Στο πλαίσιο του μαθήματος επιχειρείται η εξέταση: 

α)του τρόπου με τον οποίο δομήθηκε το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα,

β)της διαμόρφωσης του θεσμικού πλαισίου της εκπαίδευσης στο ελληνικό κράτος από την ίδρυσή του έως σήμερα, γ)των βασικών μεταρρυθμιστικών και αντιμεταρρυθμιστικών σταθμών στην ιστορία της Νεοελληνικής Εκπαίδευσης

Σκοπός του μαθήματος είναι η επισκόπηση της εξέλιξης της νεοελληνικής λογοτεχνίας κυρίως από τη δημιουργία του ελληνικού κράτους έως σήμερα. Δεν επιδιώκει τη μετάδοση στεγνών πληροφοριών για έργα ή συγγραφείς αλλά τη συνειδητοποίηση των ιστορικών, κοινωνικών και πολιτισμικών παραγόντων που επηρεάζουν τις αλλαγές αλλά και τις συνέχειες στην εξέλιξη της νεοελληνικής λογοτεχνίας. Επίσης, επιδιώκεται οι φοιτητές να εξοικειωθούν με γραμματολογικές έννοιες όπως λογοτεχνική γενιά και σχολή, λογοτεχνικό κίνημα, λογοτεχνική επίδραση, λογοτεχνικός κανόνας και να ασκηθούν στη χρήση και αξιοποίηση γραμματολογικών εργαλείων όπως οι Ιστορίες της Νεοελληνικής λογοτεχνίας και οι ανθολογίες. Ειδικότερα, έμφαση θα δοθεί στα κριτήρια και τις αισθητικές αξίες στις οποίες βασίστηκε η συγκρότηση του δημοτικιστικού λογοτεχνικού κανόνα και στις αμφισβητήσεις και ανανεώσεις του από τις επόμενες γενιές. Εκτός από τη διάλεξη της διδάσκουσας, οι φοιτητές θα μπορούν να αναλάβουν σε ομάδες τη μελέτη, από γραμματολογική σκοπιά, συγκεκριμένων συγγραφέων ή έργων και να τους παρουσιάσουν στην τάξη.

Διερεύνηση των διαδικασιών συγκρότησης των έμφυλων ταυτοτήτων. Ευαισθητοποίηση στη χρήση αντισεξιστικής γλώσσας και πρακτικών καθώς και ανάπτυξη ικανοτήτων εντοπισμού των έμφυλων ασυμμετριών και διακρίσεων στο χώρο της εκπαίδευσης.

Ακόμα κι όταν δεν βλέπουμε το σχολείο - ως το ποιο γνωστό παράδειγμα μιας οργανωμένης εκπαιδευτικής πρακτικής - απλά ως μια αμιγώς θετική δημόσια υπηρεσία (ή "λειτούργημα") που απλά παρέχει το "αγαθό της εκπαίδευσης", καταλήγουμε συνήθως να προσεγγίζουμε το σχολείο ως ένα «μηχανισμό» ή ως ένα «σύστημα» το οποίο επιτελεί μια σειρά από αντιφατικές λειτουργίες στην κοινωνία. Η προσέγγιση αυτή στηρίζεται αλλά και στηρίζει αναπόφευκτα μια τεχνοκρατική αντίληψη η οποία, παρ' όλες τις δηλώσεις περί ουδετερότητάς της, δεν μπορεί παρά να βλέπει τα ζητήματα του σχολείου μέσα από μια μονομερή γραφειοκρατική οπτική. Στο μάθημα αυτό θα διευρύνουμε την οπτική μας και θα προσεγγίσουμε το σχολείο ως ένα ζωντανό κοινωνικό χώρο μέσα στον οποίο δρουν, εργάζονται και επομένως δημιουργούν και δημιουργούνται μια σειρά από διαφορετικά υποκείμενα.

Psych-School-Hand-Out 2020.pdfPsych-School-Hand-Out 2020.pdf

Διερεύνυση της σχέσης φύλου και εκπαίδευσης, δηλ. πως δομείται και εκφράζεται το φύλο στο εκπαιδευτικό σύστημα.

