Αντικείμενο του μαθήματος είναι τα ζητήματα που έθεσαν οι κυριότερες
ανθρωπολογικές θεωρίες που αναπτύχθηκαν από τα μέσα του 20ου αι. μέχρι σήμερα.
Θα εστιάσουμε στην προσπάθεια των ανθρωπολόγων να συγκροτήσουν αναλυτικά εργαλεία εννοιολόγησης της κοινωνίας και του πολιτισμούς, της «δομής» και της «δράσης», της κοινωνικής ανισότητας, της εξουσίας, της πολιτισμικής ετερότητας, και της κοινωνικής μεταβολής. Μετά από μια σύντομη παρουσίαση των φιλοσοφικών καταβολών της ανθρωπολογίας, θα εξετάσουμε την εξέλιξη της ανθρωπολογικής σκέψης από το 19ο αιώνα και μέχρι τις αρχές του 21ου, αναλύοντας τα κύρια ρεύματα (εξελικτισμός, δομολειτουργισμός, μαρξιστική ανθρωπολογία, δομισμός, θεωρίες αποδόμησης και μεταμοντέρνα στροφή, επιστημολογίες του παγκόσμιου Νότου κτλ.). Η ανάλυση αυτή θα γίνει με τη μελέτη συγκεκριμένων εθνογραφικών μελετών που αναδεικνύουν τη διαλεκτική σχέση θεωρίας, ιστορικό-κοινωνικού πλαισίου και πολιτικού συγκείμενου.

ΜΑΘΗΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Τα μαθησιακά αποτελέσματα του μαθήματος αφορούν την κριτική κατανόηση των επιστημολογικών παραδόσεων της μελέτης του πολιτισμού και της κοινωνίας.

Η θεματική ενότητα καλύπτει τη νεότερη και σύγχρονη παγκόσμια ιστορία από την εποχή των Ανακαλύψεων μέχρι το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, εξετάζοντας επιμέρους όψεις των πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτισμικών εξελίξεων της περιόδου. Παράλληλα, αναφέρεται στις διαφορετικές ιστοριογραφικές προσεγγίσεις των εξελίξεων αυτών. Η εστίαση των εβδομαδιαίων σεμιναρίων γίνεται σε ειδικό θέμα της ενότητας που ανακοινώνεται ετησίως. Το θέμα αυτού του εξαμήνου είναι: «Ολοκληρωτικοί πόλεμοι στη σύγχρονη εποχή». Με την ολοκλήρωση των μαθημάτων οι φοιτήτριες και οι φοιτητές αναμένεται: • Να κατανοήσουν την έννοια του ολοκληρωτικού πολέμου και τις αντίστοιχες ιστορικές εμπειρίες σε παγκόσμιο επίπεδο. • Να είναι σε θέση να διατυπώνουν συνθετικές κρίσεις για την ιστορία του 20ού κυρίως αιώνα. • Να εξοικειωθούν με τις γενικές ιστοριογραφικές τάσεις που μελετούν το συγκεκριμένο ιστορικό φαινόμενο. • Να εξοικειωθούν με τη διαδικασία ανάλυσης ιστορικών πηγών.

Το μάθημα εξετάζει όψεις της ευρωπαϊκής και παγκόσμια ιστορίας κατά τους Νεότερους Χρόνους, εστιάζοντας κυρίως στον 19ο αιώνα. Αναλύονται ζητήματα, όπως οι όψεις της νεοτερικότητας στην Ευρώπη και η ανάδυση των εθνικών κρατών, οι κοινωνικές και πολιτισμικές αλλαγές που έφερε η βιομηχανική επανάσταση, τα ιδεολογικά ρεύματα και οι πολιτικοί ανταγωνισμοί της εποχής. Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι φοιτητές θα πρέπει να είναι σε θέση να σκέφτονται συνθετικά, συνδυάζοντας τις επιμέρους πολιτικές, ιδεολογικές, κοινωνικές, οικονομικές παραμέτρους της περιόδου. Επιπλέον θα έχουν μελετήσει διαφορετικά είδη ιστορικών πηγών για τη νεότερη εποχή.

