Το μάθημα εστιάζει στην ελληνιστική εποχή, δηλαδή από τον θάνατο του Αλέξανδρου Γ΄το 323 π.Χ. μέχρι τη ναυμαχία στο Άκτιο το 31 π.Χ. Ωστόσο, μια και η Μακεδονία συνέβαλε αποφασιστικά στη διαμόρφωση των χαρακτηριστικών αυτής της εποχής, οι αρχαιότητες της περιοχής που χρονολογούνται στον 4ο αι. π.Χ. συμπεριλαμβάνονται στο αντικείμενο του μαθήματος. Πέρα από το Μακεδονικό Βασίλειο, θα συζητηθούν θέματα σχετικά με πόλεις του ελληνιστικού κόσμου που εκτείνονται από την ηπειρωτική Ελλάδα και τα νησιά μέχρι τη Μικρά Ασία. Στόχος του μαθήματος είναι να αναδειχθούν οι ιδιαιτερότητες της ελληνιστικής εποχής αναφορικά με την οργάνωση των πόλεων στο πλαίσιο των ελληνιστικών βασιλείων, την αρχιτεκτονική και ευρύτερα όλες τις μορφές τέχνης (γλυπτική, ζωγραφική, ψηφιδωτά, κλπ.), την αλληλεπίδραση της τέχνης με την πολιτική, καθώς και την όσμωση της ελληνικής τέχνης με τις τοπικές παραδόσεις. Επιπλέον, θα δοθεί έμφαση σε χαρακτηριστικές περιπτώσεις μνημείων, όπως τα ανακτορικά συγκροτήματα, οι αγορές, η ταφική αρχιτεκτονική στη Μακεδονία, επιλεγμένα ιερά ως προς τη χωρική τους οργάνωση και ο γραπτός διάκοσμος ως λειτουργικό στοιχείο ταφικών και κοσμικών κτηρίων. Τέλος, θα αναδεικνύεται σε κάθε ευκαιρία η σχέση της ελληνιστικής τέχνης με τη ρωμαϊκή.

Tο μάθημα πραγματεύεται τη συμβολή των διεπιστημονικών προσεγγίσεων στην επιστήμη της αρχαιολογίας. Εξετάζονται τα αναλυτικά εργαλεία, οι πρακτικές και μεθοδολογίες, που προέρχονται από διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους (φυσικές επιστήμες, επιστήμες της γης, επιστήμες της τεχνολογίας, κοινωνικές και ανθρωπιστικές επιστήμες) και αξιοποιούνται από την αρχαιολογική επιστήμη στην έρευνα πεδίου, στη μελέτη, τεκμηρίωση και ερμηνεία των αρχαιολογικών καταλοίπων, και στην ανάδειξη του αρχαιολογικού αποθέματος. Ειδικότερα, στο μάθημα θα εξεταστούν θεματικές όπως: 1. Οι μέθοδοι χρονολόγησης (σχετική-απόλυτη χρονολόγηση), 2. οι μη-παρεμβατικές μέθοδοι στην έρευνα πεδίου και στην ανασκαφή (γεωφυσικές μέθοδοι, αεροφωτογραφία, χαρτογραφία, γεωγραφία, μελέτη ιστορικών πηγών κ.ά.), 3. η ανασκαφική διαδικασία ως διεπιστημονική πρακτική (τοπογραφική τεκμηρίωση, σχέδιο, συντήρηση, ειδικές μελέτες), 4. η διαμόρφωση του αρχαίου τοπίου, η διατήρηση και στρωματογραφία των αρχαιολογικών θέσεων, 5. η αποκατάσταση του αρχαίου περιβάλλοντος και η σχέση του ανθρώπου με τους φυσικούς πόρους, 6. η εφαρμογή ποικίλων διεπιστημονικών αναλυτικών τεχνικών στη μελέτη του αρχαίου υλικού πολιτισμού (π.χ. πετρογραφία, ανάλυση καταλοίπων, μελέτη ιχνών φθοράς), 7. η χρήση ψηφιακών εργαλείων στην αρχαιολογική έρευνα. Ευρύτερος στόχος του μαθήματος είναι να γίνει αντιληπτή η σημασία της διεπιστημονικής προσέγγισης για την αρχαιολογική έρευνα και την κατανόηση του ανθρώπινου παρελθόντος.