Στα πλαίσια του μαθήματος επιχειρείται, καταρχήν, η διαπραγμάτευση του όρου «Κοινωνικός Αποκλεισμός» και η εκτενής ανάλυση και κατανόηση του αντίστοιχου κοινωνικού φαινομένου. Στη συνέχεια αναδεικνύονται τα βασικά χαρακτηριστικά του, που τον καθιστούν κοινωνικό πρόβλημα και αναζητούνται οι αιτίες παραγωγής, συντήρησης και αναπαραγωγής του. Περιγράφονται τα πεδία στα οποία αναπτύσσεται (επιστήμη, πολιτική, ΜΜΕ), οι τεχνικές και τα μέσα με τα οποία συντηρείται (αποσιωπήσεις, διαστρεβλώσεις, επιλεκτικές αναφορές, γενικότερα ρατσιστικά στερεότυπα και προκαταλήψεις), η ιδεολογία στη βάση της οποίας εκλογικεύεται και νομιμοποιείται, ενώ παράλληλα αναδεικνύεται η μορφή κοινωνικοοικονομικής συγκρότησης στα πλαίσια της οποίας ενσαρκώνεται.

Το μάθημα αποτελεί εισαγωγή στα βασικά ερευνητικά ζητήματα και στις κύριες θεωρίες της Κοινωνιολογίας της Εκπαίδευσης. Έμφαση δίνεται στην εξέταση της θέσης της εκπαίδευσης στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα, στην ανίχνευση της σχέσης του σχολείου με τις διαδικασίες αναπαραγωγής και αλλαγής της κοινωνίας.

Εξετάζεται η Κριτική Παιδαγωγική ως ρεύμα στο πεδίο των παιδαγωγικών ιδεών, όπως αναπτύχθηκε στις Η.Π.Α. και στον κόσμο, από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 και εξής, αντλώντας από τη σκέψη του Μαρξ και του Γκράμσι, από τις αναλύσεις της σχολής της Φρανκφούρτης, από τους Γάλλους κοινωνιολόγους της εκπαίδευσης Bourdieu & Passeron, από τον Althusser και τον Foucault και μελετώντας τους μηχανισμούς κοινωνικής και πολιτισμικής αναπαραγωγής, την αντίσταση των μαθητών/τριών και των εκπαιδευτικών μέσα στο σχολείο και στη σχολική τάξη, καθώς και τους τρόπους ενδυνάμωσής τους στην κατεύθυνση της κριτικής συνειδητοποίησης και της ατομικής και κοινωνικής χειραφέτησής τους.

Το μάθημα διερευνά ζητήματα που αφορούν στον τρόπο με τον οποίο οι βασικές αρχές και θέσεις της παιδαγωγικής του Κριτικού Γραμματισμού μπορούν να αξιοποιηθούν στη διδασκαλία της γλώσσας και στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο συμβάλλουν στην καλλιέργεια κεντρικών πτυχών και διαστάσεων του σχολικού γραμματισμού. Στο θεωρητικό επίπεδο, το μάθημα επιδιώκει να εξοικειώσει τους φοιτητές και τις φοιτήτριες με μια σύνθετη, ιδεολογικά προσανατολισμένη προσέγγιση της γλώσσας  και του ρόλου των γλωσσικών στοιχείων στη δόμηση, ενίσχυση ή αποδόμηση κυρίαρχων αναπαραστάσεων και οπτικών θέασης του κόσμου. Στο πρακτικό επίπεδο, επιδιώκει να παράσχει τα εργαλεία μέσα από τα οποία οι φοιτητές/τριες να μπορούν να αναγνώσουν τη σύνθετη μαθησιακή κοινότητα που οικοδομείται στις σχολικές τάξεις και να σχεδιάσουν πρακτικές διαλογικά προσανατολισμένες. 

