Στο μάθημα εξετάζονται κεντρικά θέματα στο πεδίο της δίγλωσσης ανάπτυξης και εκπαίδευσης. Αρχικά, αναλύονται οι παράγοντες που επηρεάζουν τη δίγλωσση ανάπτυξη, όπως η ηλικία πρώτης έκθεσης, η ποσότητα και η ποιότητα των γλωσσικών εισαγόμενων, ο (δι)γραμματισμός κ.λπ.. Στη συνέχεια, παρουσιάζονται αναλυτικά οι βασικότερες θεωρητικές προσεγγίσεις στο χώρο της διγλωσσίας, ενώ παράλληλα οι θεωρίες αυτές αξιολογούνται με βάση πειραματικά δεδομένα με ιδιαίτερη έμφαση σε ερευνητικές μελέτες για την ελληνική γλώσσα. Στο πλαίσιο αυτό εξετάζεται η ανάπτυξη ποικίλων γλωσσικών φαινομένων σε δίγλωσσους ομιλητές, ενώ έμφαση θα δοθεί και σε σύγχρονες μελέτες που ελέγχουν τη γλωσσική επεξεργασία δίγλωσσων ομιλητών.

Σκοπός του σεμιναρίου είναι να εξετάσει βασικούς σταθμούς στον ελληνικό περιοδικό τύπο, στα λογοτεχνικά περιοδικά και στα περιοδικά λόγου και τέχνης, από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι τη μεταπολιτευτική περίοδο. Μέσω αυτής της διαδρομής, οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα παρακολουθήσουν την πορεία της νεοελληνικής λογοτεχνίας και της κριτικής και μέσω των εργασιών που θα αναλάβουν θα κληθούν να αναδείξουν τη συμβολή σημαντικών εντύπων τόσο στην ενθάρρυνση της λογοτεχνίας όσο και στην ώθηση της κριτικής.

Δεν χρειάζεται να επιμείνει κανείς ιδιαίτερα για να επισημάνει την πρωτοκαθεδρία της μυθιστορηματικής σύνθεσης στα χρόνια ειδικά της δεκαετίας του 1930. Η πολυδύναμη, καλειδοσκοπική, πολυπρόσωπη διάσταση του μυθιστορήματος που ζητά να διαβάσει διαφορετικά το παρελθόν αναμορφώνοντας την παράδοση και με διαφορετική σκευή να διαμορφώσει το μέλλον εμπλουτίζοντας με νέα χαρακτηριστικά το ήδη υπάρχον λογοτεχνικό καθεστώς θεωρήθηκε μια προνομιακή μορφή για να αποτυπώσει μια συγκαιρινή πολυεπίπεδη, πολυσύνθετη και κινητική εποχή, μια ταχέως αναπτυσσόμενη αστική κοινωνία με αντιφάσεις και συγκρούσεις στο εσωτερικό της. Η διαμορφωτική δύναμη του αστικού φαινομένου (το οποίο θεωρείται περισσότερο ολοκληρωμένο σε σχέση με τα θραύσματα της αστικής παρελθοντικής εμπειρίας), το ταξικό αστικό πρόσημο των προσώπων (συγγραφέων και ηρώων) και η προβολή της αντίστοιχης ιδεολογίας είναι σημαντικοί παράγοντες (προϋποθέσεις) που συντελούν στο χαρακτηρισμό ενός μυθιστορήματος ως αστικού στα μεσοπολεμικά χρόνια.

Με έμφαση στη θεωρία του επιστολικού είδους, κατηγορίας υβριδικής και προβληματικής στην κατάταξη των λογοτεχνικών ειδών, το σεμινάριο θα βασιστεί στη μελέτη ενός ευρύτερου σώματος κειμένων (19ος-20ός) που αφορούν την προσωπική αλληλογραφία μειζόνων λογοτεχνών. Εξερευνώντας την επιστολική πρακτική και τυπολογία, θα εστιάσουμε σε ζητήματα ταυτότητας και κατασκευής του εαυτού μέσα από τη λυτρωτική διαδικασία της γραφής και της αυτοανάλυσης.

Λογοτεχνία του ντοκουμέντου και λογοτεχνία της μαρτυρίας: Η διασταύρωση με την ιστορία Στο πλαίσιο του μαθήματος θα εξεταστούν δείγματα από την ευρωπαϊκή και ελληνική λογοτεχνία δύο συγγενών αλλά διακριτών ειδών που σκοπεύουν στην απόδοση της ιστορικής εμπειρίας, με τη μορφή είτε της δημοσιογραφικής (αντικειμενικής) καταγραφής είτε του προσωπικού (υποκειμενικού) βιώματος. Θα μας απασχολήσει η γενεαλογία τους, οι συγκλίσεις και αποκλίσεις τους, καθώς και τα εκφραστικά τους μέσα, με κυριότερη την επιλογή της «μη-μυθοπλαστικής αφήγησης» στον διάλογό τους με την ιστορία.

Ο Κ. Π. Καβάφης αναγνώστης

Το σεμινάριο παρακολουθεί την αναγνωστική πρακτική του Καβάφη, όπως αυτή εκφράζεται μέσα από τα ποιήματά του. Τα μαθήματα θα επικεντρώνονται σε συγκεκριμένα καβαφικά ποιήματα, τα οποία δείχνουν τον ουσιαστικό διακειμενικό διάλογό του με, για παράδειγμα, την Παλατινή Ανθολογία, τα ρητορικά κείμενα του Ιουλιανού, τον Φιλόστρατο, τον Δάντη, τον Shakespeare, τον Tennyson, τον Browning, τον Baudelaire κτλ. Η εκκίνηση από τα καβαφικά ποιήματα οδηγεί σε ιστορικά και λογοτεχνικά κείμενα της ελληνικής και της ευρωπαϊκής γραμματείας και στην προσέγγιση ζητημάτων διακειμενικών σχέσεων.