Υδρολογία του χειμαρρικού χώρου. Προσδιορισμός παραγόμενου όγκου υλικών και υποβάθμιση. Αρχές της υδρονομικής διευθέτησης. Διαδικασία επέμβασης και προληπτικά μέτρα για τη ρύθμιση των χειμαρρικών ιδιοτήτων των ρευμάτων και την αποτροπή των χειμαρρικών ζημιών. Ρύθμιση της ροής για την αποτροπή της πλημμυρογένεσης. Συστήματα, μελέτες, Αποδοτικότητα της υδρονομικής διευθέτησης. Σχέση μεταξύ δασικής βλάστησης και βροχής, χιονιού, εξατμισιδιαπνοής, νερού του εδάφους, απορροής, ποιότητας του νερού. Επίδραση της βλάστησης στον υδρολογικό κύκλο. Χειρισμός λεκανών απορροής. Αύξηση και διαχείριση υδάτινων πόρων.

Σύγχρονες μέθοδοι ίδρυσης δασών, Δασοκομικοί χειρισμοί κύριων δασοπονικών ειδών, Καλλιέργεια συστάδων και βιοτόπων, φυσική αναγέννηση δασών υπό το πρίσμα περιβαλλοντικών αλλαγών, αποκατάσταση υποβαθμισμένων δασών, δασοκομία μεσογειακού τύπου δασικών οικοσυστημάτων, μεταπυρικοί δασοκομικοί χειρισμοί και αποκατάσταση καμένων εκτάσεων, Οικολογία και χειρισμοί δασοορίων, δασικά φυτώρια και παραγωγή φυτευτικού υλικού υψηλών προδιαγραφών. Πρότυπες προσημάνσεις σε δάση κωνοφόρων, Πρότυπες προσημάνσεις σε δάση πλατυφύλλων, Επίλυση προβλημάτων της δασικής πράξης και παραγωγής.

Σκοπός του μαθήματος είναι να προσεγγίσει θέματα, που σχετίζονται με την οικολογία της βόσκησης και την ορθολογική διαχείριση των λιβαδικών οικοσυστημάτων. Το μάθημα αυτό θα δώσει τη δυνατότητα στους φοιτητές να κατανοήσουν τις σχέσεις που αναπτύσσονται μεταξύ των λιβαδικών φυτών και των βοσκόντων ζώων και τη σημασία τους στην περιβαλλοντική ισορροπία. Ειδικότερα, θα συζητηθούν έννοιες σχετικά με τη θρεπτική αξία, την επιλογή και την κατανάλωση τροφής από τα βόσκοντα ζώα, καθώς και με την κοινωνική οργάνωση και τη συμπεριφορά τους μέσα στο κοπάδι. Η ορθολογική διαχείριση των λιβαδιών συνδέεται με το σχεδιασμό της χωροχρονικής οργάνωσης της βόσκησης, με τη βοήθεια σύγχρονων και αποτελεσματικών πρακτικών. Για το σκοπό αυτό θα αναλυθούν θέματα, όπως η βοσκοϊκανότητα, η βοσκοφόρτωση, οι διαδικασίες, οι προϋποθέσεις και οι οικονομικές επιπτώσεις της εφαρμογής των συστημάτων βόσκησης. Έμφαση θα δοθεί στα σύγχρονα και καινοτόμα συστήματα βόσκησης, όπως είναι η παρέρπουσα βόσκηση που σχεδιάστηκε για την αύξηση της ζωικής παραγωγής. Ακόμη, οι φοιτητές θα ενημερωθούν για τις ιδιαιτερότητες της Ελληνικής κτηνοτροφίας, τα προβλήματα που σχετίζονται με τη χρήση και την εκμετάλλευση των λιβαδιών, καθώς και με την ευρωπαϊκή και εθνική πολιτική της διαχείρισης, ανάπτυξης και προστασίας των οικοσυστημάτων αυτών. Τέλος, η σημασία της άσκησης κτηνοτροφίας στις προστατευόμενες περιοχές, η αξία των παραγόμενων ζωοκομικών προϊόντων σε αυτές και o σχεδιασμός της διαχείρισης της βόσκησης θα ολοκληρώσουν τις παραδόσεις του συγκεκριμένου μαθήματος.