Ο μεσοπόλεμος υπήρξε ίσως η πλέον καθοριστική για τον ελληνικό κοινωνικό σχηματισμό περίοδος της νεότερης ιστορίας του. Μια γενικευμένη κινητικότητα, ρήξεις και αλλαγές, κοινωνικές συγκρούσεις και πολιτειακές αναστατώσεις, κρίσεις και νεοπλασίες συνθέτουν ένα ιστορικό τοπίο στο οποίο η διαλεκτική του παλιού και του νέου, του μέσα και του έξω, της μορφής και του περιεχομένου δοκιμάζεται ποικιλότροπα. Ιδιαίτερα για την ελληνική λογοτεχνία η ίδια περίοδος είναι μια από τις πιο ανθηρές και γόνιμες και η λογοτεχνική παραγωγή της θα σφραγίσει με έναν καθοριστικό τρόπο όλη τη μετέπειτα εξέλιξη, ενώ ταυτόχρονα σημαντικές αλλαγές επισυμβαίνουν τόσο σε επίπεδο μορφών και θεματολογίας όσο και στην ίδια τη κοινωνική θέση και λειτουργία της λογοτεχνίας. Αυτά ακριβώς τα ζητήματα αποτελούν το αντικείμενο του μαθήματος. Η στοχοθεσία του δεν στρέφεται βέβαια στην κατεύθυνση μιας μηχανιστικής ανεύρεσης της αντανάκλασης ή των «ομολογιών» ανάμεσα στην κοινωνία και στη λογοτεχνία, αλλά στην προσπάθεια επαλήθευσης μιας ˗στο επίπεδο τουλάχιστον των διακηρύξεων˗ κοινά παραδεδεγμένης άποψης. Ότι δηλαδή η λογοτεχνία παρά το σχετικό βαθμό αυτονομίας της (ή μάλλον σωστότερα εξ αιτίας αυτού) αποτελεί μια κατεξοχήν κοινωνική πολιτισμική πρακτική. Ταυτόχρονα, με δεδομένο πως μεγάλο μέρος της λογοτεχνικής κληρονομιάς αυτής της περιόδου συνεχίζει, με διάφορες μορφές και για ποικίλους λόγους, να παραμένει ζωντανό μέχρι τις μέρες μας, θα αναζητήσουμε αυτές τις οφειλές του σήμερα στο χτες, θα πληρώσουμε δηλαδή με τον οβολό της ανάγνωσης και της μνήμης την οφειλή μας στα πορθμεία του λογοτεχνικού παρελθόντος μας.

Στο μάθημα θα παρουσιαστούν βασικές θεωρίες μάθησης των ενηλίκων, οι αρχές και τα χαρακτηριστικά, τα κίνητρα και τα εμπόδια στη μάθηση των ενηλίκων, η διερεύνηση επιμορφωτικών και εκπαιδευτικών αναγκών, οι σύγχρονες διδακτικές προσεγγίσεις και ο ρόλος του εκπαιδευτή ενηλίκων. Θα προσεγγιστεί διεξοδικά ο σχεδιασμός, η ανάπτυξη και η αξιολόγηση διδακτικής ενότητας ή/και προγράμματος εκπαίδευσης ενηλίκων (εκπαιδευτικός σκοπός και στόχοι- εκπαιδευτικές τεχνικές, εκπαιδευτικό υλικό, εποπτικά μέσα, εκπαιδευτικός χώρος: η σημασία και τα κριτήρια επιλογής τους) και και θα εφαρμοστεί στο πλαίσιο του μαθήματος μικροδιδασκαλία. Επιπλέον, θα δοθεί έμφαση στη δυναμική και τη διεργασία στην ομάδα των ενηλίκων και το ρόλο της επικοινωνίας σε αυτή ενώ θα επισημανθούν ζητήματα που αφορούν σε σχέσεις εξουσίας εντός και εκτός ομάδας, καθώς και στις δυνατότητες και τα όρια μετεξέλιξης και μετασχηματισμού μίας ομάδας. Τέλος, θα συζητηθούν διαστάσεις της εκπαίδευσης και υποστήριξης ενηλίκων ευπαθών κοινωνικά ομάδων και οι σύγχρονες μορφές εκπαίδευσης και μάθησης ενηλίκων.

