Καμιά καλλιτεχνική δραστηριότητα δεν λαμβάνει χώρα εν κενώ. Η παραγωγή της τέχνης απαντά σε συγκεκριμένα κοινωνικοπολιτικά ερεθίσματα, ενώ και η πρόσληψή της έχει πολύ συγκεκριμένους κοινωνικούς και πολιτικούς όρους δυνατότητας. Ακόμα κι όταν αυτή η διαλεκτική ανάμεσα στο έργο τέχνης και τα ευρύτερα διακυβεύματα δεν είναι άμεσα ορατή –συχνά ούτε στον θεατή, αλλά ούτε και στον ίδιο τον καλλιτέχνη– αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υφίσταται ως τέτοια. Εξάλλου, η διαπλοκή τέχνης και πολιτικής σημάδεψε τις καλλιτεχνικές πρωτοπορίες στη νεωτερικότητα. Αλλά και αντίστροφα: η πολιτική κυριαρχία δεν εγκατέλειψε ποτέ την προσδοκία ελέγχου των καλλιτεχνικού πεδίου, άλλοτε λογοκρίνοντας (ρητά είτε και υπόρρητα) και άλλοτε ενθαρρύνοντας διαφορετικά είδη «στρατευμένης τέχνης». Στον απόηχο της αμφίρροπης αυτής σχέσης, η σύγχρονη πολιτική θεωρία και φιλοσοφία επιστρέφει σήμερα να αποτιμήσει εκ νέου το ριζοσπαστικό δυναμικό των καλλιτεχνικών πρακτικών. Στο πλαίσιο του μαθήματος θα δοθεί ιδιαίτερο βάρος στις εξής θεματικές: α) καλλιτεχνικές πρωτοπορίες και κοινωνική αλλαγή, β) όψεις λογοκρισίας και αντίστασης, γ) σύγχρονες αναζητήσεις στο πεδίο των κριτικών καλλιτεχνικών πρακτικών, δ) τέχνη και δημοκρατία. Στο επίκεντρο της συζήτησης θα τεθούν πρωτίστως εικαστικές παρεμβάσεις, αλλά και παραδείγματα από τη λογοτεχνία, το θέατρο και τον κινηματογράφο. Θα προσκληθούν ομιλητές από τους καλλιτεχνικούς θεσμούς της πόλης και θα διοργανωθούν επισκέψεις σε μουσεία και προβολές. 

Εξετάζεται η εξέλιξη των ελληνικών ΜΜΕ και της ελληνικής δημοσιογραφίας με έμφαση την περίοδο 1990 έως σήμερα. Αναλύεται, επίσης, η διαμόρφωση της δημοσιογραφίας και του δημοσιογραφικού επαγγέλματος στη χώρα καθώς επίσης και οι σχέσεις πολιτικής και ΜΜΕ. Η διαδικασία απορρύθμισης, του ραδιοτηλεοπτικού υποσυστήματος, καθώς επίσης και τα αίτια και οι επιπτώσεις αποτελούν μέρος του μαθήματος. Ταυτοχρόνως εξετάζεται η κυκλοφορία και αναγνωσιμότητα των πανελλαδικών εφημερίδων, η τηλεθέαση και η ακροαματικότητα της τηλεόρασης και του ραδιοφώνου. Ειδική αναφορά γίνεται στο ιδιοκτησιακό καθεστώς των ελληνικών ΜΜΕ και στους θεσμούς εποπτείας. Τέλος η μελέτη των περιφερειακών ΜΜΕ αποτελεί επίσης μια σημαντική ενότητα στο βαθμό που αυτά έχουν πλέον ένα αυξημένο ρόλο στο ευρύτερο σύστημα των Μέσων ενημέρωσης στην Ελλάδα. 

Το μάθημα μελετά την ανάπτυξη και τις λειτουργίες των πολιτικών κομμάτων στην μεταδικτατορική Ελλάδα. Στο πλαίσιο αυτό διερευνώνται οι οργανωτικές, πολιτικές και ιδεολογικές πλευρές του ελληνικού κομματικού συστήματος, ειδικότερα η διαδικασία θεσμοποίησης του κοινωνικού ριζοσπαστισμού και, στο πλαίσιο αυτό, η δημιουργία και ανάπτυξη του ΠΑΣΟΚ

