Χτίζοντας την Αίσθηση της Κοινότητας στα ηλεκτρονικά σας μαθήματα

Τελευταία ενημέρωση: 26/6/2024

Περιεχόμενα

1. Γιατί είναι σημαντικό να αναπτύξετε την αίσθηση της Κοινότητας στους/στις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενες των ηλεκτρονικών σας μαθημάτων;
2. Θεωρητικό υπόβαθρο
3. Τεχνικές ενδυνάμωσης της Κοινότητας στα ηλεκτρονικά σας μαθήματα
4. Αναφορές

Γιατί είναι σημαντικό να αναπτύξετε την αίσθηση της Κοινότητας στους/στις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενες των ηλεκτρονικών σας μαθημάτων;

Η ενδυνάμωση της αίσθησης του ανήκειν και της κοινότητας στα ηλεκτρονικά σας μαθήματα μπορεί να κινητροδοτήσει τους/τις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενές σας να συμμετέχουν και να ολοκληρώνουν τις δραστηριότητες των μαθημάτων σας. Χάρη σε μια ενδυναμωμένη αίσθηση κοινότητας οι εκπαιδευόμενοι/εκπαιδευόμενες μπορούν να νιώσουν πιο ασφαλείς να συνεισφέρουν σε συζητήσεις και να γίνουν πιο ανοιχτοί/ανοιχτές σε σχόλια που μπορούν να τους/τις βοηθήσουν να βελτιωθούν. Επιπλέον, η αίσθηση της κοινότητας μπορεί να έχει θετική επίδραση στη δέσμευση των εκπαιδευόμενων με το εκπαιδευτικό περιεχόμενο του μαθήματος αλλά και στη μεταξύ τους συνεργασία (Hilliard & Stewart, 2019; Anderson, 2017).

Θεωρητικό υπόβαθρο

Στις αρχές του 20ου αιώνα, ο ψυχολόγος Lev Vygotsky όρισε τη Ζώνη της Επικείμενης Ανάπτυξης (Zone of Proximal Development), την οποία περιέγραψε ως την απόσταση μεταξύ του τι μπορεί να καταλάβει και να πετύχει ο/η εκπαιδευόμενος/εκπαιδευόμενη μόνος/μόνη του/της και τι μπορεί να πετύχει με την υποστήριξη του/της διδάσκοντα/διδάσκουσας και των υπολοίπων εκπαιδευομένων. Τον περασμένο αιώνα, οι εκπαιδευτικοί και οι ερευνητές/ερευνήτριες επηρεάστηκαν σημαντικά από τη θέση του Vygotsky ότι η κοινωνική αλληλεπίδραση είναι το κλειδί για αποτελεσματικές μαθησιακές εμπειρίες. Η ερμηνεία της Ζώνης Επικείμενης Ανάπτυξης για την online μάθηση είναι ότι η παροχή περιεχομένου, εργασιών και αξιολογήσεων στους/στις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενες ΔΕΝ αρκεί για να προσφέρει μια ολοκληρωμένη μαθησιακή εμπειρία. Αντίθετα, οι διδάσκοντες/διδάσκουσες θα πρέπει να προβληματίζονται σχετικά με το πώς να ενσωματώσουν την αλληλεπίδραση μεταξύ ομότιμων και την καθοδήγηση του/της διδάσκοντα/διδάσκουσας στις μαθησιακές δραστηριότητες ώστε να βοηθήσουν τους/τις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενές τους να αξιοποιήσουν πλήρως το μαθησιακό δυναμικό τους.

Σχεδόν 100 χρόνια αργότερα, μια ομάδα Καναδών ερευνητών βασίστηκε στην πρόταση του Vygotsky προκειμένου να ορίσει ένα πλαίσιο για την έρευνα και την πρακτική της διαδικτυακής μάθησης που ονομάστηκε Community of Inquiry Framework (Garrison, 2011). Το πλαίσιο αυτό οραματίζεται ότι η διαδικτυακή μάθηση λαμβάνει χώρα στον κοινό τόπο των εξής τριών διαστάσεων: της Κοινωνικής Παρουσίας (Social Presence), της Γνωστικής Παρουσίας (Cognitive Presence) και της Διδακτικής Παρουσίας (Educational Experience). Το πλαίσιο Community of Inquiry Framework καθοδηγεί τους/τις διδάσκοντες/διδάσκουσες να εξετάσουν πως θα αναπτύξουν μια κοινότητα που μπορεί να υποστηρίξει τα μέλη της στη μάθηση μέσω των αλληλεπιδράσεων των εκπαιδευομένων με το εκπαιδευτικό υλικό, τις δραστηριότητες, τους/τις διδάσκοντες/διδάσκουσες αλλά και μεταξύ τους.

