Οι μεταβολές των χαρακτηριστικών της κοινωνίας είναι αναμενόμενο να δημιουργούν ποικίλες ανάγκες σε επίπεδο δημόσιας υγείας. Η παγκοσμιοποίηση και η διεύρυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, οι περιβαλλοντικές αλλαγές σε παγκόσμιο επίπεδο, οι δημογραφικές αλλαγές και η αδυναμία προσαρμογής των συστημάτων υγείας είναι μεταβλητές που χρήζουν αξιολόγησης, ώστε να μπορέσει η Δημόσια Υγεία να ανταποκριθεί στις νέες απαιτήσεις προσεγγίζοντας την υγεία από μια ολιστική σκοπιά. Σκοπός αυτού του μαθήματος είναι η διεπιστημονική προσέγγιση του θέματος της υγείας με επίκεντρο τις προκλήσεις του 21ου αιώνα, η αξιολόγηση του αντίκτυπου των μεταβολών της κοινωνίας στη δημόσια υγεία, η μελέτη του αντίκτυπου της παγκοσμιοποίησης στη νοσηρότητα και στην επιβάρυνση της Δημόσιας Υγείας, αλλά και η συνειδητοποίηση ότι η ανθρώπινη υγεία, η υγεία των ζώων και η κατάσταση του περιβάλλοντος είναι αλληλένδετες έννοιες.

Στόχος του μαθήματος είναι η εισαγωγή των φοιτητών στις βασικές δομές και αρχές της διεθνούς διακυβέρνησης της υγείας και στην κριτική ανάλυση των επιπτώσεών της στο δημοσιονομικό και πολιτικό χώρο των εθνικών συστημάτων υγείας. Πιο συγκεκριμένα το μάθημα εισάγει τους φοιτητές στις βασικές θεωρητικές έννοιες της διεθνούς διακυβέρνησης της υγείας, στο ρόλο και τις θέσεις των βασικών υπερεθνικών οργανισμών (Ευρωπαϊκή Ένωση, Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου και Παγκόσμια Τράπεζα) που εμπλέκονται στη διαμόρφωση των πολιτικών υγείας διεθνώς, στις πολιτικές εξευρωπαϊσμού των συστημάτων υγείας, στις επιπτώσεις του διεθνούς εμπορίου στην υγεία και τις υπηρεσίες υγείας και στις επιπτώσεις της διεθνούς διακυβέρνησης της υγείας στο ελληνικό σύστημα υγείας.

Οι ανισότητες στη Υγεία αποτελούν βασική θεματολογία στην έρευνα στην κοινωνική επιδημιολογία αλλά και στην πολιτική υγείας. Το μάθημα αυτό εισάγει τους φοιτητές στις αρχές και τη μεθοδολογία της κοινωνικής επιδημιολογία και στη μελέτη των κοινωνικών προσδιοριστών που συμβάλλουν στη δημιουργία ανισοτήτων στην Υγεία. Σκοπός του μαθήματος είναι η κατανόηση της σχέσης των κοινωνικών προσδιοριστών στην υγεία των πληθυσμών και η εισαγωγή στη διεπιστημονική προσέγγιση των μεθοδολογικών εργαλείων αλλά και η γνωριμία των φοιτητών με τους κύριους επιδημιολογικούς δείκτες που καθοδηγούν την έρευνα των ανισοτήτων στην Υγεία. Το μάθημα εστιάζεται στην κατανόηση των βασικών θεωρητικών εννοιών της κοινωνικής διαστρωμάτωσης, των ανισοτήτων και του κοινωνικού υπόβαθρου της ασθένειας και της θνησιμότητα, αλλά και των παραγόντων που επιδρούν κατά την πορεία της ζωής ατόμων, πληθυσμών και κοινωνιών. Μαθησιακά Αποτελέσματα: Μετά από συνεχή και ενεργητική συμμετοχή στο μάθημα οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα μπορούν: να κατανοούν τις αρχές της Κοινωνικής Επιδημιολογίας και την εξέλιξή της. να αναγνωρίζουν τα μεθοδολογικά εργαλεία με τα οποία μελετώνται οι κοινωνικοί προσδιοριστές και αποτιμώνται οι ανισότητες στην Υγεία. να περιγράφουν τις πολλαπλές πλευρές του κοινωνικού περιβάλλοντος που επιδρούν στην Υγεία. να κατανοούν πώς οι κοινωνικοί παράγοντες και το πολιτικό πλαίσιο συμβάλλουν στη δημιουργία ανισοτήτων στην Υγεία. να αρθρώνουν τους πιθανούς μηχανισμούς μέσω των οποίων κοινωνικοί παράγοντες διαμορφώνουν τα πληθυσμιακά μοντέλα και επιδρούν στη θνησιμότητα και τη νοσηρότητα αλλά και συνολικά στην υγεία κατά την πορεία της ζωής. να κατανοούν και να εφαρμόζουν έννοιες και μεθόδους της κοινωνικής επιδημιολογίας στα ερευνητικά τους ενδιαφέροντα.