Το μάθημα καλύπτει την πορεία του Κυπριακού ζητήματος από τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου μέχρι την απόρριψη του Σχεδίου Annan. Όντας ένα από τα πιο μακροχρόνια σύγχρονα διεθνή προβλήματα με αλλεπάλληλες διακυμάνσεις, το Κυπριακό προσφέρεται για τη μελέτη σημαντικών πτυχών της πρόσφατης πολιτικής και διπλωματικής ιστορίας. Οι φοιτητές εισάγονται στη γένεση του ζητήματος – συνυφασμένη με τις εξελίξεις του Ανατολικού Ζητήματος και την άνοδο του εθνικισμού στη Βαλκανική και την Ανατολική Μεσόγειο. Εν συνεχεία, το Κυπριακό εξετάζεται ως σύγκρουση ανταγωνιστικών εθνικισμών, ως διεθνές πρόβλημα στο πλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου και της μεταψυχροπολεμικής εποχής, ως κομβικό ζήτημα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής και των ελληνοτουρκικών σχέσεων, αλλά και ως πεδίο δοκιμών για μεθόδους επίλυσης ή διαχείρισης εθνοτικών και διεθνών συγκρούσεων.

Το μάθημα αυτό εξετάζει το πολιτικό και θεσμικό πλαίσιο και τον τρόπο λειτουργίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ασχολείται ιδιαίτερα με το διφυή χαρακτήρα της Ένωσης, αφενός ως διεθνούς οργανισμού και, ταυτόχρονα, ως κράτους εν τω γίγνεσθαι, και μελετά τις αντικρουόμενες δυνάμεις που διαμορφώνουν το σημερινό πολιτικό και θεσμικό σκηνικό της. Πιο συγκεκριμένα, το μάθημα αναλύει τον ρόλο των βασικών θεσμικών οργάνων της Ένωσης, δίνοντας έμφαση στην αλληλεπίδραση των θεσμών μεταξύ τους, στις εξωτερικές παρεμβάσεις άλλων φορέων και στις σχέσεις ανάμεσα στα κράτη μέλη και την Ένωση. Στο πλαίσιο αυτό, παρουσιάζονται και συζητώνται οι αρμοδιότητες των βασικών θεσμικών οργάνων της Ένωσης (Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Συμβούλιο Υπουργών, Επιτροπή, Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και Δικαστήριο της Ένωσης), η αλληλεπίδραση των θεσμών μεταξύ τους, οι εξωτερικές παρεμβάσεις άλλων φορέων και οι σχέσεις ανάμεσα στα κράτη μέλη και την Ένωση. Κεντρικός στόχος του μαθήματος είναι να αναλυθεί η δυναμική της ενοποίησης τόσο στο σημερινό πλαίσιο όσο και διαχρονικά. Με άλλα λόγια, το ζητούμενο είναι να γίνει κατανοητό κατά πόσον το θεσμικό μόρφωμα που έχει δημιουργηθεί συνιστά όντως ένα ομοιογενές πολιτικό σύστημα, να συναχθούν συμπεράσματα ως προς τη δομή και τις λειτουργίες του, αλλά και να διαγραφεί η μελλοντική του εξέλιξή. Η προσέγγιση αυτή επιτρέπει να συγκρίνουμε τα κύρια χαρακτηριστικά του πολιτικού συστήματος της Ε.Ε. με τα αντίστοιχα των εθνικών πολιτικών συστημάτων, να επισημάνουμε και να συζητήσουμε τις όποιες ιδιαιτερότητες και διαφοροποιήσεις και τελικά να προχωρήσουμε ευκολότερα στην κατανόηση του ιδιαίτερου αυτού μορφώματος που είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση. 

