Καλώς ήρθατε στον δικτυακό χώρο του μαθήματος Θ3-1 Ευρωπαϊκή Ένωση και Περιφερειακές ανισότητες: Θεσμοί και Πολιτικές  

Οι διαλέξεις του μαθήματος αποσκοπούν στο να βοηθήσουν τους φοιτητές να κατανοήσουν τον τρόπο λειτουργίας της Ευρωπαϊκής  Ένωσης  (Ε.Ε), και τη διαμόρφωση των ευρωπαϊκών πολιτικών.  

Αναλύεται η πορεία της εξέλιξης της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης από την ίδρυση της μέχρι σήμερα, τα βασικά στοιχεία της Ε.Ε, τα θεσμικά Οργάνων και ο τρόπος λειτουργίας τους καθώς και οι διαδικασίες διαμόρφωσης των ευρωπαϊκών πολιτικών. Επίσης παρουσιάζεται η αποτύπωση των περιφερειακών ανισοτήτων στο εσωτερικό της Ε.Ε., η διαχρονική τους εξέλιξη και η παράλληλη ανάπτυξη πολιτικών για τη αντιμετώπιση τους. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) ως την μοναδική μέχρι σήμερα ολοκληρωμένη κοινή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης

Επιγραμματικά, τα κυριότερα θέματα που  εξετάζονται είναι:

  •   Ιστορική αναδρομή στην πορεία προς την Ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Πολιτικοί και οικονομικοί παράγοντες,  διευρύνσεις της Ένωσης και μεταρρυθμίσεις

    των Συνθηκών, σύγχρονα προβλήματα και προοπτικές.

  •   Βασικά στοιχεία λειτουργίας της Ε.Ε: Θεσμικό πλαίσιο, πολιτικές και πόροι της Ε.Ε. Τα όργανα και οι φορείς δράσης της Ε.Ε.

  •   Πολιτικές της Ε.Ε.: Ευρωπαϊκές πολιτικές, Κοινοτικός Προϋπολογισμός: Μεγέθη, διάρθρωση εσόδων και δαπανών.

  •   Οι περιφερειακές ανισότητες στην Ε.Ε : διαχρονική εξέλιξη των βασικών μεγεθών – διεύρυνση της Ε.Ε και διεύρυνση των ανισοτήτων (μεταξύ κρατών και μεταξύ περιφερειών).

  •   Ευρωπαϊκή Πολιτική Συνοχής: διαχρονική εξέλιξη, βασικές αρχές και εργαλεία. Εισαγωγή στο ΕΣΠΑ.

  •   Οι χωρικές επιπτώσεις άλλων πολιτικών στην Ε.Ε. ΚΑΠ, Γεωργία, Ανταγωνισμός, Έρευνα και Τεχνολογία, Εξωτερικές Σχέσεις της Ε.Ε. 

Με την παρακολούθηση του μαθήματος οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα μπορούν να: 1. γνωρίζουν την κύρια Ευρωπαϊκή Νομοθεσία (Οδηγίες, Κανονισμούς) που άπτεται της περιβαλλοντικής προστασίας, της περιβαλλοντικής διαχείρισης, της παρακολούθησης και της αντιμετώπισης περιβαλλοντικών κινδύνων 2. κατανοούν τους τρόπους υιοθέτησης παγκόσμιων περιβαλλοντικών συμφωνιών από την Ε.Ε. 3. εξοικειωθούν με την ενσωμάτωση των Οδηγιών της Ε.Ε. του σημείου 1 στο Ελληνικό Δίκαιο

Το μάθημα επικεντρώνεται σε ένα νέο παράδειγμα ανάπτυξης και σχεδιασμού των πόλεων, αυτό της ευφυούς πόλης. Σκοπός του μαθήματος είναι να εξετάσει τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους οι εξελίξεις στις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) επηρεάζουν α) το αστικό περιβάλλον σε διαφορετικές κλίμακες (πόλη, συνοικία, γειτονιά, κτίριο), β) τον τρόπο λειτουργίας και οργάνωσης των πόλεων και γ) την παραγωγή καινοτομίας και ανάπτυξη ευφυΐας στον αστικό χώρο. Το μάθημα εξετάζει την αλληλεπίδραση κοινωνίας/ατόμου-τεχνολογίας στο αστικό πλαίσιο μέσα από παραδείγματα πόλεων απ’ όλο τον κόσμο οι οποίες έχουν αναπτύξει ευρυζωνικά δίκτυα, ψηφιακές υπηρεσίες για την υποστήριξη της λειτουργίας τους αλλά και χαρακτηριστικές εφαρμογές και λύσεις ανά τομέα (μεταφορές, ενέργεια, διακυβέρνηση).

