Το μάθημα αυτό εστιάζει στις διαδικασίες προγραμματισμού και αυτο-αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου σε επίπεδο σχολικής μονάδας. Αναδεικνύεται η σημασία και τα είδη του εκπαιδευτικού προγραμματισμού και δίνεται έμφαση στον προγραμματισμό ως δημοκρατική διαδικασία στο επίπεδο της σχολικής μονάδαςπου βασίζεταιστην ανάλυση του σχολικού πλαισίου και το διάλογο ανάμεσα σε διαφορετικές οπτικές (εκπαιδευτικοί, μαθητές/μαθήτριες και γονείς). Παρουσιάζονται διαδικασίες και εργαλεία της αυτο-αξιολόγησης της σχολικής μονάδας ως εσωτερικής διαδικασίας της εκπαιδευτικής κοινότητας και προσεγγίζονται κριτικά εφαρμοσμένα παραδείγματα αυτο-αξιολόγησης. Ο προγραμματισμός και η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου σχετίζονται με θεωρίες και έρευνες για τη δημιουργία κοινοτήτων επαγγελματικής μάθησης στο σχολείο καθώς και για τις διαδικασίες ανάπτυξης και βελτίωσης του εκπαιδευτικού έργου και της εκπαιδευτικής αλλαγής.

Το μάθημα επικεντρώνεται στα κύρια προβλήματα («πρώτες αρχές», θεός και κόσμος, μεταβολή και σταθερότητα, τα όρια της ανθρώπινης γνώσης, η εμφάνιση της ζωής) που απασχόλησαν τους πρώτους στοχαστές που αποπειράθηκαν να δώσουν λογικές εξηγήσεις στα πολύπλοκα φυσικά φαινόμενα, αλλά και να προσδιορίσουν τη θέση του ανθρώπου μέσα στο οργανωμένο σύνολο που τον περιβάλλει. Μέσα από την ανάλυση του σχετικού υλικού αναδεικνύονται (α) τα ιδιαίτερα γνωρίσματα της πρώιμης ελληνικής φιλοσοφίας (αυτονομία, γόνιμη αντιπαράθεση απόψεων, πολυμορφία) που σε μεγάλο βαθμό προετοιμάζει το έδαφος για τα ώριμα φιλοσοφικά συστήματα της κλασικής εποχής, (β) η συμβολή της στη διαμόρφωση της φιλοσοφίας και της επιστήμης (μέθοδος και θεωρία), και (γ) το σύνθετο πλαίσιο μέσα στο οποίο αναδύθηκε και εξελίχθηκε ο φιλοσοφικός στοχασμός από τον Θαλή ως τον Δημόκριτο.

Στους Προσωκρατικούς φιλοσόφους συγκαταλέγονται παραδοσιακά πλήθος αρχαίων στοχαστών, ποιητών και πεζογράφων, των οποίων βαθμιαία συνειδητοποιούμε ακόμη τις ετερόκλητες αντιλήψεις που προκύπτουν από τα ποικίλα ενδιαφέροντα και κίνητρά τους. Αν υπάρχει κοινός παρονομαστής σε όλους αυτούς τους φιλοσόφους ή στοχαστές, αυτός είναι διαμορφωμένος από τα κατά βάση φιλοσοφικού χαρακτήρα ενδιαφέροντα του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, στον οποίο και τους μαθητές του (Θεόφραστου Φυσικών Δόξαι) οφείλουμε τη συγκροτημένη επιλογή σχεδόν όλων των σωζόμενων προσωκρατικών αποσπασμάτων. Στο μάθημα θα εξετάσουμε, χωρίς επιδίωξη μιας ανέφικτης πληρότητας, τα πιο αντιπροσωπευτικά από αυτά τα αποσπάσματα, όπως γίνονται κατανοητά από την οπτική γωνία που πρωτίστως ενδιαφέρεται για την ερμηνεία της κλασικής αρχαίας ελληνικής φιλοσοφίας.