Ο 20ος αιώνας ήταν ο αιώνας των προσφύγων. Πολιτικοί πρόσφυγες υπήρχαν πάντα. Στην πραγματικότητα, οι αριστοκράτες που έφυγαν στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης αποκαλούνταν "μετανάστες". Ωστόσο η ανάδυση των εθνικών κρατών τον 19ο αιώνα, οδήγησε σε νέους αποκλεισμούς και διακρίσεις. Οι πολίτες των πολυπολιτισμικών αυτοκρατοριών, αν στο πλαίσιο του εθνικού κράτους, είχαν τη «λάθος» θρησκευτικές πεποιθήσεις, τη «λανθασμένη» πολιτιστική κληρονομιά, τη «λάθος» ιδεολογία - με λίγα λόγια, όποιος δεν ανήκε στο σύνολο - είτε εκδιώχθηκαν βίαια είτε έπεσαν θύματα εθνοκάθαρσης. Το μάθημα ξεκινάει με την ιστορία των μεταναστών και των προσφύγων τον 19ο αιώνα: Τότε Εβραίοι της Ρωσίας και άλλων περιοχών, Ιρλανδοί, Ιταλοί, Έλληνες και άλλοι εγκατέλειψαν τις εστίες τους, για να αναζητήσουν μια καλύτερη τύχη στις ΗΠΑ και αλλού. Στη συνέχεια θα στραφούμε στον 20ό αιώνα, στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στη Μικρασιατική Καταστροφή, στο Ολοκαύτωμα ως παραδειγματική στιγμή μετακίνησης πληθυσμών και στην υιοθέτηση εθνικών και διεθνών νομοθεσιών για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το μάθημα ολοκληρώνεται με το σύγχρονο προσφυγικό και μεταναστευτικό ζήτημα σε ολόκληρο τον κόσμο και ιδιαίτερα στην τρέχουσα «ευρωπαϊκή κρίση των προσφύγων». Στη διάρκεια του μαθήματος θα συζητήσουμε για τις σχετικές νομοθεσίες, την οργάνωση αρωγής και αποκατάστασης προς αυτούς σε εθνικό και διεθνές επίπεδο αλλά και τις καθημερινές εμπειρίες των μεταναστών, το ταξίδι τους, την άφιξη στον προορισμό τους.

Εαρινό Μάθημα Γενικής Επιλογής

Το μάθημα διερευνά διαφορετικές θεωρήσεις της ελευθερίας στη φιλοσοφία του Μαρξ, του κλασσικού και νεότερου φιλελευθερισμού (Ι. Καντ, Τζ. Σ. Μιλλ, Α. Μπερλίν), στη νεότερη κριτική σκέψη (Κ. Καστοριάδης, Μ. Φουκώ) και στη σύγχρονη θεωρία των κινημάτων (Μ. Χαρντ και Α. Νέγκρι, Ρ. Ντέη, Σ. Νιούμαν). Διακρίνει τρεις, κυρίως, διαφορετικές προσεγγίσεις. Η πρώτη αποδέχεται την ύπαρξη μιας πάγιας ανθρώπινης φύσης και αντικειμενικών, οικουμενικών αληθειών στην επιστήμη, την ηθική, την πολιτική και την ιστορία. Η αντίληψή της για την ελευθερία βασίζεται σε αυτές τις αλήθειες. Η δεύτερη προσέγγιση υποστηρίζει την αρνητική ελευθερία του υποκειμένου να δρα όπως αυτό θέλει, χωρίς να εμποδίζεται από εξωτερικούς φραγμούς, και η τρίτη προσέγγιση αντιλαμβάνεται την ελευθερία ως δυνατότητα αμφισβήτησης των καθιερωμένων αληθειών και ως πράξη αναστοχαστικής δημιουργίας του εαυτού και της κοινωνίας. Θα εξεταστούν οι επιστημολογικές, κοινωνικές και άλλες προϋποθέσεις αυτών των ερμηνειών της ελευθερίας και θα συζητηθούν οι πολιτικές τους συνέπειες για τη σύγχρονη σκέψη και πράξη της ελευθερίας.

Εξαγωγή στατιστικών συμπερασμάτων από ομαδοποιημένα δεδομένα. Το πρόβλημα της οικολογικής ανάλυσης. Προετοιμασία δεδομένων για οικολογική ανάλυση. Επιλογή στατιστικής και χωρικής μονάδας. Τεχνικές και μέθοδοι οικολογικής ανάλυσης (ecological inference) σε πίνακες 2x2. Μέθοδος των φραγμάτων. Μέθοδοι παλινδρόμησης. Μέθοδος του King και άλλες συναφείς τεχνικές. Εισαγωγή στο λογισμικό Ezi. Αντιμετώπιση του προβλήματος της οικολογικής ανάλυσης σε πίνακες RxC. Εισαγωγή στο λογισμικό Mapinfo. Θεματικοί χάρτες. Αποτύπωση εκτιμήσεων σε χάρτη και ανάλυση κατά συστάδες (cluster analysis). Αναζήτηση πηγών και βιβλιογραφίας. Χρήση των εργαλείων Scopus και Refworks. Δημοσίευση αποτελεσμάτων.

