Διπλωματικές εργασίες Π.Μ.Σ. «Χωρικός Σχεδιασμός για Βιώσιμη και Ανθεκτική Ανάπτυξη» 

Σκοπός του μαθήματος είναι να εμβαθύνει στα θέματα των κινδύνων και των ειδικότερων πολιτικών μετριασμού και προσαρμογής και τη σημασία τους για την ανθεκτικότητα και τη βιώσιμη ανάπτυξη των τόπων. Οι επιπτώσεις από τις καταστροφές που οι σύγχρονοι κίνδυνοι εν δυνάμει έχουν έντονη χωρική διάσταση και άμεσο αποτύπωμα στον χώρο των πόλεων και των περιφερειών. Αντίστοιχα η διαχείριση των κινδύνων και των καταστροφών, καθώς και η πρόληψη των καταστροφών και η αντιμετώπιση των επιπτώσεών τους εμπλέκουν σε σημαντικό βαθμό τον χωρικό σχεδιασμό μεταξύ των πολιτικών που εφαρμόζονται. Το μάθημα εισάγει μια διεπιστημονική συζήτηση για το θεωρητικό πλαίσιο και τις έννοιες του κινδύνου και των καταστροφών τόσο των φυσικών όσο και των ανθρωπογενών. Ειδικότερα σε σχέση με τους κινδύνους από την κλιματική αλλαγή εξετάζει τις έννοιες και τις πολιτικές μετριασμού και προσαρμογής. Παράλληλα εξετάζει πολιτικές και εργαλεία διαχείρισης / πρόληψης / αντιμετώπισης κινδύνων και καταστροφών γενικά αλλά και με έμφαση στις δυνατότητες του χωρικού σχεδιασμού μέσα από ένα πλέγμα προληπτικών και ρυθμιστικών παρεμβάσεων.

Το μάθημα εστιάζει στις κοινωνικοχωρικές διαστάσεις της ανθεκτικότητας, με έμφαση στην κατανόηση τόσο των διαδικασιών παραγωγής της ευαλωτότητας των ανθρώπινων κοινοτήτων, καθώς και της κοινωνικής της διαφοροποίησης, όσο και στις εμπειρίες, δυνατότητες και προοπτικές αντιμετώπισης, προσαρμογής και μετασχηματισμού τους. Το μάθημα διαρθρώνεται γύρω από τέσσερις βασικές ενότητες: στην πρώτη αποσαφηνίζεται το θεωρητικό πλαίσιο της κοινωνικής ανθεκτικότητας, η δεύτερη επικεντρώνει σε ειδικά θέματα (περιβαλλοντικές ανισότητες, οχλούσες εγκαταστάσεις, μεταναστευτικές ροές, περιθωριοποιημένες ομάδες), στην τρίτη διερευνάται ο ρόλος της πολιτικής και της συμμετοχής των πολιτών, ενώ η τέταρτη αφιερώνεται στην κριτική συζήτηση επιλεγμένων από τους φοιτητές μελετών περίπτωσης.

Σκοπός του μαθήματος είναι να αντιμετωπίσει τα ζητήματα της «ανθεκτικότητας» και της «βιώσιμης» ανάπτυξης» μέσα από τις προσεγγίσεις των Εναλλακτικών Χώρων (alternative spaces) και των Κοινών (commons), καθώς και μέσα από τις Εναλλακτικές προσεγγίσεις της περιφερειακής και αστικής «ανάπτυξης». Το μάθημα εστιάζει στην ανάδειξη μίας διαφορετικής οπτικής της οικονομίας, με κέντρο την αλληλεπίδραση των ατόμων και τους περιβάλλοντος, για τον προσδιορισμό του συνόλου των αναγκών (πλην των υλικών), τη διαχείριση του πλεονάσματος, τις ηθικές διαστάσεις της ανταλλαγής, την παραγωγή και διαχείριση των κοινών και την επένδυση σε ένα μέλλον που θα βελτιώνει τη συνολική ευημερία των ατόμων και της κοινωνίας. Μια τέτοια οπτική της οικονομίας αναπλαισιώνει τους τρόπους αντιμετώπισης των σύγχρονων προκλήσεων της κλιματικής αλλαγής και άλλων κινδύνων, αυξάνοντας τη συλλογική πρόληψη και διαχείριση που επιχειρεί να αντιστρέψει τους όρους παραγωγής των προβλημάτων. Οι φοιτητές θα εξοικειωθούν με τη μελέτη εναλλακτικών προσεγγίσεων της «ανάπτυξης», που αφορούν στην μετα-ανάττυξη (post-development) και τα συγγενή ρεύματα της αποανάπτυξης (degrowth) και των οικονομιών της κοινότητας (community economies) μέσα από πλήθος παραδειγμάτων. 