Ο «Οιδίπους Τύραννος» παρουσιάζει έναν ήρωα εγκλωβισμένο σε εγκληματική άγνοια να οδηγείται σταδιακά στην αποκάλυψη της πραγματικής του ταυτότητας και στη συνειδητοποίηση της ανθρώπινης φύσης. Μέσα από αυτό το αριστούργημα του Σοφοκλή, το οποίο επανειλημμένα εκθειάζει ο Αριστοτέλης στην «Ποιητική» του, θα γνωρίσουμε το λογοτεχνικό είδος της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας, ενταγμένο στο κοινωνικό και πολιτιστικό πλαίσιο παραγωγής του στην Αθήνα κατά την κλασική εποχή.

Το μάθημα αυτό αποτελεί μια εισαγωγή στην άτυπη λογική, δηλαδή στην αξιολόγηση και ανάλυση επιχειρημάτων που εκφράζονται σε μια φυσική γλώσσα. Στα θέματα που θα συζητηθούν εντάσσονται: η αναγνώριση και η ανασυγκρότηση των επιχειρημάτων, η διάκριση μεταξύ παραγωγικών και επαγωγικών επιχειρημάτων, ορθότητα και εγκυρότητα, ορισμοί, σοφίσματα καθώς και κάποιες χαρακτηριστικές μορφές φιλοσοφικής επιχειρηματολογίας. Επιπροσθέτως, ιδιαίτερη προσπάθεια καταβάλλεται στην αναίρεση της δημοφιλούς αλλά προβληματικής λογικής που υπόκειται των θεωριών συνωμοσίας και άλλων ψευδοεπιστημονικών θεωριών. Εξαιτίας της φύσης του μαθήματος οι φοιτητές/τριες θα κληθούν να συμμετάσχουν σε τεστ που θα διεξάγονται κατά τη διάρκεια του μαθήματος. 

Σκοπός του μαθήματος είναι οι φοιτητές και οι φοιτήτριες να ευαισθητοποιηθούν ως μελλοντικοί εκπαιδευτικοί σχετικά με την ετερότητα στην κοινωνία και την εκπαίδευση, να κατανοήσουν τη φιλοσοφία της διαπολιτισμικής προσέγγισης σε επίπεδο εκπαιδευτικής πολιτικής και εκπαιδευτικής πράξης και να εφαρμόσουν τη διαπολιτισμική θεωρία σε βασικά πεδία της μειονοτικής εκπαίδευσης στην Ελλάδα. 

Σκοπός του μαθήματος είναι οι φοιτητές και οι φοιτήτριες να εξοικειωθούν με τις σύγχρονες διεθνείς τάσεις ανάπτυξης προγραμμάτων διδασκαλίας, να συγκρίνουν βασικές διαστάσεις του γερμανικού και του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος, να ανιχνεύσουν την εκπαιδευτική πολιτική που αφορά την ανάπτυξη και την εφαρμογή των προγραμμάτων διδασκαλίας στις δύο χώρες και να ασκηθούν στην ανάλυση των προγραμμάτων διδασκαλίας (curriculum analysis). 

Το μάθημα αυτό συζητά τις βασικές αρχές, προϋποθέσεις και διαδικασίες μιας συμμετοχικής, διαλογικής και συνεργατικής εκπαίδευσης και υποστηρίζει τους φοιτητές και τις φοιτήτριες στην αξιοποίησή τους στο σχεδιασμό των διδακτικών τους σεναρίων ή/και πρακτικών. Έχει ως αφετηρία μία κριτική θεώρηση των εκπαιδευτικών πρακτικών στη σχολική τάξη και εμπεριέχει αναφορές σε σχέση με τις κονστρουκτιβιστικές θεωρίες μάθησης και τη σημασία του κοινωνικο-πολιτισμικού πλαισίου στη διδασκαλία και τη μάθηση. Εκπαιδευτικά θέματα που αναλύονται είναι η συμμετοχή των μαθητών και μαθητριών στην εκπαιδευτική διαδικασία (προϋποθέσεις, διαδικασίες και στρατηγικές), η λεκτική αλληλεπίδραση στη σχολική τάξη και ο διερευνητικός διάλογος, η διαφοροποίηση της διδασκαλίας και της μάθησης, η συνεργατική μάθηση και η κριτική και δημιουργική σκέψη στην εκπαίδευση.