Οι φοιτητές που επιθυμούν να δηλώσουν το μάθημα θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους τα παρακάτω:

1. Στο μάθημα αναπτύσσονται ποσοτικές μέθοδοι στις πολιτικές επιστήμες και χρησιμοποιούνται στοιχεία που έχουν διδαχθεί στα μαθήματα: «Μαθηματικά στις πολιτικές επιστήμες: εισαγωγή», «Κοινωνική Στατιστική», και «Ποσοτικές μέθοδοι ανάλυσης στις κοινωνικές επιστήμες». Οι φοιτητές που επιθυμούν να παρακολουθήσουν το μάθημα οφείλουν να έχουν κατανοήσει σε ικανοποιητικό βαθμό την ύλη των παραπάνω μαθημάτων.
2. Το μάθημα απαιτεί απασχόληση σε Η/Υ. Η ικανοποιητική γνώση διαχείρισης αρχείων (αποθήκευση, μεταφορά κ.λπ.), χρήσης λογισμικού επεξεργασίας κειμένου (π.χ. Word) και λογιστικών φύλλων (π.χ. Excel), καθώς και η επιθυμία για την εκμάθηση νέων εργαλείων λογισμικού κρίνεται απαραίτητη.
3. Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές θα παραδώσουν "δημοσιεύσιμη" εργασία - μελέτη περίπτωσης στην οποία θα αναλύεται μία εκλογική ενότητα.

Βιβλιογραφία

Achen, C. H., & Shively, W. P. (1995). Cross-level inference. Chicago ; London: University of Chicago Press.

King, G. (1997). A solution to the ecological inference problem : Reconstructing individual behavior from aggregate data. Princeton, N.J.: Princeton University Press.

King, G., Tanner, M. A., & Rosen, O. (2004). Ecological inference : New methodological strategies. Cambridge ; New York: Cambridge University Press.

Χατζηπαντελής, Θ, & Ανδρεάδης, Ι. (2005). Μαθηματικά στις Πολιτικές Επιστήμες. Θεσσαλονίκη: Εκδόσεις Ζήτη.

Το μάθημα αυτό είναι μάθημα επιλογής του εαρινού εξαμήνου και παραδίδεται και εξετάζεται στα αγγλικά για φοιτητές του Τμήματος, φοιτητές άλλων τμημάτων του Α.Π.Θ. και φοιτητές που βρίσκονται σε προγράμματα ανταλλαγής ERASMUS. Ασχολείται με την ανάλυση του θεσμικού πλαισίου και του πλαισίου διαμόρφωσης πολιτικών στην σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση. Ιδιαίτερα ασχολείται με την αλληλεπίδραση και αμοιβαία διασύνδεση ανάμεσα στα διάφορα θεσμικά όργανα της Ένωσης αλλά και στη δυναμική που αναπτύσσεται ανάμεσα στην Ένωση και τα κράτη μέλη, στην Ένωση και το εξωτερικό της περιβάλλον, καθώς και ανάμεσα στη διακυβερνητική και την υπερεθνική διάσταση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Εξετάζει κατά πόσον μπορούμε να μιλούμε για ένα διακριτό ενωσιακό πολιτικό σύστημα – ιδίως μετά την θέση σε ισχύ της Συνθήκης της Λισσαβώνας - και αναλύει τα κύρια χαρακτηριστικά του. Επιπλέον εστιάζει σε ορισμένα ζητήματα που κυριαρχούν σήμερα στη συζήτηση στο εσωτερικό της Ένωσης: το μέλλον της ευρωπαϊκής ενοποίησης υπό το φως της πρόσφατης "τριπλής κρίσης" (Ευρωζώνη, Brexit, μετασναστευτικό), τα γεωγραφικά και πολιτικά όρια της Ένωσης, την έννοια και τα χαρακτηριστικά της πολυεπίπεδης διακυβέρνησης, καθώς και το ζήτημα της λαϊκής νομιμοποίησης και της Ευρωπαϊκής ταυτότητας. Το μάθημα παρέχεται υπό μορφή θεματικών σεμιναρίων. Οι φοιτητές οφείλουν να προετοιμάζονται εκ των προτέρων για το μάθημα. Το μάθημα απαιτεί ισχυρό στοιχείο συμμετοχής των φοιτητών οι οποίοι οφείλουν να μετέχουν στη συζήτηση, να ετοιμάζουν εργασίες και να καθοδηγούν την πορεία του μαθήματος. Η συμμετοχή είναι υποχρεωτική και η τελική βαθμολογία αποτελεί συνδυασμό της παρουσίας, συμμετοχής, παρουσίασης εργασιών και της τελικής εξέτασης.

