Στο πρώτο μέρος του μαθήματος εξετάζονται οι βασικοί θεσμοί της ρωμαϊκής Res Publica με έμφαση στην περίοδο της σταδιακής κατάρρευσής τους από τον ύστερο 2ο αιώνα π.Χ. και εξής. Στο δεύτερο μέρος του μαθήματος εξετάζονται θεσμοί πολιτικής και κοινωνικής οργάνωσης των ελληνικών πόλεων υπό ρωμαϊκή κυριαρχία. Το μάθημα βασίζεται στην επεξεργασία επιλεγμένων ιστορικών πηγών

Το μάθημα πραγματεύεται την πορεία ανάπτυξης της Λαογραφίας και της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στην Ελλάδα από τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα και μέχρι τις μέρες μας. Σκοπός του μαθήματος είναι η κατανόηση του ιστορικού συγκείμενου και των κοινωνικο-πολιτικών επιταγών που οδήγησαν στην ανάπτυξη της Λαογραφίας και της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας.

Το περιεχόμενο του μαθήματος αφορά στον καθορισμό του αντικειμένου της Ιστορίας της Τέχνης, στην παρουσίαση των υλικών και των τεχνικών των εικαστικών προϊόντων, στην ανάδειξη τρόπων τεκμηρίωσής τους, στην ανάλυση των παραγόντων διαμόρφωσης και εξέλιξης του στυλ, καθώς και στην παρουσίαση των κυριότερων μεθόδων ανάλυσης του καλλιτεχνικού έργου όπως αυτές διατυπώθηκαν κατά τον 20ό αιώνα (Μορφολογικές μέθοδοι, Εικονολογική μέθοδος,– Κοινωνική ιστορία της Τέχνης– Αισθητική της Πρόσληψης – Ψυχαναλυτική Προσέγγιση, Φεμινιστική Ιστορία της Τέχνης). Στόχος του μαθήματος είναι ο φοιτητής να γνωρίσει το αντικείμενο του γνωστικού πεδίου της Ιστορίας της Τέχνης και να εξοικειωθεί με τις κυριότερες μεθόδους ανάλυσης και ερμηνείας των έργων τέχνης.

     Στο συγκεκριμένο Υποχρεωτικό μάθημα (ιστορικής) Ειδίκευσης (ΥΕΙΔ) εξετάζεται αναλυτικά ο σταδιακός μετασχηματισμός του Ρωμαϊκού κράτους της ύστερης αρχαιότητας (αρχές 4ου - αρχές 7ου αι.) στη χριστιανική Ανατολική / Βυζαντινή αυτοκρατορία των μεσαιωνικών χρόνων («Ρωμανία» ή «Ρωμαίων πολιτεία») με τη νέα θεσμική οργάνωση και τα καινούρια επιμέρους οργανωτικά, κοινωνικά και οικονομικά χαρακτηριστικά (μέσα 7ου - τέλη 11ου αι.). Επίσης, αναλύονται οι βασικές πολιτικές και στρατιωτικές εξελίξεις αλλά και οι σημαντικές πολιτισμικές και οικονομικές μεταβολές που σημειώθηκαν στο εσωτερικό (Χερσόνησος του Αίμου, Μικρά Ασία) και στις γεωγραφικές παρυφές (Μέση Ανατολή, Ιταλία) του Βυζαντίου κατά τους 4ο - 11ο αι., δηλαδή κατά –τις προσδιορισθείσες από τη σύγχρονη έρευνα– «Πρώιμη» (324-641) και «Μέση» (641-1081) βυζαντινές περιόδους. Τέλος, πραγματοποιείται μεθοδολογική προσέγγιση και ανάλυση βασικών πηγών της εποχής.

     Βασικοί μαθησιακοί στόχοι του μαθήματος είναι οι εξής: Καταρχάς, οι φοιτητές /-ήτριες θα κατανοήσουν τις αιτίες και την πορεία της μετάβασης από την ενιαία ύστερη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία στη μεσαιωνική Ρωμανία της Ανατολής, δηλαδή στη Βυζαντινή αυτοκρατορία (τέλη 3ου - 7ος αι.) καθώς και τις ποικίλες (οικιστικές, οικονομικές, πολιτικές, θρησκευτικές κ.ά.) διαφορές των ανωτέρω κρατών (ή ακριβέστερα του ίδιου κράτους) και των κοινωνιών του(ς) ανάμεσα στους ύστερους αρχαίους και τους πρώιμους μεσαιωνικούς χρόνους· επιπρόσθετα, οι συμμετέχοντες θα αφομοιώσουν τις μεταγενέστερες μεταβολές που σημειώθηκαν στα Βαλκάνια, την Ιταλία, την Εγγύς και Μέση Ανατολή και την Αίγυπτο κατά τους 7ο - 11ο αι., καθώς αυτές μετέβαλλαν δραστικά και μόνιμα το διεθνές περιβάλλον και τις ευρύτερες συνθήκες στην ευρύτερη περιοχή της κεντρικής και ανατολικής Μεσογείου· τέλος, οι φοιτητές /-ήτριες θα εξοικειωθούν κατά την πορεία των παραδόσεων του μαθήματος με το πολίτευμα και την πολιτική ιστορία (αυτοκράτορες και δυναστείες), τη διοικητική, στρατιωτική, εκκλησιαστική και οικονομική οργάνωση αλλά και την οικιστική και κοινωνική δομή του Βυζαντίου (πόλεις, πληθυσμιακές, εθνικές και φυλετικές ομάδες, ιδεολογία και δογματικές αντιπαραθέσεις κλπ.) καθώς και με τις βασικές πηγές και τα ερευνητικά εργαλεία της πρώιμης και της μέσης βυζαντινής περιόδου.