Το μάθημα εισάγει τους φοιτητές στις μεθόδους και τα εργαλεία που προσφέρει η σύγχρονη ψηφιακή τεχνολογία και μπορούν να αξιοποιηθούν στην αρχαιολογική έρευνα. Γενικός στόχος είναι η εξοικείωση των φοιτητών με τα κυριότερα ψηφιακά εργαλεία, τις τεχνικές, αλλά και τη βασική ορολογία που θα συναντήσουν ή θα κληθούν να χρησιμοποιήσουν τόσο κατά τη διάρκεια των σπουδών τους, όσο και στην επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Η θεματολογία του μαθήματος θα καλύψει ποικίλες ψηφιακές δεξιότητες, από το σχεδιασμό και τη χρήση βάσεων δεδομένων, τη στατιστική ανάλυση, τη ψηφιακή επεξεργασία εικόνας, την παραγωγή γραφικών, ψηφιακών σχεδίων και χαρτών, μέχρι και πιο εξειδικευμένες τεχνικές και μεθόδους, όπως η χρήση γεωγραφικών συστημάτων πληροφοριών, η εξοικείωση με τις μεθόδους τοπογραφικής αποτύπωσης και τον εξοπλισμό τους, ο σχεδιασμός ιστοτόπων, και η τρισδιάστατη τεκμηρίωση αρχαιολογικών αντικειμένων.

Τα μέσα εγγραφής εικόνας και ήχου χρησιμοποιούνται συνήθως ως τρόποι μετατροπής της εμπειρίας της επιτόπιας έρευνας σε «ερευνητικά δεδομένα» και μετάδοσης γνώσης με την πολυσημία και την πολυαισθητηριακότητα της πέρα από τις δεσμεύσεις της γραμμικής κειμενικής αφήγησης. Η πολυμεσική/πολυτροπική εθνογραφία μπορεί να διευρύνει την ερευνητική μέθοδο, εμπειρία και γνώση ως πολυφωνική, διακειμενική, προσβάσιμη. Μας επιτρέπει να μοιραστούμε και να συζητήσουμε ανοιχτά την ερευνητική διαδικασία και τις προϋποθέσεις της. Κατά τη βιντεογράφηση στο πεδίο έρευνας με μια «συμμετοχική κάμερα» η οποία δεν στέκεται παθητική και απόμακρη στον τρίποδα, που πλησιάζει στη δράση, που συνεργάζεται και συνομιλεί, αυτοσχεδιάζει και δε δημιουργεί την ψευδαίσθηση της εγγύτητας μέσα από τον τηλεφακό, ο εικονολήπτης/τρια δεν έχει πλέον το μονοπώλιο της παρατήρησης. Με την κάμερα στο χέρι, δεν είναι η κάμερα το «μέσο» αλλά το ίδιο το σώμα του/της κινηματογραφιστή/στριας το οποίο με τις κατάλληλες ασκήσεις θα έχει την ευελιξία, την ενσυναίσθηση και την εγρήγορση να απορροφηθεί από το πεδίο, τις σχέσεις και τις συνδέσεις που διαμορφώνει. Στην εθνογραφική πρακτική, τα οπτικοακουστικά μέσα δε χρησιμοποιούνται ως μέσα «καταγραφής» αλλά η ίδια η λήψη, η θέαση/ακρόαση και οι συνθήκες επιτέλεσης τους αναθεωρούνται και προβληματοποιούνται. Τα μέσα δε γράφουν μόνο λόγο και δράση των πληροφορητών/τριών αλλά γράφουν ταυτόχρονα τη συνάντηση τους με τον εικονολήπτη/ηχολήπτη. Συνεπώς, αποτελούν ένα σύνθετο αναστοχαστικό εργαλείο. Στο φροντιστήριο θα επιχειρήσουμε ασκήσεις διασύνδεσής και ανίχνευσης συγκεκριμένων πεδίων έρευνας που η κάθε μια φοιτήτρια και φοιτητής θα επιλέξει με διαφορετικές οπτικοακουστικές και σωματικές τεχνικές (βίντεο, φωτοδοκίμιο, διαδραστικό ντοκιμαντέρ πλατφόρμας, blog, vlog, έκθεση και performance).