Εισαγωγή στη βιολογία των πληθυσμών, Αλληλεπιδράσεις πληθυσμών, Δυναμική πληθυσμών Ποικιλότητα και κληρονομικότητα στους φυτικούς πληθυσμούς, Εξέλιξη και Οικολογία πληθυσμών, Δυναμική των σπόρων, Ανταγωνισμός και συνύπαρξη, Ενδοειδικές και διειδικές σχέσεις, Καμπύλες επιβίωσης και γονιμότητας, Ισογύγιο του Διοξειδίου του άνθρακα, Φυσιολογίακαι δυναμική πληθυσμών, Λειτουργία και εξέλιξη Λιβαδικού τοπίου, Μοντέλα δυναμικής εξέλιξης λιβαδικών οικοσυστημάτων, Μεθοδολογία, δομή, λειτουργίες, αλλαγές, διαταραχές λιβαδικού τοπίου. Κωδικοποίηση στοιχείων του τοπίου. Ποιοτική αξιολόγηση πολλαπλών λειτουργιών και υπηρεσιών λιβαδικών οικοσυστημάτων και τοπίου 

Αρχές και εκτίμηση δημογραφικών παραμέτρων πληθυσμού. Εκτίμηση παραμέτρων ζωοκοινότητας. Εκτίμηση παραμέτρων ενδιαιτήματος από επίπεδο μικρο-κλίμακας σε επίπεδο τοπίου.

Στοιχεία διαχείρισης του ενδιαιτήματος για την άγρια πανίδα σε εξελικτικό και οικοσυστημικό πλαίσιο.

Ολοκληρωμένα υποδείγματα διαχείρισης ενδιαιτήματος-άγριας πανίδας και συστήματα παρακολούθησης.

Τα λιβάδια ως κοινωνικό-οικολογικά συστήματα, Ετερογένεια των λιβαδικών οικοσυστημάτων ως η βάση της διαχείρισης, Δομική Σύσταση και ταξινόμηση Αγροδασικών Συστημάτων, Τεχνικές Εγκαταστάσεις Αγροδασικών Συστημάτων, Οικολογικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής στην αξιοποίηση των λιβαδικών και αγροδασικών οικοσυστημάτων, Πολυδιάστατη Διαχείριση οικοσυστημικών υπηρεσιών των Αγροδασικών και Λιβαδικών Οικοσυστημάτων και αξιοποίηση τους 

Αστικό και Περιαστικό Πράσινο: Ιστορική Αναδρομή. Δασοκομία Πόλεων. Οικολογικές Συνθήκες του Αστικού Περιβάλλοντος και ο Ρόλος του Πρασίνου στην Αναβάθμισή του. Διαχείριση του Αστικού Πρασίνου για την Προσαρμογή των Πόλεων στην Κλιματική Αλλαγή. Περιαστικά Δάση.

Επιλογή δασικών φυτών για ειδικούς σκοπούς. Μέθοδοι Γενετικής Βελτίωσης για παραγωγή τεχνικής ξυλείας και βιομάζας και τρόποι μεγιστοποίησης παραγωγής βιομάζας από ταχυαυξή δασοπονικά είδη. Δέσμευση CO2 και δάση – δασικές φυτείες. Ενέργεια και δάση – δασικές φυτείες. Επιλογή δασικών φυτών για τις λεκάνες απορροής. Συστήματα αναπαραγωγής των ταχυαυξών – καλλωπιστικών δασοπονικών ειδών και η σημασία τους στη Γενετική Βελτίωση. Καλλωπιστικά δένδρα και θάμνοι – Χριστουγεννιάτικα Δέντρα – Γενετική Βελτίωση – Σκοπός – Επιδιώξεις. Φρουτοφόρα, αρωματικά, φαρμακευτικά, ξενιστές μυκορριζικών (εδώδιμων και μη) μυκήτων, μελισσοκομικά, σηροτροφικά δασικά φυτά. Δευτερογενή προϊόντα. Γενετική βελτίωση (μεγιστοποίηση ποσότητας και ποιότητας), Τρόποι πολλαπλασιασμού, Γενετική Βελτίωση για Δευτερογενή Προϊόντα Δασικών Φυτών, Διαχείριση γενετικού υλικού, Αξιοποίηση.