Η κατάσταση της υγείας ή και η ασθένεια των ατόμων και των ομάδων του κοινωνικού συνόλου, εξακολουθούν να προσεγγίζονται εκτός του κοινωνικού και περιβαλλοντικού πλαισίου όπου εκδηλώνονται από το κυρίαρχο βιοιατρικό μοντέλο εξήγησης της υγείας. Παρουσιάζονται ως φυσικά και προφανή φαινόμενα που οφείλονται κυρίως, αν όχι αποκλειστικά, στα ατομικά και βιολογικά χαρακτηριστικά των ατόμων. Στόχος του μαθήματος είναι η κοινωνιολογική κατανόηση της υγείας και της ασθένειας. Καλούμαστε να αναδείξουμε τις αιτιώδεις διασυνδέσεις που υπάρχουν μεταξύ των κοινωνικών φαινομένων και της υγείας συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων και ατόμων. Σε μεγάλο βαθμό, η ευεξία ή η ασθένεια των ατόμων εξαρτάται από τις κοινωνικές σχέσεις εντός των οποίων διαβιούν και δραστηριοποιούνται, όπως και τις περιβαλλοντικές συνθήκες που τα περιβάλλουν. Κατά τούτο, η προσέγγιση μας σκόπιμα στρέφεται στο κοινωνικό πλαίσιο της υγείας και της ασθένειας, προκειμένου να αφήσει ένα τμήμα του γνωστικού αντικειμένου να το πραγματευθούν οι ιατρικές θεωρίες. Η διαδικασία κοινωνικής κατασκευής της υγείας μέσα από κοινωνικο-ιστορικές και πολιτικές προσεγγίσεις του φαινομένου, οι τρόποι κοινωνικής κατασκευής του φυσιολογικού και του παθολογικού, οι κοινωνικές ανισότητες, οι ιατρικές πρακτικές, οι σχέσεις ιατρού-ασθενή θα αποτελέσουν τους κύριους θεματικούς άξονες πάνω στους οποίους θα δομηθεί και θα αναπτυχθεί το γνωστικό αντικείμενο της κοινωνιολογίας της υγείας και της ασθένειας. Μαθησιακά αποτελέσματα: Μετά από συνεχή και ενεργητική συμμετοχή στο μάθημα οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα μπορούν: Να αποκτήσουν συγκεκριμένες γνώσεις πάνω στις διαφορετικές κοινωνιολογικές προσεγγίσεις ανάλυσης και εννοιολόγησης της υγείας και της ασθένειας. Ο στόχος θα επιτευχθεί με την εμβάθυνση στα βασικά θεωρητικά εργαλεία και την ανάλυση ειδικών εμπειρικών ερευνών. Να γίνουν κατανοητοί οι κοινωνικοί προσδιοριστές της υγείας και οι διαδικασίες μέσα από τις οποίες, οι διαφορετικές κοινωνικές ομάδες, καταλήγουν να έχουν διαφορετικά αποτελέσματα αναφορικά με την κατάσταση της υγείας τους. Να καταστούν οι φοιτητές ικανοί να θέτουν ερωτήματα σχετικά με τις επιπτώσεις των κοινωνικών φαινομένων στην υγεία των ατόμων στις σύγχρονες κοινωνίες. Να αναγνωρίζουν τα κύρια κοινωνικά και πολιτικά επίδικα που συνδέονται με την γενική υγεία, την ψυχική υγεία, την οργάνωση του συστήματος της υγείας, την εργασία των επαγγελματιών της υγείας και τις πολιτικές της δημόσιας υγείας. Να είναι οι φοιτητές σε θέση να συγκροτούν υποθέσεις εργασίας και να παράγουν δομημένα άρθρα πάνω στην προβληματική.

Στόχος του μαθήματος είναι η εισαγωγή και εξοικείωση των φοιτητών με τις βασικές αρχές και μεθόδους της κοινωνικής έρευνας κατά την εφαρμογή της στα επιστημονικά πεδία της δημόσιας υγείας και πολιτικής υγείας.