Πρόκειται για μάθημα επιλογής που παραδίδεται στην αγγλική γλώσσα για τους φοιτητές του Τμήματος καθώς και για τους φοιτητές υπό το πρόγραμμα ΕRASMUS (τόσο του τμήματος Πολιτικών Επιστημών όσο και όλων των άλλων τμημάτων του ΑΠΘ). Είναι μάθημα γενικής επιλογής που απευθύνεται σε όλα τα εξάμηνα εκτός από το Α' και Β' για τους φοιτητές του τμήματος των Πολιτικών Επιστημών.Βασικός στόχος του μαθήματος είναι αυτός της απόκτησης γνώσεων αναφορικά με το ελληνικό πολιτικό και κομματικό σύστημα.Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος, οι φοιτητές/τριες Erasmus θα έχουν αποκτήσει μια σφαιρική εικόνα του ελληνικού πολιτικού και εκλογικού συστήματος με έμφαση από το 1974 μέχρι και τις μέρες μας. Θα διαθέτουν την ικανότητα να μελετήσουν τις κοινωνικοοικονομικές και πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα υπό το πρίσμα και μιας συγκριτικής ανάλυσης. 

The course is in English, partly in order to offer courses to Erasmus student, and teaches political developments in the Balkans from the early 19th century to the present.

Το μάθημα είναι ένα πειραματικό μάθημα που παρέχεται στην αγγλική γλώσσα. Προσφέρεται από το Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ και είναι ανοικτό σε φοιτητές ανταλλαγής του πανεπιστημίου (με το πρόγραμμα Erasmus+) αλλά και σε φοιτητές του Τμήματος ή του ΑΠΘ που ενδιαφέρονται για την συγκριτική μελέτη των πολιτικών συστημάτων της Νότιας Ευρώπης. Παρέχει 4 ECTS. Σκοπός του μαθήματος είναι να παράσχει, γνωσιακά και μεθοδολογικά, υλικό για σύγκριση μεταξύ των πολιτικών και κοινωνικών συστημάτων της Νότιας Ευρώπης. Περιλαμβάνει διαλέξεις προσκεκλημένων ομιλητών για τα πολιτικά συστήματα των επί μέρους χωρών (Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Ελλάδα και Κύπρος) και κατόπιν εισηγήσεις συγκριτικού χαρακτήρα για σημαντικούς τομείς των πολιτικών συστημάτων (οικονομία, κοινωνία, σχέσεις με την ΕΕ, επιπτώσεις της κρίσης και κοινωνικά κινήματα) ενώ εξετάζει και ιδιαίτερες επιπτώσεις (διαρραγή ή αδυναμία της πολιτικής κοινότητας, όπως συμβαίνει με τις περιπτώσεις της Καταλωνίας και της Νότιας Ιταλίας).

The objective of this course is to discuss the questions pertaining to the concepts of solidarity and cohesion – two of the fundamental values of the European Union. Lectures start with a conceptual discussion focusing on the linkages between solidarity and cohesion. Secondly, the concepts of development, territorial inequalities and regional policy are examined and interpreted, the relationship between cohesion and economic integration are explored, the current socio-economic disparities in the territory of the ΕU are outlined, and the division of labour between the EU and the member states for the promotion of cohesion is sketched. A substantial part of the course is then dedicated to the analysis of the history, logic, principles and institutional framework of cohesion policy – a complex and ambitious European policy widely viewed as the main “EU solidarity tool”. The course concludes with a discussion of the Recovery and Resilience Facility (RRF), – a new, unprecedented, and temporary recovery instrument which aims at promoting the Union’s cohesion, making European economies and societies more sustainable, resilient and better prepared for the challenges and opportunities of the green and digital transitions.
.
COURSE MODULES
1. Key concepts
2. Territorial disparities in the EU
3. Economic integration and territorial disparities
4. Objectives, methods and instruments of regional policy
5. The EU cohesion policy – a historical overview
6. The institutional dimension of cohesion policy
7. The implementation of cohesion policy in the EU member states
8. The establishment of the Recovery and Resilience Facility (RRF)
9. The adoption and the implementation of National Recovery and Resilience Plans