Το μάθημα εξετάζει την περίοδο που ακολούθησε την κατάρρευση του μυκηναϊκού ανακτορικού συστήματος και της οικονομίας μέχρι και την εμφάνιση της πόλεως, του κέντρου της πολιτικής, οικονομικής ζωής και θρησκευτικής έκφρασης των αρχαϊκών και κλασικών χρόνων. Οι δημογραφικές αλλαγές και η κινητικότητα, η εισαγωγή της μεταλλουργίας του σιδήρου και οι επακόλουθες αλλαγές στην οικονομία, το εμπόριο και τον πόλεμο σκιαγραφούν τα βασικά χαρακτηριστικά αυτής της περιόδου στην αυγή της πρώτης χιλιετίας π.Χ. (1100-600 π.Χ.). Το μάθημα θα αναλύσει την εμφάνιση του αλφαβήτου, τις συνδέσεις μεταξύ της Ανατολικής Μεσογείου, της Κύπρου και του Αιγαίου, τις πρώτες γραπτές πηγές, ιδίως τα ομηρικά έπη και τα έργα του Ησιόδου, τις πρώτες ελληνικές εγκαταστάσεις στη Δυτική Μεσόγειο, την ανάπτυξη των ιερών και των χαρακτηριστικών της αρχαίας ελληνικής τέχνης. Οι φοιτητές θα εκπονήσουν εργασίες σε σχέση με τα παραπάνω θέματα, αναλαμβάνοντας την εξέταση και παρουσίαση είτε συγκεκριμένων γεωγραφικών περιοχών είτε συγκεκριμένων φαινομένων που σχετίζονται με την περίοδο αυτή. Ο κύριος στόχος του μαθήματος είναι να προσφέρει μια ολοκληρωμένη επισκόπηση των πιο πρόσφατων ερμηνευτικών προσεγγίσεων και των αρχαιολογικών ευρημάτων που έχουν αλλάξει την αντίληψή μας για την περίοδο που ονομαζόταν στην παλαιότερη βιβλιογραφία «Σκοτεινοί Αιώνες» (“Dark Ages”). Εκτός από τα έργα αναφοράς για τη μελέτη αυτής της συναρπαστικής και μεταβαλλόμενης περιόδου, τα πιο πρόσφατα άρθρα και επιλεγμένα κεφάλαια από συλλογικά βιβλία θα αποτελέσουν τον κύριο πυρήνα της βιβλιογραφίας αυτού του μαθήματος. Το μάθημα θα περιλαμβάνει (μετά από συνεννόηση με τους φοιτητές) εκδρομή 5 ημερών στις Κυκλάδες, προκειμένου να έχουν τη δυνατότητα να επισκεφτούν ορισμένες από της σημαντικότερες θέσεις της περιόδου αυτής και τα υλικά τους κατάλοιπα στα τοπικά μουσεία των Κυκλάδων.

Η διδασκαλία του μαθήματος εστιάζει στην προσέγγιση ιδεολογικών πτυχών της καθημερινής ζωής της κυκλαδικής και της μινωικής κοινωνίας κατά την 3η και τη 2η χιλιετία π.Χ., όπως αυτές αποτυπώνονται στην τέχνη και στο ταφικό και θρησκευτικό τελετουργικό των δύο πολιτισμών, με αναφορές και στα υπόλοιπα νησιά του Αιγαίου. Μετά από μια σύντομη εισαγωγή στους δύο πολιτισμούς του Αιγαίου και συζήτηση των δυνατοτήτων και περιορισμών στην προσέγγιση των ιδεών και των αντιλήψεων των προϊστορικών κοινωνιών, οι παραδόσεις του μαθήματος θα εστιάσουν στην παρουσίαση και ανάλυση των δεδομένων από τους χώρους ενταφιασμού των νεκρών και τους χώρους λατρείας, καθώς και στις αντίστοιχες πληροφορίες που προέρχονται από την εικονογραφία, την τυπολογία της κεραμικής και τα γραπτά τεκμήρια της περιόδου. Ιδιαίτερες αναφορές θα γίνουν, επίσης, στη σχέση μεταξύ λατρευτικής και οικονομικής δραστηριότητας, καθώς και στις αλληλεπιδράσεις με την ηπειρωτική Ελλάδα και την Ανατολική Μεσόγειο που διαμόρφωσαν πτυχές της ιδεολογίας στο Αιγαίο κατά την 3η και τη 2η χιλιετία π.Χ. Οι φοιτητές/τριες που θα παρακολουθήσουν το μάθημα αναμένεται να αποκτήσουν επαρκή και σφαιρική εικόνα των δεδομένων από τους χώρους ταφής και λατρείας στο Αιγαίο, αλλά και από την εικονογραφία, την κεραμική παραγωγή και τα γραπτά τεκμήρια της περιόδου, έχοντας, παράλληλα, κατανοήσει τα βασικά ζητήματα που θέτει η θεωρητική συζήτηση για τη σχέση ταφικού και θρησκευτικού τελετουργικού, την ανάμειξη «ιερού» και «κοσμικού» στοιχείου, καθώς και τον ρόλο των τελετουργιών στη διατήρηση της δομής μιας κοινωνίας.