Τεχνικές ενδυνάμωσης της Κοινότητας στα ηλεκτρονικά σας μαθήματα

Μερικές τεχνικές ενδυνάμωσης της αίσθησης του Ανήκειν και της Κοινότητας που θα μπορούσατε να υιοθετήσετε στα ηλεκτρονικά σας μαθήματα είναι:

1. Συμπληρώσετε τη σελίδα του προφίλ σας στο elearning και ζητήστε και από τους/τις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενές σας να κάνουν το ίδιο.

2. Ως πρώτη δραστηριότητα του ηλεκτρονικού σας μαθήματος ζητήστε από τους/τις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενες να γνωριστούν μεταξύ τους μέσα από βίντεο αυτοπαρουσίασης. Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε το εργαλείο Flipgrid προκειμένου οι εκπαιδευόμενοι/εκπαιδευόμενές σας να δημιουργήσουν ένα πλέγμα από βίντεο αυτοπαρουσίασης όπου θα συστήνουν τον εαυτό τους στους/στις υπόλοιπους/υπόλοιπες και θα αναφέρουν πως το μάθημα σχετίζεται με τους στόχους και τα ενδιαφέροντά τους. Καλό είναι να συστηθείτε και εσείς αντίστοιχα στους/στις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενές σας. Εναλλακτικά, μπορείτε να δημιουργήσετε ένα Φόρουμ (Forum), στο οποίο να ζητήσετε από τους/τις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενές σας να αναρτήσουν τα βίντεο αυτοπαρουσίασης.

3. Δημιουργήστε ένα μήνυμα καλωσορίσματος στο ηλεκτρονικό σας μάθημα. Για παράδειγμα, δημιουργήστε μια Ετικέτα (Label) για το σκοπό αυτό. Επιπλέον, μπορείτε να δημοσιεύσετε ένα μήνυμα καλωσορίσματος στο Forum ανακοινώσεων.

4. Σχεδιάστε ευκαιρίες για αλληλεπίδραση μεταξύ των εκπαιδευόμενών σας στις δραστηριότητες του ηλεκτρονικού σας μαθήματος. Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να ζητήσετε από τους/τις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενές σας:

• • • • να συζητήσουν σε ένα Φόρουμ (Forum),

      • να δημιουργήσουν από κοινού ένα Γλωσσάρι (Glossary), στο οποίο θα επιτρέπεται επιπλέον ο σχολιασμός των καταχωρήσεων μεταξύ των εκπαιδευόμενων,

      • να συνεργαστούν σε ένα Wiki,

      • να δομήσουν από κοινού μια Βάση δεδομένων (Database), στην οποία θα επιτρέπεται επιπλέον ο σχολιασμός των καταχωρήσεων μεταξύ των εκπαιδευόμενων,

      • να συνεργαστούν προκειμένου να παραδώσουν μια ομαδοσυνεργατική Ανάθεση εργασίας (Assignment),

      • να συμμετέχουν σε μια δραστηριότητα αλληλοαξιολόγησης τύπου Εργαστήριο (Workshop). Ένα εργαστήριο στο elearning είναι μια δραστηριότητα αξιολόγησης μεταξύ ομότιμων με πολλές επιλογές. Οι εκπαιδευόμενοι/εκπαιδευόμενες υποβάλλουν τις εργασίες τους και ταυτόχρονα αξιολογούν τις εργασίες συνεκπαιδευόμενών τους. Οι εκπαιδευόμενοι/εκπαιδευόμενες αξιολογούνται τόσο για τις εργασίες που υποβάλλουν όσο και για τις αξιολογήσεις που πραγματοποιούν σε άλλους/άλλες συνεκπαιδευόμενους/συνεκπαιδευόμενές του/της.

      • αν οι διαλέξεις σας γίνονται online με Zoom τότε μπορείτε να ζητήσετε από τους/τις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενες να εργαστούν ομαδοσυνεργατικά σε μικρότερα δωμάτια εργασίας σύμφωνα με τον οδηγό "Διαχωρισμός συμμετεχόντων σε μικρότερα δωμάτια". Αν οι διαλέξεις γίνονται online με Microsoft Teams τότε μπορείτε να χωρίσετε τους/τις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενες σε μικρότερα δωμάτια σύμφωνα με τον οδηγό "Χωρισμός των συμμετεχόντων σε δωμάτια / Breakout Rooms".

      • αν οι διαλέξεις σας γίνονται online με Zoom τότε μπορείτε να ζητήσετε από τους/τις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενες να συνεργαστούν σε έναν Ασπροπίνακα (Whiteboard).