Εμβάθυνση στην διαδικασία κατασκευής Δασοτεχνικών & Υδρονομικών Έργων και στην συμβατότητα τους με το φυσικό τοπίο. Αποκατάσταση τοπίου μετά το πέρας λειτουργιών όπως λατομεία αδρανών, φυσικών μεταλλευμάτων, κ.α.. Μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων (ΜΠΕ) από τις ανθρωπογενείς επεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον και στο δάσος.

Το μάθημα αφορά την απόκτηση εξειδικευμένων γνώσεων σε θέματα που σχετίζονται με την ορθολογική διαχείριση των βιολογικών και αλιευτικών πόρων των εσωτερικών υδάτων (λιμνών και ποταμών) και των υγροτόπων (wetlands), συμπεριλαμβανομένων των μεταβατικών (transitional) υδάτων, όπως είναι οι λιμνοθάλασσες και οι εκβολές των ποταμών. Στους κύριους στόχους του μαθήματος εντάσσεται η αειφορική αξιοποίηση των πληθυσμών της ιχθυοπανίδας στο φυσικό περιβάλλον των εσωτερικών υδάτων και των υγροτόπων. Ταυτόχρονα, αντικείμενο του μαθήματος αποτελεί η επισκόπηση των υφιστάμενων πρακτικών και μεθόδων που εφαρμόζονται για την αλιευτική – υδατοκαλλιεργητή τους διαχείριση, τόσο σε επίπεδο χώρας όσο και παγκοσμίως. Τέλος, σκοπός του μαθήματος είναι η απόκτηση γνώσεων για την φιλική στο περιβάλλον βελτίωση της αλιευτικής διαχείρισης των λιμνών, των παράκτιων λιμνών (λιμνοθαλασσών) και των υγροτόπων, με γνώμονα την αειφορική τους διαχείριση και την αξιοποίηση των αλιευτικών τους πόρων.

Η συνεχής αύξηση των ενεργειακών αναγκών παγκοσμίως σε συνδυασμό με την επιδείνωση του φαινομένου της κλιματικής αλλαγής, που συνδέεται μεταξύ άλλων και με τη χρήση ορυκτών καυσίμων, επιτάσσει την αναζήτηση εναλλακτικών πηγών ενέργειας με ηπιότερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Η ξυλώδης βιομάζα αποτελεί μια σημαντική πηγή ανανεώσιμης ενέργειας με αρκετά πλεονεκτήματα αλλά και κάποια μειονεκτήματα. Σκοπός του μαθήματος είναι η παροχή εξειδικευμένων γνώσεων σχετικά με την αξιοποίηση της ξυλώδους βιομάζας στην παραγωγή ενέργειας με έμφαση τα στερεά βιοκαύσιμα.

(φώτο: biomassmagazine.com)

