αυτό εξετάζει τα ΜΜΕ ως ένα προνομιακό πεδίο διερεύνησης των διεργασιών που διαμορφώνονται στο χώρο της ιδεολογίας και των κοινωνικών ταυτοτήτων. Μετά από μια επισκόπηση των εννοιών ιδεολογία/ταυτότητα μέσα από την κοινωνική θεωρία (από τις μετα-μαρξιστικές προσεγγίσεις μέχρι τις πιο σύγχρονες θεωρήσεις της υποκειμενικότητας) θα μελετηθεί ο ρόλος των ΜΜΕ στην αναπαραγωγή συγκεκριμένων κοινωνικών αναπαραστάσεων, προτύπων και υποκουλτούρων. Η διερεύνηση της σημασίας του στυλ, της πολιτισμικής διάκρισης και της καταναλωτικής συμπεριφοράς στα ‘πρότυπα’ που προβάλουν τα ΜΜΕ αποτελεί κεντρικό άξονα του μαθήματος.

Το μάθημα εξετάζει την ιστορική εξέλιξη και διαμόρφωση της δημοσιογραφίας με έμφαση στη δημοσιογραφία στις χώρες της Ευρώπης συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας. Θα εξεταστούν τα μοντέλα δημοσιογραφίας στον ευρωπαϊκό χώρο με ιδιαίτερη αναφορά στο μοντέλο της Ν. Ευρώπης (Γαλλία, Ιταλία, Ελλάδα και Ισπανία). Στα πλαίσια αυτά θα εξεταστεί το σύστημα της δημοσιογραφικής εκπαίδευσης και οι διαφορετικές παραδόσεις. Η Ελλάδα θα αποτελέσει ένα ιδιαίτερο πεδίο αναφοράς για την εξέλιξη και διαμόρφωση του δημοσιογραφικού επαγγέλματος. Σε αυτό το πλαίσιο θα διερευνηθεί η ιστορία των δημοσιογραφικών ενώσεων και οι μορφές δημόσιας γραφής (χρονογράφημα, επιφυλλίδα, σχόλιο κλπ.) όπως επίσης και οι πρώτες προσπάθειες για την εκπαίδευση των δημοσιογράφων. Η εμπλοκή των λογοτεχνών στην άσκηση του δημοσιογραφικού επαγγέλματος και το μοντέλο της Λογοτεχνικής Δημοσιογραφίας θα αποτελέσει, επίσης, αντικείμενο του μαθήματος.

Το μάθημα εξετάζει τις διαφορετικές προσεγγίσεις στη μελέτη των κοινωνικών κινημάτων με γνώμονα την εξέλιξή τους με τη χρήση των νέων μέσων επικοινωνίας στην οργάνωση, την κινητοποίηση, το συντονισμό και την παρέμβαση στη δημόσια σφαίρα. Η αλληλεπίδραση αυτή προσεγγίζεται μέσα από τη θεωρία των κοινωνικών κινημάτων και προχωρά στη μελέτη των σύγχρονων κοινωνικών κινημάτων ειδικά από το 2011 και μετά. Οι φοιτητές θα εξοικειωθούν με έννοιες όπως: κοινωνική αλλαγή, πλαισίωση, συλλογική ταυτότητα, δομή και χαρακτηριστικά κοινωνικών κινημάτων, νέα κοινωνικά κινήματα, εναλλακτικά και συμμετοχικά μέσα. Στο μάθημα θα εξετάσουμε επίσης τις μεθόδους και τα εργαλεία για τη μελέτη και την ανάλυση των κοινωνικών μέσων σε συνδυασμό με τις εξελίξεις στη θεωρία και την έρευνα των κοινωνικών μέσων.

Στο μάθημα παρουσιάζεται η ιστορική καταγραφή της εξέλιξης των ΜΜΕ. Στο πλαίσιο αυτό διερευνώνται οι ιδιαιτερότητες της ιστορικής διαδρομής των ΜΜΕ στην Ελλάδα, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο. Επιχειρείται μια αποτίμηση της συνολικής ιστορικής εξέλιξης των MME μέχρι σήμερα καθώς και οι μελλοντικές προοπτικές τους. Κατά την διάρκεια του μαθήματος, έμφαση θα δοθεί στην εμφάνιση της ασύρματης τηλεγραφίας, την εξέλιξη και εμφάνιση του Τύπου και του ραδιοφώνου, την εμφάνιση των διεθνών πρακτορείων ειδήσεων, της τηλεόρασης, των κοινωνικών Μέσων καθώς και τις αλλαγές στο μιντιακό περιβάλλον ως απόρροια των τεχνολογικών εξελίξεων.

Το μάθημα εξοικειώνει τους διδασκόμενους γενικά με τον επιστημονικό κλάδο της κοινωνικής ψυχολογίας. Επίσης τονίζει τα θεωρητικά εργαλεία που προσφέρει η κοινωνική ψυχολογία για την κατανόηση της διαδικασίας της επικοινωνίας (σε διατομικό, διομαδικό, συμβολικό και ιδεολογικό επίπεδο). Δίνει έμφαση στον άρρηκτο δεσμό μεταξύ κοινωνικο-ψυχολογικής θεωρίας και επιστημονικής έρευνας με σκοπό την κατανόηση της σχέσης ατόμου – κοινωνικού πλαισίου.