Το μάθημα έχει στόχο να εισάγει τους φοιτητές στον τρόπο οργάνωσης και σχεδιασμού της εκπαιδευτικής έρευνας. Ειδική αναφορά θα γίνει (α) σε όλα τα ερευνητικά σχέδια των ποσοτικών και ποιοτικών μεθοδολογικών παραδόσεων και (β) στις τεχνικές συλλογής δεδομένων των ποσοτικών και ποιοτικών μεθόδων και στους αντίστοιχους τύπους δειγματοληψίας. Ως προς τις ποσοτικές μεθόδους θα εξετάσουμε τα πειραματικά ερευνητικά σχέδια, τα σχέδια διαχρονικής (longitudinal) έρευνας, το σχέδιο συγκριτικής έρευνας και το σχέδιο της περιγραφικής-διατοπικής έρευνας, ενώ ως προς τις ποιοτικές μεθόδους θα εξετάσουμε το ερευνητικό σχέδιο μελέτης περίπτωσης, το εθνογραφικό ερευνητικό σχέδιο, το ερευνητικό σχέδιο με βιογραφικές μεθόδους και το ερευνητικό σχέδιο με αφηγηματικές μεθόδους. Θα παρουσιαστούν κριτήρια ανάπτυξης ερευνητικών ερωτημάτων σχετικά με τα τρια είδη έρευνας, την βασική, την έρευνας αξιολόγησης και την έρευνα δράσης. Μέσα από πρακτικά παραδείγματα εκπαιδευτικών ερευνών, θα εστιάσουμε στον τρόπο δόμησης του ερωτηματολογίου (κλίμακες μέτρησης, λειτουργικοποίηση μεταβλητών) στα είδη των συνεντεύξεων (,δομημένη, ημι-δομημένη, βιογραφική, αφηγηματική) και σε ζητήματα εγκυρότητας και αξιοπιστίας.

Στο μάθημα γίνεται μια ενδελεχής εξέταση της έννοιας «μειονότητα» και της ύπαρξης και πραγματικότητας των μειονοτήτων σε τοπικό και διεθνές επίπεδο. Εξετάζεται η έννοια της πολυγλωσσίας στο πλαίσιο των κατευθύνσεων που ορίζονται από την ευρωπαϊκή ένωση και προβάλλεται η θετική επίδραση της πολυγλωσσίας και του πλουραλισμού των γλωσσών τόσο για την ατομική πρόοδο όσο και για την κοινωνική συνοχή και ειρηνική συνύπαρξη. Γίνεται κριτική αποτίμηση των πολιτικών που προτείνονται στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής ένωσης για τη διατήρηση και την προώθηση της πολυγλωσσίας. 

Η πολύπλευρη σχέση των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης με την Παιδαγωγική. Η θέση τους στην καθημερινότητα των μαθητών/τριών, η επιρροή στη ζωή τους, στη σχέση τους με το σχολείο, τη γνώση, την καλλιέργεια και με την εικόνα που διαμορφώνουν για τον εαυτό τους και τον κόσμο γύρω τους, καθώς και οι πιθανοί τρόποι αξιοποίησής τους στη σχολική τάξη και στη σχολική ζωή, στην κατεύθυνση του κριτικού γραμματισμού. Βασικές έννοιες που θα πραγματευτούν οι διαλέξεις είναι οι έννοιες ιδεολογία-κυρίαρχη ιδεολογία, ηγεμονία, κουλτούρα και μαζική κουλτούρα, κοινωνία του θεάματος, ο μύθος της αντικειμενικότητας, συμβολική εξουσία και συμβολική βία. Επίσης, κεντρικές θεματικές υπό διερεύνηση θα είναι  ΜΜΕ & Διαφήμιση, ΜΜΕ & Βία, ΜΜΕ & Σεξουαλικοποίηση της παιδικής ηλικίας, εκπαιδευτική τηλεόραση, κινηματογράφος και παιδική ηλικία.

Μορφές οικογενειακής οργάνωσης στον 21ο αιώνα. Παιδική ηλικία στις Ευρωπαικές οικογένειες. Γονεικότητα.Οικογενειακή ζωή σε πολυπολιτισμική Ευρώπη.Μονογονεικές οικογένειες. Επαναδημιουργημένες οικογένειες. Οικογένειες και κοινωνικός αποκλεισμός. Πολιτικές για την οικογένεια.

Στο θεωρητικό μέρος του μαθήματος, βασικός στόχος είναι να εδραιωθούν οι απαιτούμενες θεωρητικές μουσικές γνώσεις στους φοιτητές, ώστε να μπορούν να εκτελούν σε κάποιο μουσικό όργανο (π.χ. μεταλλόφωνο), με αυτονομία, διάφορα τραγούδια που τους χρειάζονται στην εργασία τους. Στο πρακτικό - εργαστηριακό μέρος του μαθήματος, βασικός στόχος είναι οι φοιτητές, βασισμένοι στην αντίστοιχη διδασκόμενη θεωρία, μέσω εξάσκησης να μπορούν να εκτελούν στο μεταλλόφωνο (ή άλλο όργανο) και να τραγουδούν σωστά (διαβάζοντας παρτιτούρα) μουσικά κομμάτια και κυρίως τραγούδια για παιδιά πρωτοσχολικής ηλικίας. 

