Die Werke des Nobelpreisträgers Heinrich Böll (1917-1985), die inzwischen zur Kanon Literatur zählen, werden der politisch engagierten Literatur zugeordnet, da er sich kritisch mit der Nachkriegszeit ab 1945, der jungen Bundesrepublik Deutschland der Adenauer-Ära aber auch den 1968er Jahren und frühen 1980er auseinandersetzt. Er gilt nicht zu Unrecht als das „Gewissen der Nation“, äußert er sich doch – ganz dem Bild des Intellektuellen verpflichtet – nicht nur in seinen literarischen Texten, sondern auch in politischen Reden und Essays gesellschaftskritisch zu Themen wie NS-Vergangenheit, katholische Kirche, Wirtschaftspolitik der Nachkriegsgesellschaft, Sensationsjournalismus des Springer-Verlags, Terroristenverfolgung, Rüstungspolitik. In diesem Oberseminar soll nicht nur ein Einblick in das Leben und Werk dieses Autors gewonnen werden, sondern darüber hinaus sein literarisches Schaffen im Kontext seiner Zeit betrachtet werden. Differente kulturwissenschaftliche Methoden sollen zur Anwendung kommen, um sich der brisanten Themen, die er literarisch verarbeitet, wissenschaftlich anzunähern.

Στο μάθημα αυτό εξετάζονται η Λεξικολογία και η σχέση της με τη Σημασιολογία καθώς και λεξικολογικά φαινόμενα, όπως ορισματική δομή, φαινόμενα σθένους, μεταξύ άλλων. Παράλληλα με την ανάλυση και περιγραφή των φαινομένων αυτών καθώς και την εξέλιξη των σχετικών θεωριών, το κυρίως θέμα είναι η περιγραφή και ανάλυση διαφορετικών ειδών λεξικών (λεξικά σθένους και λεξικά διδασκομένων), συμπεριλαμβανομένων των νεώτερων εξελίξεων στον τομέα των ηλεκτρονικών λεξικών καθώς και η παρουσίαση των μεγαλύτερων σωμάτων κειμένων (DeReKo, Sketch Engine κ.ά.).

Εστιάζοντας σε παραδείγματα «πολύγλωσσης γραφής», το σεμινάριο εξετάζει κείμενα που άλλοτε προκρίνουν «φανερά» την επαφή των γλωσσών, την ανάμειξη, συγχώνευση, υβριδοποίηση ή «μπασταρδοποίηση» — κι άλλοτε «κρυφά»: όπως, ας πούμε, στην περίπτωση της λεγόμενης «λανθάνουσας πολυγλωσσίας» [latente Mehrsprachigkeit], όταν δηλαδή η δομή μιας γλώσσας έχει αφομοιωθεί και μιλά ως υποβολέας στο κείμενο μιας άλλης γλώσσας. Συγχρόνως, θα θέσουμε μια σειρά από ερωτήματα: Μεταμορφώνει η πολυγλωσσία τις διαγλωσσικές και διαπολιτισμικές μας εμπειρίες; Πρόκειται για μια πρακτική συνδεδεμένη με συγκεκριμένα λογοτεχνικά είδη; Οδηγεί σε καινοτόμα αισθητικά αποτελέσματα, ευνοεί νέες πρακτικές ανάγνωσης; Μπορεί να γίνει πολιτικό εργαλείο, μια καλλιτεχνική μορφή αντίστασης; Και ακόμη: Ποιες θεωρίες γλώσσας και λογοτεχνίας είναι κατάλληλες (ή απαραίτητες να εφευρεθούν) για την περιγραφή πολυγλωσσικών πρακτικών;

Στο σεμινάριο αυτό οι μεταπτυχιακοί/κες φοιτητές/φοιτήτριες θα μελετήσουν και διερευνήσουν (βιβλιογραφικά/αρχειακά/εμπειρικά) ζητήματα που έχουν επιλέξει προσωπικά και σχετίζονται με τις μαθησιακές δυσκολίες και την εκμάθηση των ξένων γλωσσών. Έτσι, θα επιτευχθεί ο εξής τριπλός στόχος: α) η εξοικείωση και συστηματική ενασχόλησή τους με βασικές έννοιες και θεωρίες σχετικά με τις μαθησιακές δυσκολίες και την εκμάθηση ξένων γλωσσών, β) η απόκτηση, επικαιροποίηση, εμβάθυνση και εφαρμογή των γνώσεων και δεξιοτήτων τους στην εκπαιδευτική έρευνα και γ) η σύνδεση θεωρίας και πράξης που αποσκοπεί στην ατομική επίγνωση και βελτίωση του/της εκπαιδευτικού και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Οι φοιτητές/φοιτήτριες θα μπορούν, εφόσον το επιθυμούν, να εργαστούν αυτόνομα με τη βοήθεια ενός portfolio.