Το μάθημα αυτό πραγματεύεται τα εξής περιεχόμενα: ο εκπαιδευτικός στο σημερινό σχολείο: διαστάσεις του επαγγελματικού του ρόλου-παιδαγωγικός, διδακτικός, δημοσιοϋπαλληλικός κλπ.- σε συνάρτηση με τις λειτουργίες των σύγχρονων εκπαιδευτικών συστημάτων και των χαρακτηριστικών των σύγχρονων μετανεωτερικών κοινωνιών. Ιστορική διάσταση στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών: α)βασικά μοντέλα και β)σημαντικοί σταθμοί στη εκπαίδευση των εκπαιδευτικών στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Ο εκπαιδευτικός ως επαγγελματίας, επαγγελματισμός και επαγγελματική ταυτότητα του εκπαιδευτικού. Νέα προτάγματα για τον ιδεότυπο του σημερινού εκπαιδευτικού ως επαγγελματία (ο εκπαιδευτικός ως κριτικά αναστοχαζόμενος επαγγελματίας, ο εκπαιδευτικός ως ερευνητής, κ.α.). Ευρωπαϊκές αλλά και διεθνείς τάσεις στην εκπαίδευση των εκπαιδευτικών: αρχές οργάνωσης και περιεχόμενα των σύγχρονων προγραμμάτων σπουδών. Επαγγελματική ανάπτυξη εκπαιδευτικών.

Στο μάθημα αυτό εξετάζουμε κάποια κομβικά ζητήματα στο πεδίο της σύγχρονης πρακτικής φιλοσοφίας. Αρχίζουμε με μία επισκόπηση της διαμάχης μεταξύ σύγχρονων δεοντολογικών, συνεπειοκρατικών και αρετολογικών προσεγγίσεων στο πεδίο της κανονιστικής ηθικής. Στη συνέχεια θα εισέλθουμε στη διαμάχη μεταξύ των νέο-Χιουμιανών προσεγγίσεων στη φύση του πρακτικού λόγου και των εναλλακτικών τους, καθώς και σε κάποια συναφή ζητήματα στο πεδίο της ηθικής ψυχολογίας. Τέλος, κάνουμε μία επισκόπηση της σύγχρονης συζήτησης στο πεδίο μεταηθικής, με έμφαση στο ζήτημα του ηθικού ρεαλισμού. 