Στο θεωρητικό μέρος του μαθήματος, βασικός στόχος είναι να εδραιωθούν οι απαιτούμενες γνώσεις στους φοιτητές, ώστε να συνειδητοποιήσουν καταρχήν τη σπουδαιότητα του τραγουδιού ως μέσου έκφρασης των παιδιών. Επίσης να μελετήσουν τους παράγοντες που συντελούν στην ορθή χρήση της φωνής και στη συνέχεια τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται στο τραγούδι και στη διδασκαλία του. Στο πρακτικό - εργαστηριακό μέρος του μαθήματος, βασικός στόχος είναι οι φοιτητές, βασισμένοι στην αντίστοιχη διδασκόμενη θεωρία, μέσω εξάσκησης να μπορούν να τραγουδούν σωστά (διαβάζοντας παρτιτούρα) τραγούδια για παιδιά, καθώς και να μπορούν να τα συνοδεύουν σε κάποιο μουσικό όργανο. Αναλυτικά: Εισαγωγή στις βασικές έννοιες της αρμονίας ώστε να είναι εφικτή η απλή αρμονική συνοδεία τραγουδιών. Ασκήσεις για τη μεταφορά μελωδίας τραγουδιού σε άλλη τονικότητα. Ρυθμική ανάγνωση δείχνοντας και το μέτρο με προκαθορισμένες κινήσεις του χεριού (μέτρημα). Ρυθμικό και μελωδικό Σολφέζ. Εργασία με τα φωνομιμικά σύμβολα της μεθόδου Kodaly ως εργαλείο επίτευξης τονικά σωστού τραγουδιού. Τρόποι εξάσκησης ώστε να τραγουδούν τα παιδιά σε σωστό τονικό ύψος και ρυθμικά σωστά. Ασκήσεις για χτίσιμο δεξιοτήτων στο τραγούδι με τη συνοδεία μεταλλόφωνου (ή άλλου οργάνου), ατομικά και σε ζευγάρια (ντουέτα), με παραδείγματα συγκεκριμένα τραγούδια για παιδιά. Χτίσιμο ρεπερτορίου παιδικών τραγουδιών. Εισαγωγή στη διδακτική του ατομικού και του ομαδικού τραγουδιού.

Μελέτη μιας μεγάλης γκάμας σημαντικών μεθόδων διδασκαλίας της μουσικής με έμφαση στα συστατικά στοιχεία και τους διδακτικούς στόχους σύμφωνα με τις διδακτικές προσεγγίσεις των Carl Orff, E. J. Dalcroze, και Z. Kodály. Αναλυτικά τα εργαλεία που χρησιμοποιεί ο παιδαγωγός κατά την εξάσκηση των μεθόδων αυτών, ανάλυση, εμπέδωση και χρησιμοποίησή τους από τους φοιτητές. Μελέτη του ισχύοντος αναλυτικού προγράμματος μουσικής πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Πλάνα μαθημάτων και διδακτικών σεναρίων σε συνδυασμό με μελέτη και παρουσίαση αντίστοιχων δραστηριοτήτων από τα διδακτικά εγχειρίδια μουσικής πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τρόποι Διδασκαλίας τραγουδιών. Στο εργαστηριακό μέρος του μαθήματος ασκήσεις και παιδικά τραγούδια αντίστοιχης δυσκολίας για φωνή και μεταλλόφωνο. Στη συνέχεια προσεγγίζονται οι ενορχηστρώσεις τραγουδιών για παιδιά σύμφωνα με την διδακτική προσέγγιση του C. Orff (με διάφορα κρουστά όργανα και με τη χρήση βοηθητικών μέσων: Ostinato, Bordun, Ρυθμικά-λεκτικά μοτίβα και επεξεργασία τους και συνοδεία και με ηχηρές κινήσεις). Χρήση τεχνικών για την εξέλιξη του τραγουδιού και του σολφέζ από τις διδακτικές προσεγγίσεις Kodály και Dalcroze. Πρακτική άσκηση σε τρόπους διδασκαλίας τραγουδιών για μαθητές πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Δημιουργία ρεπερτορίου ενορχηστρωμένων τραγουδιών.