„In variete concordia“ lautet das Motto der Europäischen Union und ist der
Titel dieses Seminars, in dem der Frage nach den Konturen einer
europäischen Identität innerhalb der aktuellen geopolitischen Situation
nachgegangen wird. Dabei werden wir literarische und andere Texte von
der Antike bis in die Gegenwart betrachten und in ihrer Vielfalt das
Gemeinsame aufsuchen: Die Art und Weise, mit Werten umzugehen und den
Herausforderungen durch die permanente Veränderung zu begegnen. Begriffe
wie Nationalität, Regionalität und Globalität werden ebenso zur
Diskussion gestellt wie sprachliche und ausbildungspolitische Aspekte.
Ziel ist es, die Idee ‚Europa‘ als Resultat eines langen Aufklärungs-
und Säkularisierungsprozesses zu konturieren.

Εισαγωγή στις Γλωσσικές Τεχνολογίες, στη θεωρία της Υπολογιστικής Γλωσσολογίας. Σύνδεση Υπολογιστικής Γλωσσολογίας με την θεωρητική Γλωσσολογία. Ανάλυση Γλωσσικών Πόρων (Σωμάτων Κειμένων) σε θεωρητικό και πρακτικό επίπεδο και εφαρμογές των Γλωσσικών Πόρων στη Διδακτική. Εισαγωγή στη Μηχανική Μετάφραση, Στατιστική και Νευρωνική μέθοδο. Παρουσίαση μηχανισμών συστημάτων εξαγωγής Πληροφοριών και Ανάλυσης Συναισθημάτων.

Στο σεμινάριο συζητούνται θεωρητικά ζητήματα και συμπεράσματα ερευνών της κοινωνιογλωσσολογίας τα οποία οδήγησαν σε εκπαιδευτικές πρακτικές στις σύγχρονες πολυγλωσσικές και πολυπολιτσμικές κοινωνίες. Κεντρικό σημείο αναφοράς αποτελεί η γλωσσική πολιτική και η εκπαίδευση στις γλώσσες στην Ελλάδα και τη Γερμανία.

Στα πλαίσια του μαθήματος αυτού οι φοιτητές/οι φοιτήτριες θα γνωρίσουν με τα διάφορα είδη της μετάφρασης και διαμεσολάβησης στο μάθημα της ξένης γλώσσας. Επίσης θα εξοικειωθούν με την ποσοτική έρευνα καθώς και της διάφορες φάσεις εκπόνησής της. Η σύνδεση της θεωρίας με τη πράξη θα γίνει με το σχεδιασμό ενός ερωτηματολογίου με θέμα τη μετάφραση ή/και τη διαμεσολάβηση στο μάθημα της ξένης γλώσσας. Οι φοιτητές, αφού συλλέξουν τα δεδομένα, θα τα αναλύσουν με τη χρήση ενός στατιστικού προγράμματος.

Το μάθημα αυτό έχει ως στόχο να εισαγάγει τους/τις φοιτητές/τριες σε σημασιολογικές θεωρίες της έννοιας του ρήματος. Επιλεγμένες κατηγορίες κατηγορημάτων της Γερμανικής και της Ελληνικής, η Όψη, ο τύπος περίστασης, είναι μερικά από τα θέματα που θα μας απασχολήσουν κατά τη διάρκεια του εξαμήνου. Τρόπος αξιολόγησης: ενεργή συμμετοχή στο μάθημα, ασκήσεις, προφορική παρουσίαση εργασίας, τελική γραπτή εργασία.

Στο σεμινάριο αυτό οι μεταπτυχιακοί/κες φοιτητές/φοιτήτριες θα μελετήσουν και διερευνήσουν (βιβλιογραφικά/αρχειακά/εμπειρικά) ζητήματα που έχουν επιλέξει προσωπικά και σχετίζονται με τις αναπτυξιακές διαταραχές και την εκμάθηση των ξένων γλωσσών. Έτσι, θα επιτευχθεί ο εξής τριπλός στόχος: α) η εξοικείωση και συστηματική ενασχόλησή τους με βασικές έννοιες και θεωρίες σχετικά με τις αναπτυξιακές διαταραχές και την εκμάθηση ξένων γλωσσών, β) η απόκτηση/επικαιροποίηση/εμβάθυνση/εφαρμογή των γνώσεων και δεξιοτήτων τους στην εκπαιδευτική έρευνα και γ) η σύνδεση θεωρίας και πράξης που αποσκοπεί στην ατομική επίγνωση και βελτίωση του/της εκπαιδευτικού και της εκπαιδευτικής πραγματικότητας. Οι φοιτητές/φοιτήτριες θα μπορούν, εφόσον το επιθυμούν, να εργαστούν αυτόνομα με τη βοήθεια ενός portfolio.