Πιο συγκεκριμένα το μάθημα εισάγει τους μεταπτυχιακούς φοιτητές στις βασικές επιστημολογικές παραδοχές και αρχές της κοινωνικής έρευνας, στις μεθόδους διαμόρφωσης των βασικών ερευνητικών ερωτημάτων και της επιλογής της κατάλληλης μεθόδου προς απάντησή τους, στις βασικές αρχές και μεθόδους της ποιοτικής έρευνας, στις βασικές αρχές και μεθόδους αναζήτησης και ανασκόπησης βιβλιογραφίας, τις πρακτικές εφαρμογές της κοινωνικής έρευνας στην υγεία και στις υπηρεσίες υγείας.

Μαθησιακά Αποτελέσματα: Μετά από συνεχή και ενεργητική συμμετοχή στο μάθημα οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα μπορούν:

• Να κατανοούν τις βασικές αρχές στην διαμόρφωση των ερευνητικών ερωτημάτων και να επιλέγουν την κατάλληλο μέθοδο προς απάντησή τους
• Να αναγνωρίζουν τις βασικές μεθόδους έρευνας και να επιλέγουν τα κατάλληλα μεθοδολογικά εργαλεία κατά την έρευνα των υπηρεσιών υγείας
• Να είναι εξοικειωμένοι με τις βασικές αρχές της ποιοτικής έρευνας
• Να είναι εξοικειωμένοι με τις βασικές αρχές ανάλυσης ποιοτικών δεδομένων
• Να είναι σε θέση να αναζητούν με συστηματικό τρόπο βιβλιογραφία στις κύριες βιβλιογραφικές βάσεις δεδομένων
• Να γνωρίζουν τα βασικά στάδια και βήματα της βιβλιογραφικής ανασκόπησης

Βιβλιογραφία

Δεν υπάρχει προτεινόμενο ειδικό σύγγραμμα για το μάθημα. Οι φοιτητές όμως ενθαρρύνονται να ανατρέξουν στα παρακάτω κείμενα ως γενικές αναφορές στο σύνολο του μαθήματος.

Bowling A. Research methods in health : Investigating health and health services [Internet]. Berkshire: Open University Press, McGraw Hill Education; 2014 [cited 2018 Oct 7]. 509 p. (Διαθέσιμο στην βιβλιοθήκη του Α.Π.Θ)

Green J, Thorogood N. Qualitative methods for Health Research. London, Thousand Oaks, New Delhi: Sage Publications; 2004. 279 p. (Διαθέσιμο στην βιβλιοθήκη του Α.Π.Θ)

Περιγραφή μαθήματος

Το μάθημα θα έχει εννέα ωριαίες διαλέξεις και εννέα δίωρα σεμινάρια. Τα σεμινάρια έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε να εξοικειωθούν οι φοιτητές με τα στάδια της ερευνητικής διαδικασίας μέσα από ασκήσεις, εργασίες και συζητήσεις. 

Αξιολόγηση

Ο τελικός βαθμός θα διαμορφωθεί από την συμμετοχή στο μάθημα (20%) και την τελική τους εργασία (80%).

Περιεχόμενα ανά βδομάδα

Η μετανάστευση και η μετακίνηση προσφύγων είναι σήμερα ένα συνεχές φαινόμενο, αποτέλεσμα της αντιθετικής ανάπτυξης μεταξύ των δυτικών βιομηχανοποιημένων και των υπό κρίση κοινωνιών. Σκοπός του μαθήματος είναι η έκθεση των φοιτητών στα ζητήματα πολιτικής υγείας και δημόσιας υγείας που αναδεικνύονται απο την αναγκαστική μετακίνση πληθυσμών Στόχοι του μαθήματος: Το μάθημα αυτό στοχεύει στην κριτική κατανόηση του φαινομένου της μετανάστευσης και προσφυγιάς με κοινωνιολογική και εθνογραφική προσέγγιση της υγείας. Αναλύει τους πολιτισμικούς, κοινωνικοοικονομικούς και οικολογικούς παράγοντες που προσδιορίζουν την υγεία των μεταναστών και προσφύγων. Στόχος είναι η αναγνώριση του ρόλου της μετανάστευσης ως ειδικού προσδιοριστή της υγείας των αντίστοιχων πληθυσμών. Για το στόχο αυτό γίνεται ανάλυση των πιθανών παραγόντων κινδύνου στους οποίους εκτίθενται οι μετανάστες - πρόσφυγες καθώς και οι πιθανοί φραγμοί στην πρόσβαση προς υπηρεσίες υγείας.