Το μάθημα αυτό εξετάζει τις πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές εξελίξεις μίας κρίσιμης δεκαετίας για τη σύγχρονη ελληνική και βαλκανική ιστορία, με αφετηρία την εγκαθίδρυση του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου έως την έναρξη του ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου. Στόχος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με την περίοδο αυτή μέσα από την προσπέλαση των πηγών (πρωτογενών και δευτερογενών), καθώς και η ένταξή της στη διεθνή ιστοριογραφία του Μεσοπολέμου και του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Βιβλιογραφία.pdfΒιβλιογραφία.pdfΘΕΜΑΤΑ-ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ.pdfΘΕΜΑΤΑ-ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ.pdfΟδηγίες για σύνταξη εργασιών.pdfΟδηγίες για σύνταξη εργασιών.pdf

Το μάθημα εστιάζει σε ζητήματα διπλωματίας και πολιτικής, δίνοντας έμφαση στην περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και του Ψυχρού Πολέμου, με σκοπό να εξοικειώσει τους φοιτητές με τις βασικές εξελίξεις κατά την αναφερόμενη χρονική περίοδο και κατ’ επέκταση με τις σχέσεις που αναπτύχθηκαν τόσο μεταξύ των βαλκανικών κρατών όσο και με την Ευρώπη και τις Μεγάλες Δυνάμεις την εποχή του διπολικού κόσμου.

Θέματα Νεολιθικής Κοινωνίας και Οικονομίας στην προϊστορική Ελλάδα Το φροντιστήριο επικεντρώνεται σε θέματα κοινωνικής και οικονομικής οργάνωσης κατά τη Νεολιθική (7η-4η χιλιετία π.Χ.) στην Ελλάδα με ιδιαίτερη έμφαση στη Θεσσαλία και τη Μακεδονία, και εξετάζει την ειδική βιβλιογραφία σχετικά με τα ζητήματα αυτά. Οι διαδικασίες μέσα από τις οποίες εμφανίζονται οι πρώτες Νεολιθικές κοινωνίες στην Ελλάδα και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των πρώτων γεωργοκτηνοτρόφων της Ευρώπης σε όλη τη διάρκεια της Νεολιθικής διαμορφώνουν το ευρύτερο πλαίσιο της θεματικής του μαθήματος. Οι επιμέρους θεματικές ενότητες που θα μελετηθούν στη διάρκεια του εξαμήνου αφορούν τη σχέση των οικισμών με το τοπίο, την ενδοκοινοτική και διακοινοτική οργάνωση των οικισμών όπως προκύπτει από τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα και την κατανομή στο χώρο μιας πληθώρας ευρημάτων, οι ποικίλες οικονομικές δραστηριότητες των νεολιθικών κοινωνιών, ζητήματα κοινωνικής οργάνωσης και μεταβολών στο χώρο και το χρόνο στη διάρκεια της Νεολιθικής στην Ελλάδα. Επιμέρους όψεις των οικονομικών και κοινωνικών σχέσεων των νεολιθικών κατοίκων της Ελλάδας που θα διερευνηθούν αφορούν τις α) τις γεωργοκτηνοτοφικές πρακτικές, β) τις πρώτες ύλες και το μετασχηματισμό τους σε κατασκευές, εργαλεία, σκεύη, αντικείμενα ειδικών χρήσεων, γ) τα συστατικά της διατροφής και την μεταποίησή τους σε ειδικά τρόφιμα, δ) το πλαίσιο της κατανάλωσης και ε) τα δίκτυα επικοινωνίας στη Νεολιθική Ελλάδα όπως αυτά εντοπίζονται στο αρχαιολογικό αρχείο. Οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα πρέπει να είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν κριτικά και να συζητήσουν στην αίθουσα ειδικά άρθρα και δημοσιεύσεις, ελληνικές και ξενόγλωσσες. Παράλληλα θα εξοικειωθούν με τη μελέτη αρχαιολογικών ευρημάτων, τεχνουργημάτων και βιοαρχαιολογικών καταλοίπων στους χώρους του Εργαστηρίου Διεπιστημονικής Αρχαιολογικής Έρευνας του Τομέα Αρχαιολογίας (ΕΔΑΕ) καθώς και στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. Στο πλαίσιο του μαθήματος θα πραγματοποιηθεί εκπαιδευτική εκδρομή σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία. Η αξιολόγηση θα βασιστεί στο σύνολο των επιμέρους δραστηριοτήτων του μαθήματος: εποπτεία της βιβλιογραφίας, εργαστηριακές ασκήσεις, μεθοδολογία οργάνωσης και συνθετικής παρουσίασης της βιβλιογραφίας σε ένα επιμέρους θέμα της ενότητας του μαθήματος, ανάπτυξη επιχειρηματολογίας και κριτικής σκέψης, προφορική παρουσίαση της θεματικής και κατάθεση γραπτής εργασίας στο ειδικό θέμα που θα ανατεθεί στις φοιτήτριες/φοιτητές του μαθήματος. Οι φοιτήτριες και φοιτητές που θα παρακολουθήσουν το μάθημα θα αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη και τις ικανότητες σύνθεσης, θα εκπαιδευτούν στις διαδικασίες της επιστημονικής έρευνας με την επαφή τους με τα μεθοδολογικά εργαλεία και τις θεωρητικές κατευθύνσεις της αρχαιολογικής επιστήμης με τελικό στόχο την επιτυχή παρουσίαση/διδασκαλία ενός ειδικού θέματος.