     Σημ.: Ελεύθερη πρόσβαση στο υλικό του μαθήματος παρέχεται για τους φοιτητές και κάθε ενδιαφερόμενο στην επίσημη (ιδρυματική) Πλατφόρμα Τηλεκπαίδευσης opencourses.auth / Ανοικτά Ακαδημαικά Μαθήματα ΑΠΘ: https://opencourses.auth.gr/courses/OCRS403/

Σκοπός του μαθήματος είναι να κατανοήσουν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες τον μετασχηματισμό της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας σε Βυζαντινή, να παρακολουθήσουν τις κυριότερες πολιτικές εξελίξεις της περιόδου (324-1081) και να διακρίνουν τα χαρακτηριστικά και τις δομές του πρώιμου και του μέσου βυζαντινού κράτους. Η παρουσίαση και ανάλυση των συναφών πρωτογενών, άμεσων και έμμεσων, πηγών κρίνεται απαραίτητη για τη διαπίστωση της αιτιώδους σχέσης των γεγονότων και την κατανόηση των ιστορικών φαινομένων.

Ανασκόπηση της εξέλιξης των βυζαντινών σπουδών – πηγές της βυζαντινής ιστορίας και μέθοδοι της ιστορικής έρευνας – συστατικά στοιχεία του βυζαντινού κράτους – σύνοψη ιστορικών γεγονότων – εσωτερική οργάνωση (διοίκηση, στρατός, κοινωνία, πόλεις) – ασκήσεις με κείμενα που αφορούν τομείς της βυζαντινής ιστορίας.

Στο μάθημα θα αναλυθεί η περίοδος της πρώιμης νεότερης εποχής, από τον 15ο έως τον 18ο αιώνα. Οι φοιτητές ενθαρρύνονται να διακρίνουν κριτικά την μετάβαση από το Μεσαίωνα στους Νεότερους Χρόνους. Η θέση του ατόμου στην κοινωνία, οι βαθιές θρησκευτικές, πολιτικές, πνευματικές, ιδεολογικές, οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις μελετώνται διεξοδικά, σε μια προσπάθεια να αναδειχθούν τα στοιχεία εκείνα που διαμόρφωσαν την ευρωπαϊκή ιστορία επηρεάζοντας ταυτόχρονα και τον υπόλοιπο κόσμο.

Σκοπός του μαθήματος είναι η ανάλυση των ιστορικών φαινομένων του 19ου αιώνα στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Πρόκειται για μια από τις σημαντικότερες χρονικές περιόδους στην παγκόσμια ιστορία, η οποία διαμόρφωσε, εν πολλοίς, την εικόνα του σύγχρονου κόσμου. Η εξιστόρηση ξεκινά από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό και ολοκληρώνεται τις παραμονές του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Τα σημαντικότερα ιδεολογικά κινήματα, οι βαθύτατες οικονομικές αλλαγές, η ανάδυση των εθνικών κρατών, η μεταβολή των κοινωνικών ισορροπιών και η διαμόρφωση ενός νέου συλλογικού συστήματος ασφαλείας εξετάζονται σε βάθος αλλά και στη συγκριτική τους διάσταση. Οι φοιτητές καλούνται επίσης να συσχετίσουν τις εξελίξεις στην Ευρώπη με τα τεκταινόμενα στον υπόλοιπο κόσμο καθώς και να τοποθετήσουν τα ιστορικά δρώμενα στην γενικότερη αλυσίδα του ιστορικού χρόνου.

Το μάθημα αναλύει βασικές όψεις της ευρωπαϊκής πολιτικής, κοινωνικής και πολιτισμικής ιστορίας του 20ού αιώνα και έχει τριπλό στόχο: Να βοηθήσει τους φοιτητές στην κατανόηση των ιστορικών φαινομένων της περιόδου· να τους βοηθήσει επίσης να σκέφτονται συνθετικά, συγκρίνοντας τις επιμέρους πολιτικές, ιδεολογικές, κοινωνικές, οικονομικές παραμέτρους· να τους φέρει σε επαφή με τις διαφορετικής προσεγγίσεις της ιστοριογραφίας του 20ού αιώνα.

Παρουσιάζεται η διαμόρφωση των ευρωπαϊκών εθνικών κρατών από τα τέλη του μεσαίωνα έως τη Γαλλική Επανάσταση, οι διακρατικές σχέσεις και η διπλωματία από τα τέλη του 15ου αιώνα καθώς και οι κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις ιδεολογικές εξελίξεις συμπεριλαμβανομένων των εκκλησιαστικών διαμαχών αλλά και στην αναζήτηση της ευρωπαϊκής ενότητας.