Χωρικός σχεδιασμός για βιώσιμη και ανθεκτική ανάπτυξη

Σκοπός του μαθήματος είναι να κατανοήσει ο μεταπτυχιακός φοιτητής τις θεμελιώδεις έννοιες της βιώσιμης ανάπτυξης και να εξοικοιωθεί με τις κυριότερες θεωρίες και τα βασικά εργαλεία της οικονομικής του περιβάλλοντος. Στο μάθημα αναδεικνύεται η σχέση αλληλεξάρτησης μεταξύ οικονομικής ανάπτυξης και περιβαλλοντικής προστασίας/υποβάθμισης και παρουσιάζονται οι σύγχρονες προσεγγίσεις της βιωσιμότητας δίνοντας βαρύτητα τόσο στην οικονομική όσο και στην οικολογική διάσταση. 

Σκοπός του μαθήματος είναι να εξοικειώσει τους φοιτητές με τις πολιτικές, τα εργαλεία και τις πρακτικές του χωρικού σχεδιασμού για τη βιώσιμη ανάπτυξη με άξονα την ανθεκτικότητα των μητροπολιτικών περιοχών όπου συγκλίνουν οι κλίμακες, του αστικού, του περιαστικού και του εξωαστικού χώρου, οι οποίες χαρακτηρίζονται από αυξημένη ευπάθεια λόγω και της πολυπλοκότητάς τους. Δίνεται έμφαση α) στην ανθεκτικότητα ως ικανότητα προσαρμογής των μητροπολιτικών περιοχών σε πιέσεις που προέρχονται από φυσικούς και τεχνολογικούς κινδύνους, και από οικονομικές και κοινωνικές μεταβολές, και β) στη συνεπαγόμενη στόχευση και το περιεχόμενο του χωρικού σχεδιασμού των μητροπολιτικών περιοχών. Τονίζεται η αναγκαιότητα διεπιστημονικής προσέγγισης για την ανάλυση και αντιμετώπιση της ευπάθειας των περιοχών απέναντι σε προβλήματα και πιέσεις, με συμβολές από τα πεδία της περιβαλλοντικής προστασίας, της οικονομικής ανάπτυξης και της κοινωνικής συνοχής. Το μάθημα έχει εργαστηριακή μορφή και επικεντρώνεται στην εκπόνηση μιας συνθετικού και διεπιστημονικού χαρακτήρα εργασίας πού αφορά στην επεξεργασία μιας χωρικής στρατηγικής μητροπολιτικής περιοχής γύρω από το αντικείμενο του μαθήματος. Επικουρικά πραγματοποιούνται διαλέξεις θεωρίας και μεθοδολογίας που υποστηρίζουν την εκπόνηση της εργασίας. 