Στο μάθημα εξετάζονται αντιπροσωπευτικά βυζαντινά μνημεία της Μακεδονίας και της Θράκης και αναλύεται η έννοια της μνημειακότητάς τους, η οργανική και λειτουργική ένταξή τους στον περιβάλλοντα χώρο τους και στην καθημερινότητα.

ΑΒΥ 502 Μάθημα 1ο Εισαγωγικό.pdfΑΒΥ 502 Μάθημα 1ο Εισαγωγικό.pdf

Αντικείμενο του φροντιστηρίου είναι η εξέταση των πολιτισμών που αναπτύχθηκαν στις Κυκλάδες, το ΒΑ Αιγαίο, την Κρήτη και την Κύπρο κατά την 3η χιλιετία π.Χ., καθώς και η διερεύνηση των πιθανών σχέσεων και επαφών που εντοπίζονται μεταξύ τους. Κυρίως θα εξεταστούν οι ιδεολογικές όψεις της καθημερινής ζωής, όπως αυτές τεκμηριώνονται μέσα από την ειδωλοπλαστική και την εικονογραφία, ενώ ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στις πρακτικές κατασκευής, χρήσης και τελετουργικής απόθεσης ειδωλίων κατά την 3η π.Χ. χιλιετία στις περιοχές του ενδιαφέροντος. Σημαντικό μέρος του μαθήματος θα επικεντρωθεί στα δεδομένα για τη σημασία των πρωτοκυκλαδικών ειδωλίων μέσα στο πολιτισμικό τους πλαίσιο, την παρουσία τους ως εισαγωγών ή απομιμήσεων σε γειτονικές περιοχές, τις επιδράσεις προγενέστερων στοιχείων ή στοιχείων από γειτονικούς πολιτισμούς που συνέβαλαν στη διαμόρφωσή τους, αλλά και στην πρόσληψη των αντικειμένων αυτών της αρχαιότητας στη σύγχρονη εποχή. Η επιτυχής ολοκλήρωση του μαθήματος αναμένεται να οδηγήσει τους φοιτητές/τριες στο να γνωρίσουν σε βάθος πτυχές της ιδεολογίας των νησιωτικών πολιτισμών της Ανατολικής Μεσογείου της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού, να αποκτήσουν εξειδικευμένες γνώσεις πάνω στο ζήτημα της κατασκευής και χρήσης των ειδωλίων της περιόδου, να εξοικειωθούν με τη σχετική επιστημονική ορολογία, να αντιληφθούν τα μεθοδολογικά και πρακτικά ζητήματα που μπορεί να προκύψουν κατά τη μελέτη των συγκεκριμένων θεμάτων, καθώς και να καταστούν ικανοί να προσεγγίζουν κριτικά τα θέματα που σχετίζονται με το ζήτημα της αντιγραφής και της παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων στη σύγχρονη εποχή. Βασικό στόχο του φροντιστηρίου αποτελεί, επίσης, η εξοικείωση των φοιτητών/τριών με σύγχρονα ερευνητικά εργαλεία, όπως διαδικτυακές βάσεις δεδομένων και βιβλιογραφίας για την Εποχή του Χαλκού στην Ελλάδα, η εμπέδωση της ανάγκης συνεχούς βιβλιογραφικής ενημέρωσης, αλλά και ενημέρωσης για τα νεότερα δεδομένα και τις εξελίξεις στην επιστήμη, καθώς και η ανάπτυξη κριτικής σκέψης και συνθετικής ικανότητας των δεδομένων μέσα από την τεκμηριωμένη επιστημονική παρουσίαση, ανάλυση και συζήτησή τους. Στο πλαίσιο του μαθήματος θα πραγματοποιηθεί εκπαιδευτική εκδρομή.