Η Αλληλεπίδραση Επιστήμης - Έρευνας – Εκπαίδευσης. Η Επιστημονική Μέθοδος. Αποτίμηση των Σχέσεων μεταξύ Θεωρίας και Έρευνας. Από το Αποτέλεσμα και το Αιτιατό, στο Αίτιο και τη Συσχέτιση. Κατηγορίες Επιστημονικής Έρευνας. Εστίαση σε Ερευνητικό Θέμα από Αφηρημένη Επιστημονική Ιδέα. Ανάπτυξη Ερευνητικού Θέματος: Προετοιμασία και Σύνθεση. Σκοπός Πειράματος και Διαμόρφωση Υποθέσεων Εργασίας. Μεθοδολογία βιβλιογραφικής έρευνας. Μηχανές αναζήτησης. Προετοιμασία και τυπικές αρχές οργάνωσης και συγγραφής ερευνητικής πρότασης. Λογοκλοπή. Πρότυπα, ένα ουσιαστικό εργαλείο της έρευνας. Παρουσίαση αποτελεσμάτων έρευνας. Πίνακες, διαγράμματα, αφίσες. Πρακτική εφαρμογή παρουσίασης εργασίας σε αφίσα. Μέθοδοι συλλογής ερευνητικών στοιχείων, αναζήτηση & επεξεργασία βιβλιογραφίας σε ειδικά θέματα. Συλλογή δεδομένων στην επιστημονική έρευνα. Ανάλυση δεδομένων στην επιστημονική έρευνα. Συγγραφή εκθέσεων προόδου, επιστημονικών Εργασιών και Διατριβών.

Παροχή θεωρητικής και εφαρμοσμένης γνώσης σχετικά με την Οδηγία 92/43/ΕΕ, το Δίκτυο Natura 2000 και τους Φορείς διαχείρισης στην Ελλάδα. Μελέτη και αναγνώριση του συνόλου των τύπων οικοτόπων της Ελλάδας και γνώση των ειδών χλωρίδας της Οδηγίας συμβάλλουν στην προστασία και στη διαχείρισή τους. Επισκέψεις σε Φορείς διαχείρισης και σε συγκεκριμένους τύπους οικοτόπων. Εφαρμογή μεθοδολογιών παρακολούθησης τύπων οικοτόπων και ειδών χλωρίδας. Αναγνώριση τύπων οικοτόπων με βάση τα διαγνωστικά είδη και ειδών χλωρίδας της Οδηγίας. Αξιολόγηση της κατάστασης διατήρησης ειδών και τύπων οικοτόπων. 

Κτηματολόγιο (λειτουργούν και δασικό), Ιστορική αναδρομή Κτηματολογίου, Αντιρρήσεις, Εξαγορές, Κείμενη Νομοθεσία, Συστήματα Κτηματογραφικής αποτύπωσης - μετρήσεις πεδίου, σύνταξη τοπογραφικού διαγράμματος - χάρτη.Ιδιοκτησιακό καθεστώς, Χρήσεις γης, Επιχειρηματικότητα σε δασικές γαίες. Πρόγραμμα αγροτικής ανάπτυξης(ΠΑΑ) και χρηματοδοτήσεις σε δασοκτήμονες. Ολοκληρωμένα Συστήματα Κτηματογράφησης ως εργαλείο λήψης αποφάσεων για το Δημόσιο και Ιδιωτικό τομέα.

Βιοποικιλότητα, σπανιότητα και οικολογικές διαδικασίες που την προκαλούν. Χαρακτηριστικά πληθυσμού σπάνιων ειδών.

Παράγοντες που επηρεάζουν τη μείωση πληθυσμών: δημογραφικοί, γενετικοί και περιβαλλοντικοί. Αίτια και διαδικασίες εξάλειψης ειδών. Απειλές ενδιαιτημάτων, εισβλητικά είδη και ασθένειες.

Στοιχεία ανάλυσης βιωσιμότητας πληθυσμού (PVA), ελάχιστο μέγεθος, ελάχιστη δυναμική έκταση. Μελέτες περίπτωσης. Εκτίμηση κινδύνου εξάλειψης και καθορισμός προτεραιοτήτων διατήρησης.

Διαχείριση οικοσυστημάτων. Προσαρμοστική διαχείριση (adaptive management) και συστήματα παρακολούθησης πληθυσμών και ενδιαιτημάτων.

Καθορισμός κριτηρίων ίδρυσης προστατευόμενων περιοχών. Παράγοντες υποβάθμισης προστατευόμενων περιοχών. Σχέδιο διαχείρισης απειλούμενων ειδών εκτός και εντός προστατευόμενων περιοχών.