Χώρος ανάρτησης οδηγιών και ανακοινώσεων σχετικά με τις Μεταπτυχιακές Διπλωματικές Εργασίες (ΜΔΕ) στην Δημόσια Υγεία, Πολιτική Υγείας και την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας

Το μάθημα αυτό επιλογής στοχεύει στο να εισάγει τους φοιτητές στις βασικές έννοιες και αρχές της περιβαλλοντικής αλλαγής σε τοπικό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο και να τους βοηθήσει να κατανοήσουν πώς οι αλλαγές αυτές επηρεάζουν την ανθρώπινη και πλανητική υγεία. Το μάθημα παρέχει μία ιστορική αναδρομή της κατανόησης μας αναφορικά με τη σχέση περιβάλλοντος, οικοσυστήματος, πλανητικού συστήματος, πλανητικών αλλαγών και υγείας και επιχειρεί να βοηθήσει τους φοιτητές να αποκτήσουν μία βαθύτερη και ευρεία κατανόηση του πώς οι σύγχρονες ανθρωπογενείς δραστηριότητες επηρεάζουν την πλανητική υγεία και τελικά την υγεία και ευεξία των ανθρώπινων πληθυσμών.

Στόχος του μαθήματος είναι η εισαγωγή των φοιτητών στις βασικές έννοιες και αρχές των συστημάτων ψυχικής υγείας και στην κριτική αποτίμηση των πολιτικών μεταρρύθμισής τους. Πιο συγκεκριμένα το μάθημα εισάγει τους φοιτητές στις βασικές έννοιες των οικονομικών της ψυχικής υγείας, στις βασικές αρχές λειτουργίας και οργάνωσης των υπηρεσιών ψυχικής υγείας, στις ιδιαίτερότητες των δομών ψυχικής υγείας και στις διαφορές τους σε σχέση με τις υπόλοιπες υπηρεσίες υγείας, στην επιδημιολογία των ψυχικών νοσημάτων στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς, στους κοινωνικοοικονομικούς προσδιοριστές της ψυχικής υγείας και στις ανισότητες στην ψυχική υγεία, στις βασικές πολιτικές μεταρρύθμισης των συστημάτων ψυχικής υγείας και στην κριτική αποτίμηση αυτών.

Η προαγωγή της υγείας και η πρόληψη της νόσου αποτελούν βασικούς άξονες της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Το μάθημα χωρίζεται σε τρία μέρη με στόχο την κατανόηση των εννοιών και την ανάπτυξη δεξιοτήτων για εφαρμογή τους στην πράξη στην κοινότητα. Μέρος Α: Προαγωγή της υγείας - Στόχοι του μαθήματος είναι η έκθεση των μεταπτυχιακών φοιτητών στις έννοιες της προαγωγής της υγείας και η κριτική ανάλυση των παρεμβάσεων για την τροποποίηση των παραγόντων που προσδιορίζουν την υγεία του πληθυσμού. Παράλληλος σκοπός του μαθήματος είναι και η εκπαίδευση των φοιτητών σε θέματα αγωγής υγείας. Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα εκτεθούν σε δεδομένα από τη βιβλιογραφία που θα τους δώσουν τη δυνατότητα να τα χρησιμοποιήσουν για τη βελτίωση της ποιότητας και της αποτελεσματικότητας δράσεων προαγωγής της υγείας στην κοινότητα. Μέρος Β: Στρατηγικές πρόληψης - Στόχος του μαθήματος είναι η εξοικείωση με την έννοια της πρόληψης τόσο των μεταδοτικών, όσο και των μη μεταδοτικών ασθενειών.