1. 1. 5. Δείξτε ενσυναίσθηση και φροντίδα για τους/τις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενες σας. Για παράδειγμα, δημιουργήστε μια Σελίδα (Page) στο ηλεκτρονικό σας μάθημα όπου θα αναγράφετε με σαφήνεια τους τρόπους με τους οποίους οι εκπαιδευόμενοι/εκπαιδευόμενες μπορούν να επικοινωνήσουν μαζί σας σχετικά με τις απορίες ή τις ανησυχίες τους. Βεβαιωθείτε οτι στη σελίδα θα συμπεριλάβετε ώρες γραφείου και το email σας. Καλό είναι οι εκπαιδευόμενοι/εκπαιδευόμενές σας να γνωρίζουν πόσο γρήγορα αναμένεται να λάβουν απάντηση σε περίπτωση που σας στείλουν email (π.χ. εντος 24 ωρών).

      6. Εφαρμόστε δραστηριότητες παγοθραύστες (icebreaker activities). Για παράδειγμα, χωρίστε την ολομέλεια σε ομάδες 2-3 ατόμων και δώστε τους χρόνο να συζητήσουν. Στη συνέχεια, ζητήστε από τα μέλη των ομάδων να παρουσιάσουν στην ολομέλεια τους/τις συνεκπαιδευόμενους/συνεκπαιδευόμενες με τους/τις οποίους/οποίες συνομίλησαν. Εναλλακτικά, οι ομάδες μπορούν να δημιουργήσουν και να παρουσιάσουν στην ολομέλεια λίστες κοινών ενδιαφερόντων των μελών τους. Μια άλλη δραστηριότητα παγοθραύστης, στην περίπτωση που οι διαλέξεις σας γίνονται online με Zoom, είναι να ζητήσετε από τους/τις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενες σας να γράψουν στον Ασπροπίνακα (Whiteboard) την αγαπημένη τους φράση/απόφθεγμα και να εξηγήσουν το λόγο. Στη συνέχεια ζητήστε από τους/τις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενες να απαντήσουν στις φράσεις άλλων συνεκπαιδευόμενων που έχουν απήχηση σε αυτούς/αυτές.

      7. Δημιουργήστε από κοινού με τους εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενες σας μια συμφωνία αποδεκτής συμπεριφοράς και μάλιστα φροντίστε να το κάνετε σε μια από τις πρώτες σας συναντήσεις.

      8. Γίνεται διαθέσιμοι/διαθέσιμες για τους/τις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενες σας αφιερώνοντας λίγο χρόνο πριν την έναρξη ή/και μετά τη λήξη των μαθημάτων σας προκειμένου να μπορούν να έχουν σύντομες συζητήσεις μαζί σας. Αν θέλετε μπορείτε να οργανώσετε το χρόνο αυτό για ατομικά ραντεβού χρησιμοποιώντας το Χρονοπρογραμματιστή (Scheduler) στο elearning. Αν οι διαλέξεις σας γίνονται online με Zoom τότε μπορείτε να ενεργοποιήσετε το Δωμάτιο αναμονής (waiting room), ως χώρο αναμονής των υπόλοιπων εκπαιδευόμενων όσο εσείς στο χώρο της διάλεξης πραγματοποιείτε τα ραντεβού που προγραμματίσατε.

      9. Όταν χρησιμοποιείτε το Forum Forum ανακοινώσεων δημιουργήστε για τους/τις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενές σας ανακοινώσεις με προσωπικό τόνο. Χρησιμοποιήστε αντωνυμίες πρώτου προσώπου όπως "εμείς" και "μας" προκειμένου να δώσετε έμφαση στην κοινότητα της τάξης.

      10. Χρησιμοποιήστε το block Quickmail προκειμένου να επικοινωνείτε και ατομικά με τους/τις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενές σας.

      11. Αν χρησιμοποιείτε ηχογραφημένες παρουσιάσεις στο ηλεκτρονικό σας μάθημα τότε χρησιμοποιείστε ένα λιγότερο τυπικό στυλ ομιλίας και απευθυνθείτε προσωπικά στους εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενές σας. Οι έρευνες δείχνουν οτι με αυτόν τον τρόπο οι εκπαιδευόμενοι/εκπαιδευόμενες μπορούν να αποκομίσουν μεγαλύτερα μαθησιακά οφέλη καθώς και να ενισχυθεί η αντίληψη της δυνατότητας προσέγγισης του/της διδάσκοντας/διδάσκουσας.

      12. Υιοθετήστε ενέργειες που κάνουν ορατή στους/στις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενες τη διδακτική σας παρουσία. Για παράδειγμα, χρησιμοποιήστε τα ονόματα των εκπαιδευόμενων στην επικοινωνία σας μαζί τους ή/και σχολιάστε συγκεκριμένες πτυχές της εργασίας τους προκειμένου να αντιληφθούν οτι διαβάζετε τις εργασίες που σας καταθέτουν.