Το μάθημα έχει σαν αντικείμενο την μελέτη της βυζαντινής κεραμικής από τον 5ο έως τον 15ο αιώνα.

Στο μάθημα γίνεται λόγος, με αφορμή κυρίως τις κινεζικές πηγές, για τις σχέσεις Βυζαντίου και Κίνας, οι οποίες εντάσσονται στην ευρύτερη αφήγηση των επαφών ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή στην Ευρασία. Πρόκειται ουσιαστικά (τουλάχιστον ως τον 8ο αιώνα μ.Χ.) για μια ιστορία παγκοσμίου ενδιαφέροντος, όχι μόνο γιατί αφορά στις δύο σημαντικότερες αυτοκρατορίες του τότε κόσμου (Ρωμαϊκή - Κινεζική) αλλά και γιατί οι σχέσεις τους επηρέαζαν την υπόλοιπη Ευρασία, λόγω της θέσης τους στις δύο άκρες του γνωστού τότε κόσμου, είτε οι σχέσεις αυτές υλοποιούνται μέσω των χερσαίων δρόμων είτε μέσω του θαλάσσιου.

Φροντιστηριακό μάθημα πάνω στη Ρομανική τέχνη (γένεση, διαμόρφωση, κυριότεροι σταθμοί και μνημεία.

Μελέτη και ασκήσεις πάνω στα εικονογραφικά προγράμματα των Βυζαντινών και μεταβυζαντινών ναών

Στόχοςτου μαθήματος είναι να κατανοήσουν οι φοιτητές τα κυριότερα
χαρακτηριστικά του φαινομένου του Νεοελληνικού Διαφωτισμού. Στο πλαίσιο
του μαθήματος θα μιλήσουμε για τους σημαντικότερους εκπροσώπους του
κινήματος. Θα αναλύσουμε το έργο και τις ιδέες τους. Θα επιμείνουμε στα
δάνεια του Νεοελληνικού Διαφωτισμού από τον ευρωπαϊκό, στις συγκλίσεις
και τις αποκλίσεις από τον τελευταίο και θα εξετάσουμε σε ποιο βαθμό ο
Νεοελληνικός Διαφωτισμός κόμισε κάτι ουσιωδώς νέο στις ιδεολογικές
ζυμώσεις στα τε΄λη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα. Τέλος, βασικό
ζητούμενο του μαθήματος είναι να εξετάσουμε την επιρροή του
Νεοελληνικού Διαφωτισμού στις ιδεολογικές αναζητήσεις των Ελλήνων κατά
τη διάρκεια διεξαγωγής του αγώνα για την ανεξαρτησία, τον αντίκτυπο του
στα πρώτα Συντάγματα αλλά και στους ευρύτερους πολιτικούς και
πολιτειακούς προβληματισμούς του μαχόμενου ελληνισμού.

Οι θρησκευτικές γιορτές των αρχαίων ελληνικών πόλεων Οι γιορτές αποτελούσαν την κύρια έκφραση της θρησκευτικής ζωής και λατρευτικής πρακτικής των ελληνικών πόλεων, και ήταν κεντρικό μέρος της λατρείας των θεών. Το μάθημα προσεγγίζει τις θρησκευτικές γιορτές μέσα κυρίως από τα αρχαιολογικά ευρήματα και τα μνημεία σε μια περίοδο που εκτείνεται από τους Πρώιμους Ιστορικούς Χρόνους έως και την Κλασική περίοδο. Άλλα τεκμήρια, όπως κείμενα αρχαίων συγγραφέων και επιγραφές θα συμβάλουν στην προσέγγιση και κατανόηση των θρησκευτικών εορτών των ελληνικών πόλεων, των ολύμπιων και χθόνιων τελετών, και των εορτών με τοπικό και πανελλήνιο χαρακτήρα. Μέσα από την ανάλυση επιλεγμένων θρησκευτικών εορτών, και με την ενσωμάτωση των νεότερων αρχαιολογικών δεδομένων από θέσεις στον ελλαδικό χώρο και τα νησιά, σκοπός του μαθήματος είναι να αναζητηθούν κοινά σημεία αλλά και διακριτές διαφορές που διέπουν τη θρησκευτική έκφραση των αρχαίων ελληνικών πόλεων. Οι φοιτητές αναμένεται ότι θα εξοικειωθούν με την επιστημονική ορολογία και τη βασική βιβλιογραφία γύρω από το θέμα, τόσο μέσα από τα έργα αναφοράς όσο και μέσα από νέες προσεγγίσεις και νέα ευρήματα.