Στόχος του μαθήματος είναι η μελέτη των πολιτειακών θεσμών του ρωμαϊκού κράτους, όπως αυτοί διαμορφώνονται κατά την ρεπουμπλικανική και αυτοκρατορική εποχή (ca. 509 π.Χ.-283 μ.Χ.). Με βάση επιλεγμένα κείμενα (γραμματειακές πηγές, επιγραφές και πάπυροι) εξετάζονται ο τρόπος οργάνωσης της ρωμαϊκής πολιτείας κατά την ρεπουμπλικανική εποχή και τα πολιτειακά της όργανα, οι μεταβολές που υφίσταται το πολίτευμα ως αποτέλεσμα των κοινωνικών και πολιτικών συγκρούσεων στη Ρώμη, η κατάρρευση του καθεστώτος της res publica, η μετάβαση στο principatus (ηγεμονία), ο ρόλος του αυτοκράτορα και τα ερείσματα της εξουσίας του, η αυτοκρατορική ιδεολογία και οι αλλαγές που υφίσταται ο αυτοκρατορικός θεσμός από την εποχή του Αυγούστου έως τα τέλη του 3ου αι. μ.Χ.

Το μάθημα εστιάζει στην ιστορία των Νεοτέρων Χρόνων από την Αναγέννηση έως το τέλος του Ψυχρού Πολέμου.

Στο μάθημα θα εξετάσουμε τις συνθήκες που διαμορφώθηκαν στην Αθήνα
αμέσως μετά την ήττα στον Πελοποννησιακό Πόλεμο και θα παρακολουθήσουμε
την πορεία της πόλεως τόσο σε επίπεδο εσωτερικής όσο και σε επίπεδο
εξωτερικής πολιτικής μέχρι το 386, οπότε και επιβλήθηκε από την Περσία η
Ειρήνη του Βασιλέως. Η απόπειρα αυτή θα βασισθεί στις γραμματειακές
πηγές της περιόδου (ιστοριογραφικά έργα, κείμενα διαλέξεων,
επιδεικτικοί, επιτάφιοι και δικανικοί λόγοι) καθώς και στις σωζόμενες
επιγραφικές μαρτυρίες, προκειμένου να καταδειχθεί ότι η ιδεολογία που
κυριαρχεί στην Αθήνα μετά το 404 δεν φαίνεται να διαφέρει από εκείνη που
την είχε οδηγήσει στη συγκρότηση της Δηλιακής Συμμαχίας και την
εξέλιξή/μετάλλαξή της σε ἀρχή.
Αντικείμενο ενασχόλησης του συγκεκριμένου μαθήματος (Υποχρεωτικό Ειδίκευσης - Θεματικής Ενότητας / ΥΕΙΔ) αποτελεί η ανάλυση –κυρίως δια της προσέγγισης ευρύτερης βιβλιογραφίας– τριών κυρίως (διακριτών αλλά και αλληλοσυνδεόμενων) ερευνητικών θεματικών της Βυζαντινής Ιστορίας: Πολιτική, Άμυνα και Διπλωματία του ανατολικού τμήματος της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας (324-1453), όπως αυτές σημειώθηκαν ή ασκήθηκαν καταρχάς στο στενό γεωπολιτικό της πυρήνα (Κωνσταντινούπολη, Στενά, κόσμος Αιγαίου αλλά και στον ευρύτερο γεωγραφικό (χερσαίο και θαλάσσιο) κόσμο της ανατολικής Μεσογείου, των όμορων περιοχών της και ακόμη μακρύτερα κατά τους τελευταίους αιώνες της ύστερης αρχαιότητας (ca. 4ος - αρχές 7ου αι.) και τους μετέπειτα μεσαιωνικούς χρόνους (ca. μέσα 7ου - μέσα 15ου αι.). Η βυζαντινή μελέτη, ανάπτυξη και εφαρμογή αυτών των θεωρητικών και πρακτικών πεδίων, αλλά και των ανάλογων ιδεολογικών πλαισίων, θεσμών, μηχανισμών και δράσεων που συνδέονταν άμεσα με αυτά, βασίστηκαν οπωσδήποτε εν μέρει στην παλαιότατη ελληνιστική και (κυρίως) ρωμαϊκή κρατική παράδοση και πολιτική εμπειρία που διέσωζε επιμελώς και συντεταγμένα ως νόμιμος και εκ των πραγμάτων κληρονόμος το Βυζάντιο· παράλληλα όμως, επανακαθορίστηκαν κατά τους 4ο - 6ο αι. υπό το πρίσμα και την επιρροή του νέου πολιτειακού απολυταρχισμού (δεσποτεία), του γραφειοκρατικού συγκεντρωτισμού, του ανανεωμένου διοικητικού και νομοθετικού πλαισίου αλλά –ως ένα βαθμό– (ιδεολογικά) και του χριστιανισμού, ενώ εξακολούθησαν να αναπροσαρμόζονται διαρκώς (κατ’ οικονομία) στις εκάστοτε πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές και στρατιωτικές αλλαγές και πραγματικότητες. Γενικότερα, η ανάπτυξή τους υπήρξε ιδιαίτερα εξελιγμένη, πολύπλοκη και γενικότερα αξιοσημείωτη, ειδικά για τα δεδομένα των μεσαιωνικών χρόνων, και οπωσδήποτε συνέβαλλε τα μέγιστα στον υπερχιλιετή ιστορικό βίο του Βυζαντίου. Βασικοί μαθησιακοί στόχοι: To Βυζάντιο αναδείχθηκε και ενίοτε διέπρεψε ως εξελιγμένο και ιδιαίτερα οργανωμένο για την εποχή του κράτος· παράλληλα, ανέπτυξε και υπήρξε ιδιαίτερα καινοτόμο και προσαρμοστικό στα πεδία της Πολιτικής, της Άμυνας και της Διπλωματίας. Γι’ αυτούς τους λόγους, τα τελευταία χρήζουν ειδικής, συστηματικής και διεξοδικής (ξεχωριστής και συνολικής) διερεύνησης και παρουσίασης, ώστε να αναδειχθούν και να γίνουν κατανοητά. Κύριος σκοπός του μαθήματος είναι η προσέγγιση και ανάλυση των συγκεκριμένων θεματικών κυρίως με τη χρήση ευρύτερης βιβλιογραφικής ύλης αλλά και με ποικίλους άλλους –διακριτούς και αλληλοσυμπληρούμενους– τρόπους ή μεθόδους (π.χ. διαλέξεις, προβολές οπτικού υλικού, ιστορικός διάλογος και προβληματισμός, αλληλεπίδραση διδάσκοντος και συμμετεχόντων, παρουσίαση ειδικών μελετών και χρήση αυτών για την εκπόνηση εργασιών, αφομοίωση ειδικής ιστορικής ύλης, προφορική ή γραπτή εξέταση). Οι συγκεκριμένες πρακτικές πρόκειται να αναδείξουν, στους / στις φοιτητές /-ήτριες που θα παρακολουθήσουν το μάθημα, το ευρύτερο περιεχόμενο, τις επιμέρους πτυχές, τις (ανά χρονική περίοδο) προσαρμογές και διαφοροποιήσεις αλλά και τον ευρύτερο ρόλο της βυζαντινής Πολιτικής, Άμυνας και Διπλωματίας· παράλληλα, οι ίδιες πρακτικές θα διασφαλίσουν για τους / τις συμμετέχοντες /-ουσες την επαρκή κατανόηση της σημασίας και των χαρακτηριστικών των συγκεκριμένων πεδίων αλλά και της σύζευξης, σύνθεσης και χρησιμοποίησής τους μέσω της εφαρμογής και άσκησης μιας κοινής συνισταμένης, της λεγόμενης «βυζαντινής Υψηλής Στρατηγικής».