Το μάθημα απευθύνεται σε φοιτήτριες και φοιτητές που ενδιαφέρονται να βρουν απαντήσεις στα ερωτήματα: - Πώς μπορεί ο αστικός σχεδιασμός να προάγει μια καλύτερη ζωή μέσα στην πόλη; - Τι κάνει ένα αστικό περιβάλλον ελκυστικό; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των επιτυχημένων δημόσιων χώρων; - Ποιες γνώσεις, εργαλεία και τεχνικές χρειαζόμαστε για να σχεδιάσουμε την πόλη με σκοπό την καλύτερη ικανοποίηση των αναγκών των ανθρώπων, αλλά και για ένα βιώσιμο μέλλον;

Βασικός στόχος του μαθήματος είναι η εμβάθυνση σε θέματα σχεδιασμού χρήσεων γης ως κεντρικό ζήτημα του πολεοδομικού και χωροταξικού σχεδιασμού. Προς αυτή την κατεύθυνση διερευνώνται θεωρίες σχεδιασμού χρήσης γης και χωροθέτησης λειτουργιών που βασίζονται σε οικονομικές προσεγγίσεις όπως επίσης και πιο πρόσφατες προσεγγίσεις π.χ. της οικοσυστιμικής προσέγγισης και της τοποκεντρικής θεώρησης. Γίνεται αναφορά σε βασικές πολιτικές που προωθούνται από την ΕΕ σε σχέση με το σχεδιασμό χρήσεων γης και τα κυριότερα ζητήματα που αναδεικνύονται στο πλαίσιο της ανθεκτικής και αειφορικής ανάπτυξης. Παρουσιάζονται εργαλεία σχεδιασμού χρήσεων γης όπως κανονιστικά, οικονομικά, επενδυτικά και συμπεριφορικά. Ιδιαίτερες αναφορές γίνονται στο ελληνικό θεσμικό πλαίσιο και τα εργαλεία σχεδιασμού χρήσεων γης που αυτό εμπεριέχει (π.χ. ΠΟΤΑ). Στο πλαίσιο των εργαλείων και των συστημάτων υποστήριξης σχεδιασμού ειδική αναφορά γίνεται στα μοντέλα προσομοίωσης χρήσεων γης με έμφαση στα μοντέλα αλληλεπρίδρασης χρήσεων γης και μεταφορών. Με τη χρήση κατάλληλου λογισμικού οι φοιτητές εκπαιδεύονται στη χρήση ενός μοντέλου προσομοίωσης για την ανάλυση των υφιστάμενων χρήσεων γης, την αναγνώριση και παραμετροποίηση των κύριων στοιχείων χωρικής οργάνωσης καθώς και την απεικόνιση εναλλακτικών σεναρίων αστικής ανάπτυξης βάσει παραδοχών, περιορισμών και εργαλείων που έχουν διδαχθεί στο μάθημα.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές/τριες αναμένεται: α) να έχουν αποκτήσει ειδικές γνώσεις για θεωρητικά και πρακτικά ζητήματα θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού (ΘΧΣ) και ολοκληρωμένης διαχείρισης του παράκτιου και νησιωτικού χώρου, β) να έχουν αναπτύξει δεξιότητες χρήσης εργαλείων σχεδιασμού και λήψης αποφάσεων για το θαλάσσιο χώρο, γ) να είναι εξοικειωμένοι με τους θεσμούς και τις πολιτικές που αφορούν το θαλάσσιο χώρο, καθώς και με την αντίστοιχη εθνική νομοθεσία και πρακτικές ΘΧΣ στην Ελλάδα.