Σκοπός του μαθήματος είναι να εισάγει τον φοιτητή στις βασικές διαστάσεις της περίπλοκης σχέσης οικονομίας – χώρου. Το μάθημα καλύπτει ένα σημαντικό εύρος των θεωρητικών προσεγγίσεων γύρω από την περιφερειακή και αστική ανάπτυξη αναλύοντας τόσο τις βασικές έννοιες του χώρου, όσο και τους παράγοντες χωροθέτησης, αλλά και το ρόλο του χώρου στην ανάπτυξη. Το μάθημα χωρίζεται σε τρεις βασικές ενότητες. Η πρώτη περιλαμβάνει τις βασικές θεωρητικές συζητήσεις, με ιδιαίτερη έμφαση στις πιο πρόσφατες· η δεύτερη αφορά τις πολιτικές περιφερειακής / αστικής / τοπικής ανάπτυξης, ενώ η τρίτη πραγματεύεται μια σειρά ειδικών θεμάτων ιδιαίτερης σημασίας για την κατανόηση των χωρικών διαστάσεων του σύγχρονου κόσμου. Ταυτόχρονα, κάθε μια από τις διαλέξεις στηρίζεται σε τρεις κατηγορίες υλικού: α) Υλικό από τα βασικά εγχειρίδια, β) εκτενή βιβλιογραφία (κυρίως διεθνή, αλλά και ελληνική), γ) μελέτες περίπτωσης. 

Σκοπός του μαθήματος είναι η εμβάθυνση σε θέματα συμμετοχικού σχεδιασμού και διαδικασιών για την βιώσιμη ανάπτυξη τόσο της πόλης όσο και της υπαίθρου. Το μάθημα εστιάζει στις διαδικασίες διαμόρφωσης των συμμετοχικών διαδικασιών και το ρόλο τους στο χωρικό σχεδιασμό. Αναλύονται (α) οι βασικές θεωρίες χωρικού σχεδιασμού και παρουσιάζονται διαχρονικά οι συσχετισμοί τους με τις συμμετοχικές διαδικασίες (συστημική θεώρηση, καθολικός και ορθολογικός σχεδιασμός, επικοινωνιακός σχεδιασμός κα), (β) η κρίση ταυτότητας του χωρικού σχεδιασμού και οι νέες εξελικτικές προσεγγίσεις για την πόλη (θεωρίες πολυπλοκότητας και οικο-συστημική προσέγγιση ), (γ) τα νέα αστικά κινήματα και ο χωρικός σχεδιασμός 2.0. Επιπλέον το μάθημα εστιάζει στη σχέση των συμμετοχικών διαδικασιών με την διαδικασία της ανάπτυξης και μετα-ανάπτυξης, σε ζητήματα διακυβέρνησης σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο καθώς και στη συμμετοχική έρευνα δράσης, τις οικονομίες της κοινότητας, και τα κοινά. 

Η εμβάθυνση σε θέματα σχεδιασμού χρήσεων γης ως εργαλείου για την πρόληψη και αντιμετώπιση των επιπτώσεων του φαινομένου της αστικοποίησης καθώς και για τη συνετή διαχείριση των φυσικών πόρων. 

O σκοπός του μαθήματος είναι να αναδείξει τις νέες τάσεις σχεδιασμού, οργάνωσης και διαχείρισης των συστημάτων μεταφορών που αποσκοπούν στην αντιμετώπιση των πολύπλευρων σύγχρονων πιέσεων και προκλήσεων που αντιμετωπίζει ο τομέας των επιβατικών και εμπορευματικών μεταφορών σε παγκόσμια κλίμακα. Οι προκλήσεις αυτές καθορίζονται και τροφοδοτούνται από τις συνολικότερες χωρικές, οικονομικές, κοινωνικές, περιβαλλοντικές και τεχνολογικές μεταβολές που συντελούνται σε διεθνές αλλά και τοπικό επίπεδο. Το μάθημα εστιάζει στην ανάλυση και κατανόηση των επιπτώσεων και των αλληλεπιδράσεων με τις μεταφορές, βασικών ζητημάτων όπως η αστικοποίηση, η κλιματική αλλαγή, η μείωση των ενεργειακών πόρων, οι τεχνολογικές καινοτομίες στο τομέα των ψηφιακών επικοινωνιών και πληροφοριών, η οικονομική κρίση και η οικονομία διαμοιρασμού, καθώς και τα φαινόμενα χωρικών και κοινωνικών ανισοτήτων. Στο παραπάνω πλαίσιο αναδεικνύονται οι κρίσιμες διαστάσεις ενός ανθρωποκεντρικού και ολοκληρωμένου σχεδιασμού που στοχεύει στην ανάπτυξη ευφυών και ανθεκτικών συστημάτων μεταφορών.