Στο μάθημα παρουσιάζονται τα κύρια χαρακτηριστικά και η εξέλιξη της ελληνικής οικίας από την γεωμετρική έως την ελληνιστική εποχή. Εξετάζονται οι διάφοροι τύποι οικιών που απαντούν στις ελληνικές πόλεις, τα υλικά δομής και ο τρόπος κατασκευής τους, ο εξοπλισμός και ο διάκοσμός τους, καθώς και η θέση της οικίας μέσα στην πόλη. Μετά από ορισμένα εισαγωγικά μαθήματα, όπου θα παρουσιαστούν τα γενικά χαρακτηριστικά των οικιών ανά περίοδο καθώς και συγκεκριμένα παραδείγματα, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα κληθούν να επιλέξουν ένα θέμα εργασίας, την οποία θα παρουσιάσουν στην αίθουσα διδασκαλίας. Σκοπός του μαθήματος είναι να αποκτήσουν οι φοιτητές και οι φοιτήτριες γενικές αλλά και ειδικότερες γνώσεις για την αρχαία ελληνική οικία, να εξοικειωθούν με την βιβλιογραφία και να συζητήσουν την μέθοδο και τα συμπεράσματα των συναδέλφων τους. Στα πλαίσια του μαθήματος θα πραγματοποιηθούν επισκέψεις σε αρχαιολογικούς χώρους.