Το μάθημα αυτό έχει ως κύριο στόχο την εξοικείωση των φοιτητών και φοιτητριών με εκείνα τα ζητήματα που σχετίζονται με το περιεχόμενο των όρων Συνεχιζόμενη Εκπαίδευση και Διά βίου Μάθηση και με τον προσδιορισμό του πλαισίου αναφοράς τους, το οποίο αν και στις συνειδήσεις των περισσότερων ταυτίζεται με την εκπαίδευση των ενηλίκων, δεν περιορίζεται μόνο σε αυτήν. Συγκεκριμένα στο μάθημα παρουσιάζονται και ερμηνεύονται τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των δύο εννοιών, αλλά και το πως αυτές συνδέονται μεταξύ τους σε πρακτικό κυρίως επίπεδο μέσω τυπικών, μη τυπικών ή κατά συνθήκη τυπικών εκπαιδευτικών διαδικασιών αλλά και μέσω άτυπων διαδικασιών μάθησης. Εξετάζεται επίσης ο τρόπος με τον οποίο οι δύο αυτές έννοιες εξελίσσονται ιστορικά καθώς και πως διαφοροποιούνται από την τυπική σχολική εκπαιδευτική διαδικασία. Θίγεται ακόμη ο ρόλος πολλών διεθνών οργανισμών που για μεγάλο χρονικό διάστημα προσδιόρισαν το περιεχόμενο και τα χαρακτηριστικά των παραπάνω εννοιών, αλλά και θεσμών όπως το πανεπιστήμιο που έχει πλέον αναλάβει πρωτεύοντα ρόλο στην ανάπτυξή τους ως ξεχωριστό πεδίο μελέτης, ενώ εξετάζεται και ο βαθμός στον οποίο η εξέλιξη στην οικονομία και στην αγορά εργασίας και έννοιες όπως ανθρώπινο και κοινωνικό κεφάλαιο, επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο ερμηνεύονται και συνδιαμορφώνονται ανταποκρινόμενες κυρίως στις απαιτήσεις των σύγχρονων οργανισμών μάθησης. Το μάθημα πέρα από τα θεωρητικά ζητήματα τα οποία θίγει, εξετάζει και πολλά πρακτικά θέματα που αφορούν σε στρατηγικές και τρόπους μάθησης (συνειρμική, κοινωνική, εμπειρική, ενορατική, μετασχηματιστική και αυτο‐διαχειριζόμενη μάθηση) με ιδιαίτερες αναφορές στη σημασία των κύκλων μάθησης στους ενηλίκους (Neugarten, Havinghurst, κ.ά.), στην ψυχο‐κοινωνική προ- σέγγιση στη μάθηση σε σχέση με τα στάδια ανάπτυξης (Erikson, Loevinger, Perry, Gagné, κ.ά.) και στα βασικά χαρακτηριστικά της εμπειρικής μάθησης (Dewey, Lewin, Piaget και Kolb). Θα εξεταστούν ακόμη η ανδραγωγική προσέγγιση του Malcolm Knowles, η σημασία της κριτικής σκέψης στη μάθηση των ενηλίκων και η προσέγγιση του Paulo Freire που ενισχύει την αντίληψη για τη μάθηση ως χειραφετητική διαδικασία, καθώς και οι αντιλήψεις των Jack Mezirow, Stephen Brookfield και Donald Schön για τη σημασία του κριτικού στοχασμού στη μάθηση και εκπαίδευση των ενηλίκων, του Rogers και των Hammond & Collins για την αυτοδιαχειριζόμενη μάθηση, αλλά και των Argyris & Schön, και Marsick & Watkins για τη σημασία της μάθησης στον οργανισμό. Στο μάθημα θα γίνει επίσης ανάλυση συγκεκριμένων θεμάτων που αφορούν στην πρόσβαση και συμμετοχή των ενηλίκων σε οργανωμένες εκπαιδευτικές δραστηριότητες (με ιδιαίτερες αναφορές στις προσεγγίσεις των Miller, Tough, Rubenson και Cross), σε επιθυμητές μεθόδους διδασκαλίας ενηλίκων (με ιδιαίτερη αναφορά στις προσεγγίσεις των Long, Knox, Brunner, Dewey, Illich, Freire, Knowles, Illeris και Rogers) και σε ζητήματα μεθόδευσης της εκπαιδευτικής διαδικασίας στους ενηλίκους κατά τον Cyril O’Houle.Τέλος θα γίνει αναφορά σε ζητήματα που αφορούν στη σημασία της χρήσης νέων τεχνολογιών στην εκπαίδευση των ενηλίκων (εξ αποστάσεως εκπαίδευση, e‐learning, e‐training), στο ρόλο του οργανισμού μάθησης στην ανάπτυξη και βελτίωση των επαγγελματικών δεξιοτήτων, στη διευκόλυνση της μαθησιακής διαδικασίας και στο ρόλο και τα χαρακτηριστικά του εκπαιδευτή ενηλίκων.

Αντικείμενο τους μαθήματος αποτελούν, στην πρώτη ενότητα το σχολείο ως θεσμός, εκπαιδευτικό ίδρυμα, ιδεολογικός μηχανισμός, κοινότητα, χώρος και χρόνος μάθησης και στη δεύτερη ενότητα τέσσερα σχολικά «παραδείγματα»: το ακαδημαϊκό-σχολαστικό, το συμπεριφοριστικό της κοινωνικής αποτελεσματικότητας, το παιδοκεντρικό εποικοδομητικό και το αναδομιστικό κριτικο-χειραφετητικό, με εστίαση στα μοντέλα και στην ιδεολογία των προγραμμάτων σπουδών και των άλλων παιδαγωγικών πόρων (βιβλίων, εκπαιδευτικού υλικού κ.λπ.), καθώς στις παιδαγωγικές πρακτικές (μεθόδευση και αξιολόγηση της εκπαιδευτικής διαδικασίας κ.λπ.) που το καθένα από αυτά προτείνει. Το μάθημα συμπεριλαμβάνει και Πρακτική Άσκηση σαράντα οκτώ ωρών σε σχολείο (μόνον για τους φοιτητές και τις φοιτήτριες του Τμήματος Φιλοσοφίας και Παιδαγωγικής).