Αντικείμενο και βασικές έννοιες της επιστήμης της Χαρτογραφίας. Ιστορική εξέλιξη της επιστήμης της Χαρτογραφίας μέχρι σήμερα. Τα “μαθηματικά” της Χαρτογραφίας, από την Γη στον Χάρτη. Η έννοια της κλίμακας στη Χαρτογραφία. Η χαρτογραφική γενίκευση. Η έννοια και η διαδικασία της Χαρτογραφικής Αναγνώρισης. Τα δεδομένα της Χαρτογραφίας. Η Χαρτογραφική διαδικασία. Κατηγορίες Χαρτών και πήγες χαρτογραφικών δεδομένων. Η Θεματική Χαρτογραφία. Θεματικά φαινόμενα και ταξινόμηση. Επεξεργασία θεματικών πληροφοριών. Κανόνες γραφικών απεικονίσεων των θεματικών πληροφοριών. Γραφικές παραστάσεις και διαγράμματα. Συμβολισμοί ποιοτικών και διατεταγμένων στοιχείων. Συμβολισμοί ποσοτικών στοιχείων. Χωροπληθείς και ισαριθμικοί χάρτες. Χάρτες κουκίδων. Τοπολογικοί μετασχηματισμοί και χαρτογράμματα. Συνδυασμός και συσχέτιση θεματικών πληροφοριών. Ειδικές κατηγορίες θεματικών χαρτών, χάρτες σύνθεσης, θεματικοί χάρτες πολλών μεταβλητών, πολεοδομικοί χάρτες, χωροταξικοί χάρτες, χάρτες προγραμματικών επεμβάσεων κ.ά. Θεματική Χαρτογραφία και Συστήματα Γεωγραφικών Πληροφοριών. Κανόνες χαρτογραφικής σύνθεσης. Γραφισμός και χρώμα στη Θεματική Χαρτογραφία. Κατασκευή θεματικού χάρτη, οπτική ιεραρχία, σύνθεση, οπτική αντιληψιμότητα. Χαρτογραφία και πολυμέσα. Χαρτογραφία και διαδίκτυο. Σύγχρονοι Γεωγραφικοί Άτλαντες. Η Χαρτογραφική Παραγωγή. Η Χαρτογραφία “αύριο”.

Σκοπός και Περιεχόμενο του μαθήματος:

Σκοπός του μαθήματος είναι η απόκτηση θεωρητικών και εφαρμοσμένων γνώσεων στη θεματική χαρτογραφία και την οπτικοποίηση των γεωγραφικών δεδομένων.

Το περιεχόμενο του μαθήματος περιλαμβάνει τα βασικά αντικείμενα και τις αρχές της θεματικής χαρτογραφίας. Το μάθημα διαρθρώνεται από τις ακόλουθες θεματικές ενότητες:

  • Εισαγωγή στην Επιστήμη της Χαρτογραφίας
  • Σχέσεις Γης και Χάρτη
  • Βασικές αρχές και έννοιες της θεματικής χαρτογραφίας
  • Χαρτογραφική Σημειολογία
  • Θεματικός Συμβολισμός Ποιοτικών Χαρακτηριστικών
  • Θεματικός Συμβολισμός Ποσοτικών Δεδομένων
  • Χαρτογραφική Σύνταξη και Παραγωγή

Τρόπος Διεξαγωγής:

  • Διαλέξεις
  • Εργαστηριακές Ασκήσεις
  • Εργασία-Παρουσίαση

Αξιολόγηση-Βαθμολόγηση:

  • Εργασία-Παρουσίαση: 60%
  • Τελική Εξέταση: 40%

Διδακτικά Συγγράμματα:

  • Τσατσάρης Α. και Κάτσιος Ι. (2014). Διαλέξεις Θεματικής Χαρτογραφίας. Εκδόσεις ΔΙΣΙΓΜΑ.
  • Σιδηρόπουλος, Γ. (2006). Εισαγωγή στη γραφική σημειολογία. Εκδόσεις Παπαζήσης.

Σκοπός του παρόντος μαθήματος είναι να εισάγει τους φοιτητές στις θεμελιώδης έννοιες και θεωρητικές προσεγγίσεις που αναπτύχθηκαν για να ερμηνεύσουν την έννοια της ανάπτυξης, καθώς και σε ένα σύνολο στοιχείων και μεγεθών που συγκεντρώνονται όταν υπάρχει πραγματική ανάπτυξη. Σημαντικό σημείο ου μαθήματος θα είναι η διερεύνηση των τρόπων με τους οποίους μπορεί να αναγνωριστεί και να προσδιοριστεί το είδος της ανάπτυξης που εμφανίζεται σε διάφορες περιπτώσεις. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις εναλλακτικές προσεγγίσεις της οικονομικής ανάπτυξης, όπως επίσης και στο ρόλο του χώρου στη διαμόρφωση των μεγεθών της. Τέλος, εξετάζονται διεξοδικά οι συνεισφορές των ανθρωπίνων πόρων στην ανάπτυξη καθώς και τη μεταμόρφωση της ανθρώπινης ζωής ως αποτέλεσμα των αναπτυξιακών διαδικασιών.