      13. Βοηθήστε τους/τις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενες σας να σας δουν ως ένα "πραγματικό" άτομο. Για παράδειγμα, μοιραστείτε πτυχές της προσωπικότητάς σας, όπως τα ενδιαφέροντά σας ή τις δικές σας εμπειρίες ως εκπαιδευόμενος/εκπαιδευόμενη.

      14. Παραμείνετε ενεργοί/ενεργές στα forum του μαθήματος.

      15. Δημιουργήστε το εκπαιδευτικό περιεχόμενο του μαθήματος λαμβάνοντας πάντα υπόψη την πολιτιστική συμπερίληψη. Θα σας βοηθήσει να αναρωτηθείτε:

• • • • αντλείτε παραδείγματα από πολλές χώρες;

      • μπορείτε να αναγνωρίσετε τη συμβολή στο επιστημονικό σας πεδίο από επαγγελματίες με ένα ευρύ φάσμα ταυτοτήτων;

1. 1. 16. Δώστε την ευκαιρία στους/στις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενες να συμμετάσχουν ομαδικά σε μεταγνωστικές δραστηριότητες. Για παράδειγμα, μετά από μια διάλεξη ζητήστε από τους/τις εκπαιδευόμενους/εκπαιδευόμενες να χωριστούν σε μικρές ομάδες και να απαντήσουν στην ερώτηση "Ποιο ήταν το πιο δυσνόητο/περίπλοκο σημείο της σημερινής διάλεξης;".

      17. Με την ολοκλήρωση του μαθήματος δημιουργήστε όλοι και όλες μαζί συνεργατικά ένα αναμνηστικό, όπως ένα βίντεο ή έναν πίνακα με εργαλεία όπως το scrumblr.

Αναφορές

Ambrose, S. A., Bridges, M. W., DiPietro, M., Lovett, M. C., & Norman, M. K. (2010). How learning works: Seven research-based principles for smart teaching. San Francisco, CA: Jossey-Bass.

Anderson, T. (2017). How Communities of Inquiry Drive Teaching and Learning in the Digital Age. Contact North Online Learning.

Cleveland-Innes, M., Gauvreau, S., Richardson, G., Mishra, S., & Ostashewski, N. (2019). Technology-enabled learning and the benefits and challenges of using the Community of Inquiry theoretical framework. International Journal of E-Learning & Distance Education, 34(1). http://www.ijede.ca/index.php/jde/article/view/1108/1733

Darby, F., & Lang, J. M. (2019). Small teaching online: Applying learning science in online classes. San Francisco, CA: Jossey-Bass.

DeSurra, C., & Church, K. (1994). Unlocking the classroom closet: Privileging the marginalized voices of gay/lesbian college students. Paper presented at the Annual Meeting of the Speech Communication Association. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED379697.pdf

Garrison, D. R. (2011). E-learning in the 21st century: A framework for research and practice (2nd ed.). London, UK: Routledge.

Hilliard, L. P., Stewart, M. K. (2019). Time Well Spent: Creating a Community of Inquiry in Blended First-Year Writing Courses. The Internet and Higher Education, 41, 11–24.

Rourke, L., Anderson, T., Archer, W., & Garrison, D. R. (1999). Assessing social presence in asynchronous, text-based computer conferences. Journal of Distance Education, 14(3), 51-70.

Stanford News (2017, January 19). Brief interventions help online learners persist with coursework, Stanford research finds. https://news.stanford.edu/2017/01/19/brief-interventions-help-online-learners-persist-coursework-stanford-research-finds/

Ο οδηγός "Ενισχύοντας την Αίσθηση της Κοινότητας στα ηλεκτρονικά σας μαθήματα" βασίστηκε στους οδηγούς:

Building a Sense of Belonging and Community into an Online Course, Center for Advancing Teaching and Learning Through Research (CATLR), Northeastern University, Πρόσβαση στις 29 Απριλίου 2023 από https://learning.northeastern.edu/building-a-sense-of-belonging-and-community-into-an-online-course/

Building Community Online: Online but Not Alone, Centre for Teaching Support & Innovation, University of Toronto, Πρόσβαση στις 29 Απριλίου 2023 από https://tatp.utoronto.ca/teaching-toolkit/teaching-with-technology-teaching-online/community-online/

Community Building in the Classroom, Community Building in the Classroom, Columbia University, Πρόσβαση στις 29 Απριλίου 2023 από https://ctl.columbia.edu/resources-and-technology/teaching-with-technology/teaching-online/community-building/