Το μάθημα αυτό έχει σχεδιαστεί για να ενθαρρύνει τους μεταπτυχιακούς φοιτητές να μάθουν για τις αρχές της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, αλλά επίσης να σκεφτούν πως μπορούν και πρέπει να τις εφαρμόσουν στην πράξη. Στόχοι του μαθήματος είναι: Η έκθεση των μεταπτυχιακών φοιτητών στις βασικές αρχές και έννοιες της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Η γνωριμία των φοιτητών με τις αρχές λειτουργίας και οργάνωσης των υπηρεσιών Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας Η εκπαίδευση των μεταπτυχιακών φοιτητών στην μεθοδολογία της έρευνας στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Η παρουσίαση και συζήτηση των εξελίξεων στις υπηρεσίες και στον προσανατολισμό της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας στην Ελλάδα και διεθνώς. Μαθησιακά αποτελέσματα: Με την ολοκλήρωση του μαθήματος οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα μπορούν Να εξηγούν και να συζητούν με κριτικό πνεύμα τους διαφορετικούς ορισμούς της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και να απαντούν στο ερώτημα γιατί τα συστήματα υγείας που προσανατολίζονται στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας είναι καλύτερα από εκείνα που βασίζονται στην εξειδίκευση Να συγκρίνουν διαφορετικά μοντέλα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας που χρησιμοποιούνται διεθνώς Να αναγνωρίζουν τους ρόλους των επαγγελματιών υγείας της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας Να αναπτύσσουν ένα πλαίσιο αξιολόγησης της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας

Στόχος του μαθήματος είναι η εισαγωγή των φοιτητών στις βασικές μεθόδους μεταρρύθμισης των συστημάτων υγείας στην Ελλάδα και διεθνώς και στην κριτική ανάλυση και αποτίμηση των επιπτώσεών των μεταρρυθμιστικών αυτών πολιτικών. Πιο συγκεκριμένα το μάθημα εισάγει τους μεταπτυχιακούς φοιτητές στις βασικές έννοιες της πολιτικής οικονομίας της υγείας, στα κύρια εργαλεία μεταρρύθμισης των συστημάτων υγείας διεθνώς (πολιτικές ελέγχου του κόστους, πολιτικές σύναψης συμβολαίων και πολιτικές έκθεσης των συστημάτων υγείας στις δυνάμεις της αγοράς) και στις κύριες μεταρρυθμιστικές απόπειρες του Ελληνικού συστήματος υγείας κατά την τελευταία τριακονταετία. Μαθησιακά Αποτελέσματα: Μετά από συνεχή και ενεργητική συμμετοχή στο μάθημα οι μεταπτυχιακοί φοιτητές θα μπορούν: Να κατανοούν τις βασικές έννοιες και θεωρητικές αρχές στην πολιτική και οικονομία της υγείας Να αναγνωρίζουν τις κύριες μεθόδους ανάλυσης των πολιτικών υγείας Κριτικά να αναλύουν τις επιπτώσεις των πολιτικών ιδιωτικοποίησης και των πολιτικών σύναψης συμβολαίων στα συστήματα υγείας, από τη σκοπιά της διασφάλισης του δημόσιου συμφέροντος Να αναγνωρίζουν τους περιορισμούς και κριτικά να αναλύουν τις επιπτώσεις των πολιτικών ελέγχου του κόστους στα συστήματα υγείας, από τη σκοπιά της διασφάλισης και προαγωγής της δημόσιας υγείας Να γνωρίζουν και κριτικά να αναλύουν τις βασικές μεθόδους οικονομικής αξιολόγησης των υπηρεσιών υγείας Να σχεδιάζουν και να εφαρμόζουν συγκεκριμένες πολιτικές υγείας με στόχο της βελτίωση της ισότητας στην πρόσβαση και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας των συστημάτων υγείας

Όλοι οι επαγγελματίες υγείας είναι υπεύθυνοι για τη συνεχή επαγγελματική εξέλιξη με προσπάθεια βελτίωσης της ποιότητας της φροντίδας που παρέχεται είτε απευθείας μέσα από το καθημερινό κλινικό έργο, είτε ως μέρος της χάραξης πολιτικής για την υγεία. Η χρήση μιας βάσης τεκμηρίων στην οποία οι επαγγελματίες υγείας θα έχουν πρόσβαση και την οποία ανάλογα με την περίπτωση θα χρησιμοποιούν για την απάντηση συγκεκριμένων ερωτημάτων θα συμβάλει στη διαδικασία λήψης τεκμηριωμένων αποφάσεων. Αυτό το μάθημα θα παρέχει τις απαραίτητες θεωρητικές γνώσεις και πρακτικές δεξιότητες που θα ας υποστηρίξουν σε αυτή την κατεύθυνση. Στόχος του μαθήματος είναι η ανάπτυξη πρακτικών δεξιοτήτων στην αναζήτηση και στην αξιολόγηση διαφορετικών πηγών τεκμηρίωσης και στην κατανόηση του θεωρητικού πλαισίου της τεκμηριωμένης πρακτικής.

Χώρος ανάρτησης βασικών εγγράφων του Μεταπτυχιακού καθώς και επίκαιρων ανακοινώσεων