Σύντομη περιγραφή μαθήματος: Το παρόν μάθημα αποσκοπεί να εισάγει τους/τις φοιτητές/τήτριες στην οικονομική ανάπτυξη μέσα από την επισκόπηση των σχετικών προσεγγίσεων και θεωριών. Επιπλέον, στοχεύει να αναδείξει τα βασικά ζητήματα που σχετίζονται με την ανάπτυξη, καθώς και τους τρόπους που μπορούν να λαμβάνονται υπόψη κατά το σχεδιασμό της. Προκειμένου να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι, αρχικά αναλύεται η έννοια της ανάπτυξης συγκρινόμενη και με την έννοια της μεγέθυνσης και παρουσιάζονται οι βασικές θεωρίες οικονομικής μεγέθυνση! ς. Στη συνέχεια μελετώνται οι ανισότητες και η φτώχεια ως παράγοντες που επηρεάζουν την ανάπτυξη μιας περιοχής και κατ’ επέκταση την ευημερία των κατοίκων της. Παρουσιάζονται διαφορετικά μοντέλα σχεδιασμού της ανάπτυξης από πλευράς του κράτους, καθώς και εναλλακτικές προσεγγίσεις της ανάπτυξης και τέλος εξετάζεται η αλληλεπίδραση μεταξύ ανάπτυξης και πληθυσμού, εργασίας, εκπαίδευσης και υγείας.

Σκοπός του μαθήματος είναι η συνθετική παρουσίαση της χαρτογραφικής διάστασης των χωρικών φαινομένων σε συνδυασμό με τις κοινωνικοχωρικές όψεις των φαινομένων αυτών. Η ανάδειξη ενός πλαισίου αφενός περιγραφικών και αφετέρου ερμηνευτικών εργαλείων που θα υπηρετούν τον χωρικό σχεδιασμό και προγραμματισμό της ανάπτυξης. Το περιεχόμενο του μαθήματος ορίζεται μέσα από ένα γενικότερο πλαίσιο όπου η κοινωνική χαρτογραφία είναι ο πλέον συγγενής επιστημονικός κλάδος με την ανθρωπογεωγραφία. Ο χάρτης είναι η αποτύπωση των φαινομένων καθώς και των σχέσεων που αναπτύσσονται μεταξύ τους πάνω στο χώρο και αποτελεί αναμφίβολα το σημαντικότερο μέσο μετάδοσης γεωγραφικής γνώσης για την ανάλυση, κατανόηση και την μετάδοση αυτής της πληροφορίας. Η χρησιμότητα της χαρτογραφίας για την ανθρωπογεωγραφία και τις κοινωνικές επιστήμες έγκειται στο γεγονός του ότι αναδεικνύει οπτικά τη χωρική διάσταση μιας σειράς γενικών ή ειδικότερων και πολύπλοκων κοινωνικών φαινομένων και διαδικασιών. Η κοινωνικοχωρική ανάλυση των σύγχρονων φαινομένων (φτώχεια, παραβατικότητα κ.α) και διαδικασιών, όπως προβάλλονται στο χώρο (πόλη-ύπαιθρος, πολεοδομική και χωροταξική κλίμακα, εθνικό, ευρωπαϊκό και διεθνές περιβάλλον) έχουν μια δραματική επικαιρότητα στις συνθήκες κρίσης και χρήζουν ανάλυσης και αναζήτησης προτάσεων σχεδιασμού και προγραμματισμού από πλευράς του μηχανικού χωροταξίας και ανάπτυξης. Η χαρτογράφηση των χωρικών διαδικασιών και φαινομένων τροφοδοτούν την ερμηνευτική προσέγγιση -με τη χρήση βέβαια των κατάλληλων θεωρητικών εργαλείων-, αναδεικνύουν αθέατες όψεις και διαστάσεις της κοινωνικοχωρικής πραγματικότητας. 

Στόχος του μαθήματος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με το αντικείμενο και τα πεδία ενασχόλησης της κοινωνιολογίας του χώρου. Η πρόσληψη των βασικών εννοιολογικών εργαλείων της νεότερης αυτής επιστήμης των αρχών του 20ου αιώνα όπως θεμελιώθηκε από τη Σχολή του Σικάγο, με όλες τις εκδοχές, τις συνθέσεις αλλά και τις αμφισβητήσεις της, αποτελεί εργαλείο για την κατανόηση και ανάλυση των αλληλεπιδράσεων του χώρου και των κοινωνικών ομάδων. Η σύνθεση των θεωρήσεων αυτών με τις απόψεις των κλασικών (Marx, Weber, Durkheim, Simmel) καθώς επίσης και με τους νεώτερους αναλυτές παγκόσμιας πλέον εμβέλειας, όπως οι Η. Lefebvre και M. Castells, αποτελούν απαραίτητα εφόδια για τους επιστήμονες του σχεδιασμού και των δυναμικών ανάπτυξης του αστικού και του ύπαιθρου χώρου. Το μάθημα αποτελείται από θεωρητικό και από εμπειρικό μέρος. Το θεωρητικό μέρος περιλαμβάνει εκτενή συζήτηση για τις κλασικές και σύγχρονες κοινωνιολογικές θεωρήσεις ευρύτερα του χώρου και ειδικότερα του αστικού φαινομένου. Το εμπειρικό μέρος περιλαμβάνει την εκπόνηση εργασίας σε θέμα που αφορά την μελέτη μιας συγκεκριμένης χωρικής παρέμβασης είτε στον αστικό, είτε στον ύπαιθρο χώρο. 

