Το παρόν μάθημα προσφέρει μια επισκόπηση της Ιστορίας, θεματολογίας και μεθοδολογίας της Βυζαντινής Μουσικολογίας. Πιο συγκεκριμένα, το περιεχόμενο του παρόντος μαθήματος αφορά τις εξής κεντρικές ενότητες: 1. Προσδιορισμοί - θέματα ορολογίας των Βυζαντινών Μουσικών Σπουδών. 2. Πηγές για τη μελέτη της Βυζαντινής Μουσικής και τρόποι αναζήτησής τους. 3. Επισκόπηση της ιστορικής εξελικτικής πορείας των Βυζαντινών Μουσικών Σπουδών, ξεκινώντας από τα βυζαντινά χρόνια και συνεχίζοντας μέχρι σήμερα. Αναφέρονται περίοδοι εξέλιξης, πρόσωπα, έργα, φορείς που θεμελίωσαν, ανέπτυξαν και προάγουν τις σπουδές πάνω στην εκκλησιαστική και κοσμική μουσική του Βυζαντίου, των μεταβυζαντινών και νεότερων χρόνων. Γίνεται προσεκτική ανάγνωση, αποδελτίωση και σχολιασμός αντιπροσωπευτικών κειμένων διάφορων Ελλήνων και ξένων μελετητών, με την ανάδειξη και κατανόηση των κύριων προβληματισμών της Βυζαντινής Μουσικολογίας. 4. Συστηματική θεώρηση των Βυζαντινών Μουσικών Σπουδών: επιστημολογικά μοντέλα υποδιαίρεσης, προσδιορισμός και περιγραφή κλάδων, θεματικών ενοτήτων και πεδίων έρευνας: επιστημολογικά ζητήματα, συστηματοποιήσεις, μεθοδολογίες, αντιπροσωπευτικά παραδείγματα. 5. Instrumenta studiorum: εργαλεία έρευνας στους διάφορους τομείς των Βυζαντινών Μουσικών Σπουδών. 6. Στρατηγικές συγγραφής επιστημονικών εργασιών στη Βυζαντινή Μουσικολογία, από την εύρεση θέματος μέχρι την ολοκλήρωση του κειμένου. Το μάθημα εμπεριέχει ποικίλες ασκήσεις ανάγνωσης, ακρόασης, αποδελτίωσης, κριτικού σχολιασμού, ανεύρεσης πηγών και δευτερογενούς βιβλιογραφίας και συγγραφής μικρής έκτασης επιστημονικών δοκιμιών.

Το παρόν μάθημα προσφέρει μια στοχευμένη εισαγωγή στον κόσμο της βυζαντινής μουσικής παλαιογραφίας, σε συνδυασμό με την μουσικολογική ανάλυση επιλεγμένων αντιπροσωπευτικών κομματιών της βυζαντινής και μεταβυζαντινής εποχής. Οι δύο άξονες του μαθήματος, παλαιογραφία και μουσικολογική ανάλυση, αναπτύσσονται ως εξής κατά τη διάρκεια του εξαμήνου: 1. Παλαιογραφία ελληνικής γλώσσας - μια γενική θεώρηση και παραδείγματα ανάγνωσης 2. Παλαιογραφία ελληνικής μουσικής: η πρώτη χιλιετία: αρχαιοελληνική, πρωτοβυζαντινές και εκφωνητική σημειογραφία: βασικά θεωρητικά στοιχεία και παραδείγματα 3. Παλαιοβυζαντινή σημειογραφία και αρχή του μουσικοθεωρητικού στοχασμού γύρω από την Ψαλτική Τέχνη. Μελωδήματα στη θεωρία και στην πράξη. 4. Μεσοβυζαντινή σημειογραφία: Θεωρητικά συγγράμματα, πίνακες σημαδιών, οκταηχία στο Παλαιό σύστημα και τα σχετικά διαγράμματα, θέσεις και χειρονομία με τα αντίστοιχα διδακτικά ποιήματα (Μέγα Ίσον Αγίου Ιωάννου του Κουκουζέλη κ.ά.). Τρόποι μεταφοράς στο πεντάγραμμο για την Παλαιά Μέθοδο. 5. Εξήγησις και μέλος: δύο κεντρικές, αλληλένδητες έννοιες. Προβληματισμοί, μεθοδολογία, μέθοδοι μεταγραφής στο πεντάγραμμο. 6. Είδη αναλύσεων στη Βυζαντινή Μουσικολογία: μια ανοιχτή τυπολογία και παραδείγματα. Μεταισθητική της Βυζαντινής Μουσικής. Μ1 - Δελτίο Περιγραφής Μαθήματος 6 7. Παλαιογραφία και μουσικολογική ανάλυση: μελέτες ύμνων και τροπαρίων διάφορων ιστορικών περιόδων, στην παλαιά και τη νέα γραφή: παλαιογραφικές αναζητήσεις, μουσικολογικές αναλύσεις και ερμηνευτικές προσεγγίσεις μελών του ειρμολογικού, στιχηραρικού και παπαδικού γένους. Το μάθημα εμπεριέχει ποικίλες ασκήσεις μεταγραφής, ανάλυσης και ψαλμώδησης από χειρόγραφα και παλαίτυπα βυζαντινής μουσικής.