Στο μάθημα αυτό παρουσιάζονται τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα που ανήκουν στην αρχαϊκή και την κλασική περίοδο και ο τρόπος με τον οποίον οργανώνονται και συνδυάζονται μεταξύ τους συνθέτοντας σύνολα. Αρχικά ορίζεται το αντικείμενο του μαθήματος, δηλαδή η αρχιτεκτονική, και παρουσιάζονται οι πηγές της γνώσης μας για αυτό. Εξετάζονται τα υλικά δομής, ο τρόπος δόμησης των κτηρίων, η επεξεργασία των διαφόρων δομικών υλικών και, κυρίως, του λίθου. Παρουσιάζονται αναλυτικά τα διάφορα μέρη των κτηρίων, από τα θεμέλια ως την στέγη, καθώς και η γέννηση, τα χαρακτηριστικά και η εξέλιξη των ρυθμών της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής. Αναλύεται ο διάκοσμος των κτηρίων και στη συνέχεια παρουσιάζονται οι διάφοροι τύποι κτηρίων και κατασκευών της ελληνικής αρχαιότητας (ναοί, θησαυροί, βωμοί, στοές, εστιατόρια, ξενώνες, θέατρα, κατοικίες, οχυρώσεις κλπ). Εξετάζεται ακόμη η διαμόρφωση, η οργάνωση και η λειτουργία των ιερών και των οικισμών. Στόχος του μαθήματος είναι οι φοιτητές και οι φοιτήτριες να κατανοήσουν τις βασικές αρχές της αρχιτεκτονικής δημιουργίας και της οργάνωσης του χώρου στην αρχαϊκή και κλασική εποχή, να εξοικειωθούν με την ορολογία της αρχιτεκτονικής και να αποκτήσουν βασικές γνώσεις για τα κυριότερα αρχιτεκτονικά μνημεία των υπό εξέταση περιόδων.

Στο μάθημα παρουσιάζεται και αναλύεται μέσα στο ιστορικό της πλαίσιο η ελληνική τέχνη του 19ου αι. Εξηγούνται αρχικά η σημασία του όρου "ελληνική τέχνη", τα γεωγραφικά και χρονολογικά της όρια, καθώς και οι ιστοριογραφικές ταξινομήσεις και περιοδολογήσεις της. Στη συνέχεια εξετάζονται οι βασικές καλλιτεχνικές τάσεις, σχολιάζονται αντιπροσωπευτικά έργα των ζωγράφων και γλυπτών της εποχής και επισημαίνονται τόσο τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους όσο και οι συνδέσεις τους με την τέχνη της οθωμανικής αυτοκρατορίας και της δυτικής Ευρώπης. Παράλληλα, διερευνώνται οι σχέσεις της εικαστικής παραγωγής με ζητήματα κοινωνικής διαστρωμάτωσης, έθνους, φύλου, πολιτικής εξουσίας. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται ακόμη στις συνθήκες μέσα τις οποίες δημιουργείται, διακινείται και διαδίδεται η τέχνη κατά τη συγκεκριμένη εποχή: θίγονται θέματα όπως η εκπαίδευση και η επαγγελματική δράση των καλλιτεχνών/καλλιτέχνιδων, οι καλλιτεχνικές εκθέσεις, το κοινό της τέχνης, ο λόγος περί τέχνης.
Το μάθημα στοχεύει στην εξοικείωση με τις εκφάνσεις της καλλιτεχνικής παραγωγής του 19ου αι., καθώς και με τους ιστορικούς παράγοντες που την καθορίζουν. Στο τέλος του εξαμήνου οι φοιτητές/τριες αναμένεται να γνωρίζουν μια ποικιλία έργων της ελληνικής τέχνης και να διακρίνουν τις αναλογίες και διαφοροποιήσεις τόσο μεταξύ τους όσο και σε σύγκριση με τα έργα άλλων κοινωνιών και πολιτισμώνˑ επίσης, να κατανοούν τα πολλαπλά ερωτήματα που μπορεί να εγείρει η μελέτη των καλλιτεχνικών φαινομένων και να αντιλαμβάνονται τις συσχετίσεις της τέχνης με ομόχρονες κοινωνικές, πολιτικές, ιδεολογικές παραμέτρους.