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές/τριες αναμένεται να έχουν αποκτήσει εφαρμοσμένες γνώσεις και δεξιότητες σχετικά με:

• το σχεδιασμό, τη διεξαγωγή, τη συγγραφή και την παρουσίαση ενός μικρού ερευνητικού θέματος

• την αναζήτηση, αξιολόγηση, κριτική και συνθετική αξιοποίηση επιστημονικών και άλλων πηγών και δευτερογενών δεδομένων και την αποφυγή της λογοκλοπής

• την ανάληψη θέματος και εκπόνηση της πτυχιακής διπλωματικής τους εργασίας.

Ο σκοπός του μαθήματος είναι η εμβάθυνση στις επιστημονικές θεωρήσεις που διέπουν την εκπόνηση μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων καθώς και η απόκτηση γνώσης για την εκπόνηση και σύνταξη μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Α. ΑΝΑΓΚΗ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Αειφόρος ανάπτυξη και περιβαλλοντική πολιτική. Διαστάσεις περιβαλλοντικής πολιτικής. Ορισμός περιβαλλοντικής επίπτωσης. Αρχές υπολογισμού των πιέσεων στο φυσικό περιβάλλον. Κατηγορίες μελετών περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Κατατάξεις έργων και δραστηριοτήτων. Αντικείμενο Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων και Προμελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Συγκριτικές διαφορές ΜΠΕ και ΠΠΕ. Στρατηγική εκτίμηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Β. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΕΣ ΕΚΤΙΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Περιβαλλοντικός Προέλεγχος, Στρατηγική Περιβαλλοντική Εκτίμηση, Προκαταρκτική Περιβαλλοντική Θεώρηση, Προκαταρκτική Περιβαλλοντική Εκτίμηση και Αξιολόγηση – ΠΠΕΑ, Έγκριση Περιβαλλοντικών όρων – ΕΠΟ. Εξέλιξη διαδικασίας προσδιορισμού και αξιολόγησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων στην Ελλάδα. Ελληνική Νομοθεσία. Γ. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Ορισμός περιοχής μελέτης. Θεσμικά προστατευόμενες περιοχές. Μη βιοτικά χαρακτηριστικά. Φυσικό περιβάλλον. Κατάσταση φυσικού περιβάλλοντος. Ανθρωπογενές περιβάλλον. Τάσεις εξέλιξης – Μηδενική λύση. Δ. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΠΤΩΣΕΩΝ Γενικές αρχές εκτίμησης και αξιολόγησης των επιπτώσεων. Εκτίμηση των επιπτώσεων σε συντελεστές και χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος: κλιματολογικά και βιοκλιματικά - μορφολογικά και τοπιολογικά – γεωλογικά, τεκτονικά και εδαφολογικά – φυσικό περιβάλλον – χρήσεις γης – δομημένο περιβάλλον – ιστορικό και πολιτιστικό περιβάλλον – κοινωνικοοικονομικό περιβάλλον, τεχνικές υποδομές – ατμοσφαιρικό περιβάλλον – ακουστικό περιβάλλον, δονήσεις, ακτινοβολίες, επιφανειακά και υπόγεια νερά). Ε. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ MΠE - ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ Περιεχόμενο, δομή και οργάνωση. Παραδείγματα, ανάλυση μελετών για διάφορους τύπους έργων (έργα αστικής ανάπτυξης, ΕΕΛ, ΧΥΤΑ, φράγματα, συγκοινωνιακών έργων). Εκπόνηση υποθετικών μελετών. Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες.

Σκοπός του παρώντος μαθήματος είναι να εισάγει τον φοιτητή στις θεμελιώδης αρχές της Οικονομετρικής επιστήμης. Η Οικονομετρία λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην αφηρημένη παρουσίαση της Οικονομικής Θεωρίας και της πρακτικές εφαρμογές της για την ερμηνεία και την αντιμετώπιση διαφόρων οικονομικών φαινομένων.